Για να μην υπάρχουν παρανοήσεις η παρούσα συνέντευξη πάρθηκε το 2005 στο focus mag και αποτελεί αναδημοσίευση, έτσι για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι
Ο Αντώνης Καφετζόπουλος και ο Γιώργος Ζαρκαδάκης μιλάνε για την εκπομπή τους.
Ο Αντώνης Καφετζόπουλος απαντά:
Πως αισθάνεται ένας ηθοποιός στο ρόλο του παρουσιαστή;
Αισθάνομαι πολύ καλά γιατί έτσι κι αλλιώς επεδίωκα να το κάνω αυτό πάρα πολλά χρόνια και ήταν κάτι το οποίο είχα αρκετά σχηματισμένο στο κεφάλι μου.
Τι σημαίνει για εσάς επιστήμη;
Καταρχήν οφείλω να πω ότι οι επιστημονικές εκπομπές κάνουν καλό στις ελευθερίες μας. Δηλαδή η επιστημονική προσέγγιση των πραγμάτων είναι ένας τρόπος να πλησιάζεις περισσότερο στην αλήθεια χωρίς προκαταλήψεις ή ιδεοληψίες. Το δύσκολο είναι να κάνεις μία εκλαϊκευμένη εκπομπή, δηλαδή να μιλάς για επιστημονικά θέματα που καμιά φορά ξεφεύγουν κι από τις δυνατότητες κατανόησής μας. Ούτε ο Αϊνστάιν, ως άνθρωπος, καθημερινώς που περπάταγε ή έκανε ποδήλατο μπορούσε να αντιληφθεί στην πραγματικότητα τι σημαίνει ότι ο χρόνος είναι μία τέταρτη διάσταση…
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο επαναστατικό πράγμα που έχει διατυπωθεί μέχρι σήμερα από τους επιστήμονες;
Ήταν αυτό που συνέβη στις αρχές του αιώνα με τον Αϊνστάιν και την θεωρία της σχετικότητας από τη μια μεριά και την κβαντομηχανική από την άλλη (δύο ιδέες που αναπτύχθηκαν ταυτόχρονα), δηλαδή σε μία απειροελάχιστη χρονική περίοδο δύο δεκαετιών άλλαξε για πάντα ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε πια την ύλη γύρω μας, τον χρόνο και το χώρο. Επίσης, το άλλο γεγονός που κατά την γνώμη μου δεν έχουμε δει ακόμη τις συνέπειές του σε βάθος είναι αυτό που ξεκίνησε ο Δαρβίνος και εξελίσσεται μέχρι τις μέρες μας με ένα τρόπο που ακόμη δεν έχει αφομοιωθεί από τις κοινωνίες, δηλαδή το πώς από την αυτοοργάνωση της ύλης προκύπτει ένα τόσο πολύπλοκο όργανο όσο ο ανθρώπινος εγκέφαλος που μπορεί να στοχάζεται πάνω σε όλα αυτά τα οποία συζητάμε τώρα.
Ποια ήταν η αντίδραση των τηλεθεατών για το «Εύρηκα!»;
Οι τηλεθεατές που με συναντούν στο δρόμο είναι ενθουσιώδεις όσον αφορά στην εκπομπή, αφού είναι κάτι που δεν το βρίσκει στην ελληνική τηλεόραση, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι εκφράζουν κι όλο το κοινό.
Η τηλεθέαση ήταν αυτοσκοπός όταν σχεδιάζατε την εκπομπή;
Ποτέ δεν είναι αυτοσκοπός, απλά πάντα προσπαθείς να κάνεις όσα έχεις στο μυαλό σου: Νομίζω ότι αυτό ποτέ δεν πάει χαμένο και πάντα μεταφράζεται σε τηλεθέαση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Πώς έχετε εισπράξει το ενδιαφέρον των τηλεθεατών;
Νομίζω ότι ο τρόπος για να τα προσεγγίσεις αυτά είναι να δίνεις και εκεί είναι το πιο δημιουργικό κομμάτι της εκπομπής αναλογίες, παραδείγματα από την καθημερινή ζωή.
Μας εξέπληξε ευχάριστα το γεγονός ότι η συγκεκριμένη εκπομπή εντάχθηκε στον προγραμματισμό του MEGA, ενός ιδιωτικού καναλιού που, αν και κατά καιρούς έχει προβάλει ντοκιμαντέρ, το έχει κάνει σε ώρες ακατάλληλες για τον μέσο τηλεφίλ. Να περιμένουμε και συνέχεια;
Δεν μπορώ να γνωρίζω τα σχέδια του MEGA, όμως εγώ είμαι διατεθειμένος να συνεχίσω την εκπομπή για πάντα. Όμως, δεν νομίζω ότι απαιτείται μια «βαριά» χρήση από τέτοιου τύπου θεματικές εκπομπές όλο το χρόνο και για κάθε εβδομάδα. Είναι κι από τη φύση του κάτι που μπορεί πολύ ευχάριστα να το επαναλαμβάνεις, όπως η εκπομπή που κάναμε για το ανθρώπινο DNA .
Η αίσθηση σας με το «Εύρηκα!» ποια είναι;
Πιστεύω ότι μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, αν βέβαια υπάρχει και ο σταθμός που θα έχει τη διάθεση να «ψαχτεί» λιγάκι με τέτοια πράγματα και όχι μόνο με τα στερεότυπα, δηλαδή ενημέρωση-ψυχαγωγία. Το «Εύρηκα!» συνδυάζει την ενημέρωση με την ψυχαγωγία, έχει χαρακτηριστικά και θεματολογία που δεν έχουν συνηθίσει να παίζουν τα ιδιωτικά κανάλια κι ακόμα δεν γνωρίζουν απόλυτα το πώς να τα διαχειριστούν. Κατά τη γνώμη μου η ημέρα και η ώρα προβολής που έχει επιλέξει το MEGA δεν είναι κι ότι καλύτερο, αλλά όταν ανοίγεις δρόμους σε κάτι καινούργιο πρέπει να περιμένεις ότι ο διανομέας (στην περίπτωσή μας τα κανάλια) χρειάζεται κάποιο χρόνο για να προσαρμοστεί. Πιστεύω ότι η εκπομπή θα έπρεπε να προβάλλεται το βράδυ κάποιας καθημερινής.
Σε ποιο κοινό απευθύνεστε;
Όσοι μας βλέπουν νομίζω ότι δεν είναι παιδιά και πολύ ηλικιωμένοι άνθρωποι, αλλά είναι αυτό που λέμε το πιο «ενεργό» κοινό στην ηλικία των 18 με 45. Επίσης, έχουμε παρατηρήσει ότι προσελκύουμε και τα δύο φύλα, μάλιστα σε κάποιες εκπομπές που είχαν μεγαλύτερο γυναικείο ενδιαφέρον πιάσαμε πολύ μεγάλα νούμερα όσον αφορά στις γυναίκες που μας παρακολουθούσαν (για παράδειγμα το πρόσφατο επεισόδιο με θέμα το «ελιξίριο της νιότης» στις γυναίκες 25 με 45 ετών έφτασε σε τηλεθέαση το 30%).
Ποια είναι η γνώμη σας για το τηλεοπτικό τοπίο στην Ελλάδα;
Η σύγχρονη τηλεόραση είναι μία εμπορική επιχείρηση και ακολουθεί πολύ βασικούς κανόνες, όπως το να παράγει προϊόντα με το χαμηλότερο κόστος και το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος. Αυτό σε ότι αφορά στο πολιτιστικό προϊόν είναι δεδομένο ότι έχει ένα κόστος στο τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή είναι ζημιογόνο. Δεν μπορεί να παράγεις καλό πολιτιστικό προϊόν κάθε χρόνο πιο φτηνά και να επιδιώκεις ταυτόχρονα και μεγαλύτερη τηλεθέαση. Έχει αλλάξει πλέον ο χαρακτήρας της τηλεόρασης, τριάντα χρόνια πριν το BBC ή τα μεγάλα αμερικανικά δίκτυα έπαιζαν πολύ ενδιαφέρουσες σειρές υψηλού κόστους παραγωγής.
Τώρα έχει επικεντρωθεί σε πράγματα πολύ πιο «φτηνά» όπως είναι τα ριάλιτι στα οποία μία σειρά από ανθρώπους δεν πληρώνεται και το σύστημα της τηλεοπτικής εκμετάλλευσης προσδοκά μελλοντικά κι άλλα κέρδη από αυτούς (από τη στιγμή που θα γίνουν διάσημοι). Γενικά πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μία μεταβατική φάση την οποία περνάμε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, σε 10 χρόνια από τώρα ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργεί ένα μηχάνημα μέσα στο σπίτι μας που θα παράγει εικόνες οι οποίες θα εκπέμπονται από κάπου, θα είναι πολύ διαφορετικός.
Θα έχουμε πολύ περισσότερες επιλογές, το σύστημα με τις συχνότητες – που έτσι κι αλλιώς πλησιάζουν τα όρια κορεσμού – τελειώνει, θα στραφούμε πλέον στην καλωδιακή τηλεόραση και θα έχουμε πλέον τη δυνατότητα για προσωπικές επιλογές, δηλαδή θα μπορούμε να βλέπουμε τις ειδήσεις, τις ταινίες, ή τα σπορ όταν και όποτε το θέλουμε εμείς. Θα αλλάξει δραματικά το τηλεοπτικό τοπίο και ήδη περνάμε ένα μεταβατικό στάδιο αφού πολύς κόσμος κι εγώ ανάμεσά τους, δεν ενημερώνεται πια από τις εφημερίδες και την τηλεόραση αλλά από το Ίντερνετ σε καθημερινή βάση.
Η αλλαγή των τηλεοπτικών ρυθμών – ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την έλευση των ριάλιτι – κατά πόσο μας μετάλλαξε ως τηλεθεατές και τι να περιμένουμε στο μέλλον;
Η γενική τηλεθέαση των σταθμών είναι κάτι το οποίο μειώνεται, δηλαδή συνολικά όλο και λιγότερος κόσμος βλέπει τηλεόραση. Η τηλεόραση περνάει σοβαρή κρίση – ιδιαίτερα στην Ελλάδα – με την έννοια του ότι για λόγους που γνωρίζουμε δεν υπάρχει ανταγωνιστικότητα, δηλαδή σταθμοί που δεν επιβιώνουν οικονομικά δεν κλείνουν και συνεχίζουν να υπάρχουν.
Τι αναμένετε ότι θα μας εκπλήξει «επιστημονικά» και θα κάνει το 2005 πιο ενδιαφέρον;
Ένα πολύ ενδιαφέρον γεγονός που συνέβη το 2004 και δεν έχει ακόμη αφομοιωθεί από τον κόσμο είναι ότι μόλις μερικά εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τον πλανήτη μας όπου σφύζει η ζωή, υπάρχουν πλέον και οι αποδείξεις ότι ο πλανήτης Άρης ήταν ένας κόσμος παρόμοιος με το δικό μας, με θάλασσες και αλμυρό νερό σε αφθονία, με την πιθανότητα να αναπτύχθηκε κι εκεί ζωή. Αυτή είναι μία συγκλονιστική ανακάλυψη, ακόμη και ο επιστημονικός κόσμος δεν έχει μέχρι στιγμής αφομοιώσει το μέγεθος αυτού του πράγματος, δηλαδή σε μια γωνιά του Σύμπαντος να υπάρχουν στην ίδια «γειτονιά» δύο πλανήτες τόσο όμοιοι με τη δυνατότητα να φιλοξενήσουν το πιο περίπλοκο πράγμα που γνωρίζουμε – δηλαδή τον κύκλο της ζωής. Αυτές τις ημέρες κατεβαίνει προς τον Τιτάνα μία συσκευή που θα αναζητήσει κι εκεί οργανικές ενώσεις (και μάλλον θα διαπιστώσει την ύπαρξή τους αν κρίνουμε από τις θετικές ενδείξεις). Αυτά είναι τόσο συγκλονιστικά γεγονότα όσο όταν ο Γαλιλαίος έστρεψε ένα πρωτόγονο τηλεσκόπιο και απέδειξε ότι η Γη μας δεν είναι το κέντρο του Σύμπαντος, αλλά ότι υπάρχουν κόσμοι παρόμοιοι με το δικό μας πολύ κοντά μας, γύρω μας.
Ο Φράνσις Φουκουγιάμα υποστηρίζει ότι η καλπάζουσα πρόοδος της βιοτεχνολογίας αντιπροσωπεύει έναν δυσδιάκριτο ηθικό κίνδυνο. Ποια είναι η άποψή σας;
Οι άνθρωποι εδώ και πάρα πολλές χιλιάδες χρόνια δεν κάνουν πράγματα με κριτήριο το όφελος της ανθρωπότητας ή του πλανήτη, αντίθετα ενδιαφέρονται για το όφελος ατόμων, ομάδων και συμμαχιών. Δεν νομίζω ότι αυτός ο γενικός κανόνας θα αλλάξει, απλώς – κι εδώ παίζει κάποιο ρόλο η στάση μιας κοινωνίας και το «Εύρηκα!» σαν εκπομπή – είναι πολλή μεγάλη η διαφορά το να κάνεις πράγματα στα τυφλά από τον καθημερινό αγώνα για να είναι ενημερωμένα τα άτομα που απαρτίζουν μία κοινωνία για το ποιες είναι οι συνέπειες και ποιοι είναι οι κίνδυνοι αυτών των πραγμάτων. Αυτό προσπαθεί να κάνει το «Εύρηκα!» με έναν ευχάριστο τρόπο, όχι χαζοχαρούμενο, αφού δυστυχώς στη χώρα μας η επιστημονική γνώση με την παραεπιστημονική δοξασία είναι δύο πράγματα αρκετά μπερδεμένα. Έχουμε ανάγκη από μία επιστημονική προσέγγιση στην καθημερινότητα.
Η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων, σε Ευρώπη και Αμερική, είναι απίστευτη. Θέλουμε να ζούμε σε τεχνητούς παραδείσους;
Η ανθρωπότητα κάνει χρήση ουσιών εδώ και χιλιάδες χρόνια – το αμπέλι και το κρασί για παράδειγμα – απλώς πάντα κάποια φάρμακα ξέφευγαν από τον αρχικό τους σκοπό. Ένα καλό παράδειγμα είναι το Viagra που ενώ παρήχθη για να βοηθήσει ανθρώπους που είχαν προβλήματα στύσης έχει πλέον καταντήσει να είναι ένα trendy σεξουαλικό αξεσουάρ, πολλές φορές μάλιστα και κοινωνικού status. Αν οι νεώτερες γενιές ψυχοφαρμάκων είναι ασφαλείς από παρενέργειες νομίζω ότι τότε θα γνωρίσει η αγορά μεγάλη άνθιση. Οι άνθρωποι μόνιμα αναζητούν την εφορία από αρχαιοτάτων χρόνων.
Ποια είναι η εικόνα της απόλυτης ευτυχίας;
Φαντάζομαι ότι είναι κάποιος μονοκύτταρος οργανισμός, ίσως μια αμοιβάδα κάπου που είναι υγρά, ζεστά και βρόμικα, να έχε δηλαδή πολύ φαΐ για να φάει.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ενασχόληση;
Μερικές από αυτές είναι να κουβεντιάζω με φίλους και να ακούω μουσική.
Τι σας χαρακτηρίζει περισσότερο;
Η τσαπατσουλιά.
Τι σας απωθεί;
Τώρα μεγάλωσα πια και δείχνω μια κατανόηση για όλα τα πράγματα.
Με τι αγωνιάτε;
Αν αυτό που κάθε μέρα αποφασίζω να κάνω είναι και το σωστό.
Ποιο είναι το «μότο» σας στη ζωή;
«Ας τα να πάνε baby!».
Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης απαντά:
Πώς προέκυψε το «Εύρηκα!»;
Ο Αντώνης είναι παθιασμένος με την επικοινωνία της επιστήμης και όταν ήρθε σε επαφή μαζί μου – επειδή ήταν και… φανατικός αναγνώστης του “Focus” – ξεκίνησε μια συνεργασία από την οποία προέκυψε και η εκπομπή.
Ποιος είναι ο ρόλος σας στην εκπομπή ως διευθυντής του “Focus”;
Είμαι ο σεναριογράφος και έχω αναλάβει επίσης τη δημοσιογραφική και επιστημονική επιμέλεια του «Εύρηκα!». Επιλέγω ποιοι θα είναι οι ειδικοί επιστήμονες που θα εμφανιστούν, κάνω τις συνεντεύξεις μαζί τους και φυσικά γράφω τα κείμενα για κάθε επεισόδιο του τηλεπεριοδικού.
Έχετε κάποιο γενικό κριτήριο για τα θέματα που επιλέγετε;
Ξεκινήσαμε ένα κύκλο συνολικά 24 επεισοδίων (12 την περσινή και άλλα 12 τη φετινή σεζόν) και προσπαθήσαμε να θίξουμε τα βασικά ερωτήματα της επιστήμης, όχι μόνο όσον αφορά στις θετικές επιστήμες αλλά και τις επιστήμες της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Κι αυτό γιατί θέλαμε η εκπομπή να είναι όσο το δυνατόν πιο ανθρωποκεντρική, ώστε να μπορέσει να απαντήσει – μέσα από μία επιστημονική σκοπιά – σε καθημερινά ερωτήματα που απασχολούν όλους μας.
Πόσο εύκολο είναι να δοθούν αυτές οι απαντήσεις σε εκλαϊκευμένο στυλ;
Εκλαΐκευση δεν σημαίνει απλούστευση σε βαθμό κακουργήματος – όσοι θεωρούν ότι η τη λέξη «λαός» είναι βρισιά θα πρέπει να εξετάσουν τον εγκέφαλό τους. Προσπαθήσαμε να κάνουμε μία εκπομπή η οποία με ένα ψυχαγωγικό τρόπο θα έθιγε επιστημονικά θέματα. Πολλές φορές ήταν πάρα πολύ δύσκολο, αλλά η εμπειρία μου με το “Focus” έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο δεδομένου ότι μέσα από αυτό καθημερινά στα θέματα που συμπεριλαμβάνουμε ακολουθούμε μία μεθοδολογία για το πώς εκλαϊκεύουμε τις δύσκολες έννοιες – τις εκλαϊκεύουμε μέσα από παραδείγματα, συνδέοντας δύσκολα θέματα με τη καθημερινή εμπειρία – βάζοντας τον αναγνώστη και κατ’ επέκταση τον θεατή μέσα στο «Εύρηκα!» σε μια κατάσταση ώστε ο ίδιος να δει το πρόβλημα και τη λύση του. Σίγουρα η συμμετοχή του Αντώνη, ένα δημοφιλές πρόσωπο με κύρος που διαθέτει μία μεγάλη ευελιξία ρόλου ως παρουσιαστής αλλά και ως ηθοποιός σε κομμάτια που δραματοποιούμε στο «Εύρηκα!», έδωσε πολύ μεγάλες δυνατότητες σε εμένα τον σεναριογράφο να σκεφτώ την εκλαΐκευση και έτσι να εξηγήσω πιο εύκολα τα επιστημονικά θέματα.
Αυτό είχε ανταπόκριση από τον κόσμο;
Βλέπουμε μία πολλή θετική ανταπόκριση στην προσπάθειά μας να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στην επιστήμη και το κοινό, όχι μόνο από τους τηλεθεατές ή τους αναγνώστες του “Focus”, αλλά και από την επιστημονική κοινότητα. Ναι και αξίζει να αναφέρω ότι η ποιότητα του δεύτερου κύκλου της εκπομπής είναι πολύ καλύτερη από του πρώτου, δεδομένου ότι αποκτήσαμε πολύτιμη εμπειρία – σε όλους τους τομείς της παραγωγής – κάνοντας τα πρώτα 12 επεισόδια του «Εύρηκα!». Κι αυτό είναι κάτι που θα φανεί σε όποιον μας παρακολουθεί, αφού φέτος έχουμε πολύ μεγάλο production value, αρκεί να αναφέρω ότι πάρα πολλά γυρίσματα έγιναν στην Ιταλία, κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες παρελαύνουν μέσα από το τηλεπεριοδικό μας προσφέροντας την άποψή τους, επικοινωνώντας την επιστήμη οι ίδιοι.
Το MEGA μας εξέπληξε ευχάριστα…
Έδειξε ότι έχει όραμα και πιστεύω ότι τα κανάλια που έχουν όραμα έχουν και λόγους επιβίωσης.
Ποια είναι τα επόμενα «τηλεοπτικά» σας σχέδια;
Έχουμε πάρα πολλές ιδέες. Αποκτώντας μεγάλη τεχνογνωσία μέσα από το «Εύρηκα!» και κερδίζοντας τις εντυπώσεις του κοινού αλλά και των επιστημόνων οι οποίοι συμμετέχουν, σκεφτόμαστε πώς θα μπορούσαμε να αναδείξουμε την επιστημονική έρευνα στη χώρα μας και τους Έλληνες ερευνητές και σε τελική ανάλυση πώς θα μπορούσαμε να δώσουμε καλά παραδείγματα στη νεολαία μας. Δηλαδή να πιστέψουν οι νέοι άνθρωποι ότι δεν είναι όλα σάπια, κούφια και δήθεν, αλλά ότι υπάρχουν ακόμα μέρη στην Ελλάδα όπου μπορεί κανείς πραγματικά να εξερευνήσει τα ιδανικά και τις ιδέες του.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα τηλεοπτικά δρώμενα στην Ελλάδα;
Αυτή την στιγμή οι τηλεθεατές δεν είναι καταναλωτές, δεδομένου ότι δεν αγοράζουν υπηρεσίες, αλλά είναι απλά περαστικοί μπροστά από την οθόνη. Το μόνο κόστος που έχει ο τηλεθεατής απέναντι σε ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα τύπου ριάλιτι είναι ότι καταστρέφει τον εγκέφαλό του. Τα πράγματα θα αλλάξουν άρδην όταν θα έρθει στην Ελλάδα η καλωδιακή τηλεόραση, με αποτέλεσμα να γίνεις πλέον καταναλωτής-τηλεθεατής και να απαιτείς ποιότητα για τα χρήματα που θα δίνεις. Αυτό πιστεύω ότι θα αλλάξει ριζικά το τηλεοπτικό τοπίο, το οποίο αυτή την στιγμή είναι μία φυσική κατάληξη ενός απαρχαιωμένου επιχειρησιακού μοντέλου: συντηρώ το κανάλι μου βάση των διαφημίσεών μου. Όταν τα κανάλια θα συντηρούνται από τις συνδρομές των θεατών τότε θα αλλάξει αναγκαστικά και η ποιότητα των προγραμμάτων.
Ο φιλόσοφος Άλεν Γκίνσμπεργκ ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του πως δεν έβλεπε τηλεόραση επειδή η μικρή οθόνη «είναι μία μηχανή ύπνωσης»…
Διαφωνώ γιατί η τηλεόραση μπορεί να είναι και μία μηχανή αφύπνισης! Είναι ένα επαναστατικό μέσο, αν χρησιμοποιηθεί σωστά. Το «Εύρηκα!» είναι ένα κλασικό παράδειγμα, αφού με την εκπομπή μας αφυπνίζουμε τον θεατή. Επίσης υπάρχουν αρκετά καλά ειδησεογραφικά προγράμματα – που γίνονται ακόμα και στη χώρα μας – που κάνουν έρευνες υψηλού επιπέδου και ενδιαφέροντος.
Ο Φράνσις Φουκουγιάμα υποστηρίζει ότι η καλπάζουσα πρόοδος της βιοτεχνολογίας αντιπροσωπεύει έναν δυσδιάκριτο ηθικό κίνδυνο. Ποια είναι η άποψή σας;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε ως ανθρώπινο είδος πάνω σε έναν πλανήτη είναι ότι θα αποκτήσουμε τεχνολογίες οι οποίες μπορεί είτε να μας σώσουν είτε να μας καταστρέψουν, και δεν θα έχουμε την ικανότητα ‘η τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσουμε σοφά. Αυτός είναι ο φόβος μου για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων, σε Ευρώπη και Αμερική, είναι απίστευτη. Θέλουμε να ζούμε σε τεχνητούς παραδείσους;
Αυτό ανήκει σε δύο νέες πρόκλησεις που έχουμε ως κοινωνίες. Η πρώτη είναι η πρόκληση της νευροηθικής. Δηλαδή πώς θα πρέπει να κρίνουμε τις τεχνολογίες που προκύπτουν μέσα από τις νέες έρευνες της νευροεπιστήμης. Φάρμακα τα οποία κάποτε σκοπός τους ήταν να θεραπεύσουν κάποιες παθολογικές καταστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν από υγιή άτομα προκειμένου να ενισχύσουν κάποια διάθεσή τους. Επίσης, υπάρχουν νέες τεχνολογίες με βάση τους τομογράφους με τις οποίες πλέον μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την σκέψη μέσα στον εγκέφαλο, κάτι που κατά κάποιο τρόπο καταργεί την προσωπική ζωή και τον ιδιωτικό χώρο κάθε ατόμου, που αποτελεί τη δεύτερη πρόκληση.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο επαναστατικό πράγμα που έχει διατυπωθεί μέχρι σήμερα από τους επιστήμονες;
Αυτό που είχε πει ο Κοπέρνικος για την περιστροφή των ουρανίων σωμάτων και μάλιστα η λέξη που χρησιμοποίησε (revolution, στα αγγλικά) που σημαίνει περιστροφή, έκτοτε χρησιμοποιείται υπό την έννοια της επανάστασης.
Τι αναμένετε ότι θα μας εκπλήξει «επιστημονικά» και θα κάνει το 2005 πιο ενδιαφέρον;
Οι αποστολές στον κόκκινο Πλανήτη και η πιο πρόσφατη στον τιτάνα θα μας αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας στο Σύμπαν. Θα επεκτείνουν τα όρια του «οίκου» μας έξω από τον πλανήτη Γη. Όμως, επίσης, αναμένω πολύ σημαντικές ανακαλύψεις στο χώρο της ιατρικής, κυρίως όσον αφορά στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Πρόσφατα επέστρεψα από το Ισραήλ και κρίνοντας από τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξάγονται εκεί γι’ αυτές ακριβώς τις ασθένειες, όπως είναι η νόσος του Αλτσχάϊμερ, του Πάρκινσον, η Σκλήρυνση κατά πλάκας, πήρα πολύ ελπιδοφόρα μηνύματα για την καταπολέμησή τους στο άμμεσο μέλλον.
Ποια είναι η εικόνα της απόλυτης ευτυχίας;
Για να υπάρξει ευτυχία προϋποθέτει δύο βασικά πράγματα: την ύπαρξη ανεπτυγμένου νευρικού συστήματος και συνείδησης που θα αξιολογεί την κατάσταση του όντος. Άρα ευτυχία μπορούν να νιώσουν μόνο οι άνθρωποι. Την απόλυτη ευτυχία μπορούμε μονάχα να τη φανταστούμε.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ενασχόληση;
Η συγγραφή λογοτεχνικών έργων.
Τι σας χαρακτηρίζει περισσότερο;
Ο αυτοσαρκασμός.
Τι σας απωθεί;
Η δυσοσμία του μυαλού.
Με τι αγωνιάτε;
Να μην χάσουμε την ελπίδα μας σαν λαός.
Ποιο είναι το «μότο» σας στη ζωή;
«Μηδέν άγαν».
