Ο Οιδίποδας είναι ένας σύγχρονος πολιτικός. Η εξουσία του στηρίζεται στη δύναμη, το χρήμα και τα ΜΜΕ. Εχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να κυβερνήσει τους πάντες. Οι αντίπαλοί του, όμως, μαζί τους και οι θεοί, στήνουν εις βάρος του μια δολοπλοκία, τον παρουσιάζουν ως αιμομίκτη και καταφέρνουν να τον γκρεμίσουν από την εξουσία.
Είναι η παράσταση «Οιδίποδας Τύραννος» σε σκηνοθεσία της Βίντα Ογκνιένοβιτς, που το Εθνικό Θέατρο Βελιγραδίου παρουσιάζει από αύριο και ώς τις 12 Οκτωβρίου στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στο πλαίσιο του Μήνα Θεάτρου του ΚΘΒΕ. Πρώτη φορά καταπιάνεται η Βίντα Ογκνιένοβιτς με το αρχαίο ελληνικό δράμα, αλλά δεν πτοείται από την πιθανότητα τυχόν αρνητικών αντιδράσεων. Η παράσταση, σε μια νέα, σύγχρονη μετάφραση, ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο Βελιγραδίου τον Οκτώβριο του 2007 και συμμετείχε σε πολλά ευρωπαϊκά φεστιβάλ.
Διατηρείτε το αρχικό κείμενο ή μήπως πρόκειται για διασκευή της τραγωδίας του Σοφοκλή;
«Είναι διασκευή. Αλλά δεν άλλαξα τον σκληρό πυρήνα του κειμένου. Εκοψα ορισμένους στίχους ή τους χρησιμοποίησα σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Ηταν πιο εύκολο να το κάνω αυτό τώρα, γιατί είχα μια νέα, θαυμάσια μετάφραση της Γκάγκα Ρόσιτς. Μετέφρασε το έργο σε ρυθμική πρόζα, όχι σε στίχους κι έτσι έγινε πιο προσιτό και κατανοητό».
Ποιο είναι το κέντρο βάρους της παράστασης σας;
«Το θέμα της πολιτικής χειραγώγησης. Βρήκα στο κείμενο του Σοφοκλή έναν μεγάλο αριθμό προβλέψεων και υπαινιγμών με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Ο Οιδίποδας ξεκινά ως νικητής. Νικάει με την εξυπνάδα του την ισχυρή και μυστηριώδη Σφίγγα και κερδίζει απέραντο σεβασμό μεταξύ των πολιτών. Οσο, όμως, αυξάνονται το βασιλικό του γόητρο και η δημοτικότητά του, τόσο οι θεοί και οι συνεργάτες του γίνονται πιο ζηλόφθονοι απέναντί του. Ετσι εκκόλαψαν μια δολοπλοκία εναντίον του. Οι ραδιούργοι πολιτικοί συνωμότες δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους στυγνές μεθόδους, όπως την κατηγορία της υποτιθέμενης αιμομικτικής σχέσης με τη μητέρα του. Ηθελαν όχι μόνο να τον αντικαταστήσουν από το θρόνο, αλλά και να τον καταστήσουν μισητό στον λαό, να καταστρέψουν την ηρωική αύρα του».
Χρησιμοποιήσατε κάποιους κώδικες για να γίνει περισσότερο αντιληπτό το έργο στο κοινό της Σερβίας;
«Όχι ιδιαίτερα. Τα κλασικά έργα, συμπεριλαμβανομένου του "Οιδίποδα Τύραννου", έχουν παρουσιαστεί στις σερβικές θεατρικές σκηνές εδώ και αιώνες. Ετσι, κάθε νέα παραγωγή, ανεξάρτητα από το πόσο καινοτόμα και τολμηρή είναι, το κοινό την υποδέχεται με μεγάλη περιέργεια».
Εντοπίζετε κοινά στοιχεία στον μύθο του Οιδίποδα με τη σύγχρονη Σερβία ή την πρώην Γιουγκοσλαβία;
«Ο μύθος του Οιδίποδα, παρουσιασμένος ως μία ραδιούργα πολιτική συνωμοσία, ως ένα είδος καλά επινοημένου πονηρού πλήγματος, υποθέτω ότι θα ηχούσε γνωστός παγκοσμίως. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιο μέρος του κόσμου που δεν έχει δοκιμάσει μια τέτοια πολιτική καταστροφή, πέραν ίσως της Ελβετίας. Ιδιαίτερα εδώ, στη θερμή περιοχή των Βαλκανίων, δυστυχώς δεν έχουμε ούτε δύο γενεές στη σειρά που να μην έζησαν κάποιο είδος πολιτικής αναταραχής ή χάους».
Πώς αντιμετωπίσατε τον χορό της τραγωδίας;
«Τον παρουσίασα σαν ένα είδος ΜΜΕ, γιατί ο χορός στην αρχαία τραγωδία είναι vox populi, αυτό που λέμε σήμερα κοινή γνώμη. Τα ΜΜΕ στο σύγχρονο κόσμο δημιουργούν την παγκόσμια κοινή γνώμη αλλά και παγκόσμιους μύθους».
Πιστεύετε ότι έπαιξαν έναν αντίστοιχο ρόλο και στη δημιουργία του πρόσφατου πολέμου στα Βαλκάνια;
«Ακριβώς. Είναι ακόμα δύσκολο να διαχωρίσεις την αλήθεια ανάμεσα σε διάφορα κατασκευάσματα και μύθους για τον πόλεμο. Το ίδιο συμβαίνει και στο μύθο του Οιδίποδα. Τα ιστορικά γεγονότα για το βασιλιά της Θήβας διαφέρουν από τη μυθολογία».
Πιστεύετε ότι η εξουσία των ΜΜΕ μοιάζει περισσότερο με την εξουσία ενός βασιλιά πάνω στους ανθρώΠπους, παρά με την Πεξουσία μιας σύγχρονης κυβέρνησης;
«Πιστεύω ότι τα ΜΜΕ είναι ένας χώρος απέραντης χειραγώγησης, είτε αυτά διαφθείρονται από την πολιτική και το χρήμα είτε συμβαίνει το αντίστροφο. Υπάρχει ένας συνεχής ανταγωνισμός για το ποιος θα είναι πρώτος ή ποιος θα τρέξει πιο γρήγορα».
Στην Ελλάδα είμαστε λίγο ευαίσθητοι γύρω από το αρχαίο δράμα. Δεν ξέρω αν μάθατε τι έγινε το καλοκαίρι στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου με τη «Μήδεια» του Ανατόλι Βασίλιεφ. Φοβάστε ότι ίσως η παράστασή σας ενοχλήσει το ελληνικό κοινό;
«Δεν άκουσα τίποτα για τη "Μήδεια" του Βασίλιεφ. Παρακολούθησα, όμως τον "Ορέστη" από το ΚΘΒΕ, σε σκηνοθεσία Σλόμπονταν Ουνκόφσκι. Εντυπωσιάστηκα από το ότι ένα τεράστιο ακροατήριο περίπου 7.000 ανθρώπων παρακολούθησε το έργο συνεπαρμένο. Πιστεύω ότι το κοινό, ακόμα κι αν είναι ένα και μόνο άτομο, αποτελεί την τρίτη διάσταση μιας παραγωγής. Επομένως δεν φοβάμαι ούτε το ελληνικό κοινό ούτε οποιοδήποτε άλλο κοινό. Γιατί έχει κι αυτό τις ευθύνες του. Το θέατρο δεν υπάρχει για να ικανοποιεί τις συλλογικές του προσδοκίες, αλλά για να εξερευνήσει ένα ορισμένο σώμα ιδεών. Αυτό κάναμε με τον "Οιδίποδα Τύραννο". Προσπαθήστε να μας "διαβάσετε" και να μας καταλάβετε, ακόμα κι αν αυτό που κάνουμε σας φανεί διαφορετικό. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι για να κάνει κανείς κάτι».
