A.I. Artificial Intelligence (2001). soundtrack

• Σκηνοθεσία: Στίβεν Σπίλμπεργκ
• Ηθοποιοί: Χάλεϊ Τζόελ Όσμεντ, Τζουντ Λο, Φράνσις Ο' Κόνορ, Μπρένταν Γκλίσον, Γουίλιαμ Χερτ
• Είδος: Δράμα, επιστημονική φαντασία
• Διάρκεια ταινίας: 145 λεπτά
• Παραγωγή: Warner Bros
• Έτος κυκλοφορίας: 2001
• Σύνθεση, Εκτέλεση και Παραγωγή Μουσικής: John Williams
• Κυκλοφορία: Warner Bros. Records
• Διάρκεια μουσικού δίσκου: 70 λεπτά

Άλλη μία ταινία με τη σκηνοθετική σφραγίδα του Steven Spielberg. Άλλη μία μουσική αποστολή για τον John Williams που θα του χαρίσει για πολλοστή φορά την υποψηφιότητα για το oscar καλύτερης μουσικής από την Ακαδημία Κινηματογράφου.

Η μουσική που χρησιμοποιεί ο συνθέτης για μια ταινία που εισάγει το θεατή σε ένα μελλοντικό κόσμο όπου οι μηχανές (ρομπότ) θα μπορούν ακόμη και να αγαπούν τους ανθρώπους είναι στη μεγάλη της πλειοψηφία ήρεμων τόνων. Ο κεντρικός άξονας για τη δημιουργία της μουσικής του Artificial Intelligence ήταν ο Haley Joel Osment (o David - το ρομπότ) και η Frances O'Connor (η "μητέρα" του Monica).

Αρχικά, έπρεπε να δημιουργηθεί ένα βασικό θέμα, μια τακτική που συνηθίζει να ακολουθεί ο John Williams σε κάθε του ταινία. Η επιλογή του ήταν το Monica's Theme, ένα θέμα για τη "μητέρα" του μικρού David. Στη συνέχεια, για να δοθεί έμφαση στην αγάπη του David για τη "μητέρα" του χρησιμοποιείται το ίδιο θέμα, εμπλουτισμένο όμως, άλλοτε με τα φωνητικά της Barbara Bonney (στα τελευταία κομμάτια του CD) και άλλοτε με τη φωνή της Lara Fabian (στο τραγούδι "For Always"). Τα αποτέλεσμα είναι αρκετά καλό αλλά πιο ήπιων τόνων απ' όσο θα θέλαμε. 

Πριν προχωρήσουμε στην αναλυτική παρουσίαση του soundtrack, θα επιχειρήσουμε να χωρίσουμε το CD σε δύο μεγάλες ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει τα κομμάτια "1" έως "7" (με εξαίρεση το "5") και η δεύτερη τα κομμάτια "8" έως "13" (με εξαίρεση το "10"). Ο λόγος του διαχωρισμού σε αυτές τις ενότητες ήταν για να τονιστεί το διαφορετικό ύφος της μουσικής και να δοθεί μια πιθανή αιτιολόγηση.

Η πρώτη ενότητα, λοιπόν, χαρακτηρίζεται από σκοτεινή μουσική με απών το δραματικό στοιχείο. Τις πιο πολλές στιγμές δίνει την εντύπωση πως δε στοχεύει πουθενά και με δυσκολία μπορεί ο ακροατής να την παρακολουθήσει. Αντίθετα, η δεύτερη ενότητα κυριαρχείται από συναισθηματική μουσική με δραματικές προεκτάσεις και λυπητερές κορυφώσεις (όπου ακούγονται τα φωνητικά). Το κατά πόσο είναι εμφανής η αλλαγή στο ύφος της μουσικής, είναι κάτι που με ευκολία παρατηρεί κανείς. Ας μην ξεχνάμε πως το συνολικό project ήταν μια ιδέα του Stanley Kubrick και οι επηρεασμοί του Steven Spielberg από αυτόν είναι εμφανείς στην ταινία. Γιατί να μην είναι και στη μουσική της; 

To soundtrack ξεκινάει με την περιγραφή του κόσμου των mecha (των μηχανών - "Τhe Mecha World") που αποτελεί μια όμορφη εισαγωγή και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια του CD. Στη συνέχεια, περιγράφονται μουσικά οι δραματικές στιγμές της εγκατάλειψης του mecha David από τη "μητέρα" του με την πρώτη δειλή απόπειρα για συναισθηματική μουσική. Το κομμάτι αυτό επαναλαμβάνεται και πάλι στο "Rouge City" (10) μαζί με μερικά σημεία από το "Τhe Mecha World" (1). 

Προχωρώντας, πάμε στο λιγότερο ενδιαφέρον μέρος του soundtrack. Το κομμάτι "Replicas" (3) είναι το απόλυτο παράδειγμα μουσικής που εξυπηρετεί την εικόνα που το συνοδεύει και μόνο. Η ύπαρξή του στο soundtrack δεν προσθέτει απολύτως τίποτα καθώς είναι μια απλή παράθεση ήχων και ελαφριάς (χωρίς συγκροτημένο ρυθμό) μουσικής μαζί με μερικές στιγμές τρόμου στο τελείωμά του. 

Το μόνο κομμάτι του CD που θα λέγαμε πως έχει κάποιες νότες δράσης είναι το "The Moon Rising" (7). Ενώ λίγη περιπέτεια μέσα στο γενικότερο ύφος του soundtrack θα ήταν επιθυμητή, το συγκεκριμένο κομμάτι μας κάνει να αναθεωρήσουμε αφού περιέχει μουσική που απέχει έτη φωτός από το στυλ του συνθέτη και μας ξένισε εντελώς. Μαζί με τη γνώριμη μουσική δράσης του συνθέτη ακούμε και μια σύντομη (αλλά αρκούντως ενοχλητική) παρέμβαση απότομης ηλεκτρονικής μουσικής (techno) που είναι αρκετή για να το καταστρέψει. Ελπίζουμε πως δεν θα ξαναδούμε τέτοιου είδους πειραματισμούς από τον John Williams! 

Το μεγαλύτερο σε διάρκεια κομμάτι είναι το "Stored Memories and Monica's Theme" (8). Tα 11 λεπτά που διαρκεί είναι ιδιαίτερα κουραστικά για τον ακροατή μιας και τα μισά περίπου αναλώνονται σε αργή και υπερβολικά απαλή μουσική. Ωστόσο, στο κομμάτι αυτό μας παρουσιάζεται για πρώτη φορά (εκτός απο το τραγούδι "For Always" που προηγείται) το βασικό θέμα της ταινίας, το "Monica's Theme". H πιο απολαυστική, όμως, έκδοσή του ακούγεται στο επόμενο κομμάτι, το "Where Dreams Are Born" (9). Το πιάνο συνοδεύεται πιο ενεργά αυτή τη φορά από την ορχήστρα και τα αιθέρια φωνητικά της σοπράνο Barbara Bonney δίνουν μια σχεδόν θρησκευτική υπόσταση στο "Monica's Theme". 

To βασικό θέμα, υπάρχει και σε διπλή "συσκευασία" τραγουδιού. Η απλή έκδοση με τη φωνή της Lara Fabian μόνο (την είχαμε ξανακούσει στο soundtrack της ταινίας Final Fantasy: The Spirits Within) και ένα ντουέτο με τον Josh Groban. Oι επιλογές είναι δικές σας. Εμείς προτιμάμε την πρώτη έκδοση με την καθαρή φωνή της Lara Fabian όταν δε συνοδεύεται και λειτουργεί από μόνη της. Τα τραγούδια δεν υπήρχαν στην ταινία, κάτι που την τελευταία στιγμή αποφάσισε ο συνθέτης. Στοιχηματίζουμε, όμως, πως το solo της Lara Fabian είχε κάθε πιθανότητα να είναι υποψήφιο για το Oscar καλύτερου τραγουδιού αν υπήρχε τελικά στην ταινία.

Η μουσική του John Williams για την ταινία Artificial Intelligence αποτελεί ένα σύνολο που το χαρακτηρίζει έντονο δέσιμο με τις εικόνες που καλείται να περιγράψει μουσικά. Αυτό είναι καλό δεδομένου ότι η ταινία είχε ταιριαστή προς το πνεύμα της μουσική αλλά η μουσική χωρίς αυτήν χάνει αρκετά κομματάκια από το παζλ της ταυτότητάς της. Έτσι, κάποιος που έχει δει την ταινία μπορεί ακόμη και να λατρέψει τη μουσική της αλλά αυτός που δεν την έχει δει μπορεί να σχηματίσει και χειρότερες από μέτριες εντυπώσεις. Πρόκειται για κάτι που δε συμβαίνει συχνά όταν μιλάμε για τη μουσική του John Williams, αλλά αυτή τη φορά είναι γεγονός. 

Τελικά, το soundtrack του A.I. δε συγκαταλέγεται σε εκείνα του John Williams που θα σας προτείναμε να ακούσετε χωρίς ιδιαίτερο δισταγμό. Αυτό δε συμβαίνει επειδή η μουσική δεν είναι καλή αλλά επειδή ίσως να μην ανταποκρίνεται στο γούστο του μέσου θεατή - ακροατή.

Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας A.I. Artificial Intelligence (2001).