Paul Theroux: Όταν βλέπω τρένο θέλω να ταξιδέψω μαζί του

paul-theroux-otan-vlepo-treno-thelo-na-taxidepso-mazi-tou

Ο Paul Theroux αντιπαθεί τα αεροπλάνα. Αλλά ακόμη και για τα πλοία έχει τις επιφυλάξεις του. Εκεί όμως που «λύνεται» ολοκληρωτικά όσον αφορά το μέσο που προτιμά για να ταξιδεύει, είναι το τρένο. Άλλωστε το ομολογεί και ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου του «Το μεγάλο σιδηροδρομικό παζάρι» (εκδόσεις «Κέδρος»): «Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ν' ακούει το σφύριγμα των τρένων -καθώς περνούσαν δίπλα απ' το σπίτι μου, για τη Βοστόνη και το Μέιν- ποτέ στη ζωή μου δεν είδα τρένο που να μη θέλω να φύγω μαζί του».


Γεννημένος το 1941 στη Μασαχουσέτη, ο Paul Theroux θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς ταξιδιωτικούς συγγραφείς, ο «Ιντιάνα Τζόουνς» της αμερικανικής λογοτεχνίας.

Οι περιπέτειές του άρχισαν τη δεκαετία του '60 και ήταν ατελείωτες. Μεταξύ άλλων εργάστηκε ως καθηγητής στο Μαλάουι και ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Μακερέρε στην Ουγκάντα. Αργότερα βρέθηκε στη Σιγκαπούρη, όπου δίδαξε αγγλικά. Εγκαταστάθηκε επί δεκαεφτά χρόνια στη Βρετανία, επέστρεψε στην Αμερική και σήμερα ζει στη Χαβάη, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του.

Φυσικά, ποτέ δεν σταμάτησε να ταξιδεύει. Κυρίως με το αγαπημένο του τρένο, το οποίο έχει χαρακτηρίσει και «ακαταμάχητο παζάρι που ταξιδεύει φιδογυρίζοντας από τόπο σε τόπο». Μάλιστα με αυτό έχει κάνει ένα θρυλικό ταξίδι: στις 19 Σεπτεμβρίου του 1973, ο Θέροου πήγε στον σταθμό Βικτόρια του Λονδίνου με σκοπό να φτάσει ώς την πιο μακρινή γωνιά της Ασίας. Τρεις μήνες αργότερα, επέστρεφε «ζωηρός και χαρούμενος, με ένα αίσθημα πνευματικής ευεξίας», έχοντας στα γόνατά του τέσσερα χοντρά και λεκιασμένα σημειωματάρια, όπου αποτυπωνόταν όλη η περιπλάνησή του και τα οποία αποτέλεσαν τη βάση των 500 σελίδων τού πιο δημοφιλούς μέχρι σήμερα βιβλίου του «Το μεγάλο σιδηροδρομικό παζάρι» (εκδ. «Κέδρος»).

Μιλώντας για τα βιβλία του, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ελληνες αναγνώστες παρουσιάζουν και «Οι στήλες του Ηρακλή» (εκδ. «Κέδρος»), βιβλίο το οποίο συνέγραψε στα μέσα της δεκαετίας του '90, όταν κι έκανε παραλιακά τον γύρο της Μεσογείου, επισκεπτόμενος κατά σειρά: τη Μαγιόρκα, τη Βαρκελώνη, τη Νίκαια, την Κορσική, τη Σαρδηνία, την Καλαβρία, την Αλβανία, την Κωνσταντινούπολη, την Ελλάδα και το Μαρόκο.

Τέλος, παρά τό σαφές ταλέντο του στη συγγραφή ταξιδιωτικών βιβλίων, ο Θέροου συνέγραψε, μεταξύ άλλων, και την «Ακτή του κουνουπιού», μια οικολογική περιπέτεια η οποία γυρίστηκε ταινία το 1986 από τον Αυστραλό Πίτερ Γουίαρ και πρωταγωνιστές τον Χάρισον Φορντ, την Ελεν Μίρεν και τον αδικοχαμένο Ρίβερ Φίνιξ.

Ποιο ήταν εκείνο το μέρος που επισκεφθήκατε και συνέχισε να υπάρχει ζωντανό στη μνήμη σας για πολλά χρόνια;

Διαλέγοντας ένα από πολλά αξιομνημόνευτα μέρη, θα έλεγα τη Νήσο του Πάσχα (Ράπα Νούι), επειδή είναι τόσο μικρό, τόσο παράξενο, τόσο αξιαγάπητο, τόσο μακρινό νησί. Πραγματικά, δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιο μέρος στη Γη σαν αυτό. Ενας μοναχικός βράχος στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού, γεμάτος από απίθανα γλυπτά και αινιγματικούς ανθρώπους. Είναι το μόνο ταξίδι στο οποίο πήρα μαζί μου κάμερα για να απαθανατίσω τις τόσες όμορφες εικόνες του.

Αντιμετωπίσατε θανάσιμους κινδύνους στα ταξίδια σας;

Αρκετά συχνά. Εχω απειληθεί τρεις φορές από άνδρες που κρατούσαν όπλα στραμμένα στο πρόσωπό μου. Αλλά και στα νησιά Τρόμπριαντ μια παρέα από τρία πολύ θυμωμένα αγόρια με απείλησαν ότι θα με σκοτώσουν.

Οι εντυπώσεις σας από την Ελλάδα;

Από τις αγαπημένες μου χώρες, ασφαλώς: για την αρχαία κληρονομιά της, τους φιλόξενους ανθρώπους της και το εξαιρετικό φαγητό. Μια φορά που θυμάμαι έντονα ήταν όταν, ευρισκόμενος στην Αλβανία, κρύφτηκα σε μια τουριστική βάρκα στους Αγίους Σαράντα και σάλπαρα για την Κέρκυρα!

Γιατί ταξιδεύετε τόσο συχνά;

Επειδή κουράζομαι όταν κάθομαι πολύ καιρό σε ένα μέρος, επειδή είμαι περίεργος αλλά κι επειδή είμαι...άνεργος για πάρα πολύ καιρό!.

Πόσο διαφορετικό είναι το συναίσθημα του να ταξιδεύεις με τρένο, απ' ό,τι με πλοίο ή αεροπλάνο;

Αγαπώ τα τρένα επειδή κάνω βόλτες σε αυτά, μιλώ στους υπόλοιπους επιβάτες, διαβάζω κάποιο βιβλίο - συχνά κοιμάμαι. Αλλά και τα πλοία είναι ευχάριστα. Μάλιστα από τις ωραιότερες κρουαζιέρες που έκανα ήταν ο περίπλους των ελληνικών νησιών.

Τι θα συμβουλεύατε έναν ταξιδιώτη να ΜΗΝ κάνει ποτέ του;

«Εάν πραγματικά σε ενδιαφέρει το ταξίδι, τότε προτίμησε να ταξιδέψεις μόνος σου - άσε πίσω την καλή σου, τους φίλους σου. Αλλά εάν πρόκειται για διακοπές, πάρ' τους μαζί σου, μην πηγαίνεις χωρίς παρέα».

Ποιας χώρας τους ανθρώπους συμπαθήσατε περισσότερο και γιατί;

Τους Βιετναμέζους - επειδή έχουν συγχωρέσει τις ΗΠΑ που κατέστρεψαν τη χώρα τους και κοιτάζουν προς το μέλλον, χωρίς αισθήματα εκδίκησης. Είναι καλοσυνάτοι και αξιοθαύμαστοι άνθρωποι.

Έχετε κάποιο σπίτι-καταφύγιο ή κινείστε συνεχώς;

Το σπίτι μου είναι κοντά στον τόπο γέννησής μου στη Μασαχουσέτη. Ζω εκεί κάθε καλοκαίρι. Το "υιοθετημένο σπίτι μου" είναι η Χαβάη, απ' όπου κατάγεται η γυναίκα μου.

Η πιο περίεργη τροφή που δοκιμάσατε ποτέ;

Υπάρχει ένα ρεστοράν στην Xiamen της Κίνας, όπου όλες οι τροφές ανήκουν στα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη: μικρές χελώνες, κουκουβάγιες, αρκούδες κ.ά. Οταν μια φορά έφαγα εκεί, στο τέλος αγόρασα μια κουκουβάγια και της χάρισα την ελευθερία της. Ηταν το περισσότερο που μπορούσα να κάνω.

Όταν βαριέστε σε ένα μέρος, το εγκαταλείπετε αμέσως ή περιμένετε λίγο;

Παλιότερα έφευγα κατευθείαν. Με τα χρόνια, έγινα περισσότερο υπομονετικός κι έχω την τάση να μένω λίγο ακόμα, για να δω εάν θα προκύψει κάτι ενδιαφέρον.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο διάστημα που μείνατε σε ένα μέρος αλλά και το μεγαλύτερο ταξίδι που κάνατε;

Έζησα για 6 χρόνια στην Αφρική. Το μεγαλύτερο ταξίδι ήταν από το Λονδίνο στο Χονγκ Κονγκ με τρένο, το οποίο διήρκεσε περίπου τρεις μήνες.

Συναντήσατε την αγάπη της ζωής σας ταξιδεύοντας ή σε μια πιο χαλαρή περίοδο της ζωής σας;

Και τα δύο. Βλέπετε, έχω παντρευτεί δύο φορές....

Το χειρότερο κλίμα;

Ένα βροχερό κυριακάτικο απόγευμα σε μια επαρχιακή πόλη της Αγγλίας - τίποτε στον κόσμο δεν μπορεί να συγκριθεί με την κατάθλιψη που αυτό σου προκαλεί...

Ποιος θα ήταν ιδανικότερος να σας υποδυθεί σε μια κινηματογραφική μεταφορά της ζωής σας;

Ανάλογα με την προσέγγιση των περιπετειών μου: για το σοβαρό κομμάτι ο Λόρενς Ολίβιε, έχει βέβαια πεθάνει. Για τα περίεργα που μου έτυχαν, ενδεχομένως ο μίστερ Μπιν!

Ταξιδιωτική λογοτεχνία


Διαβάζετε ταξιδιωτική λογοτεχνία;

Διαβάζω τα πάντα, ακόμη και τις στήλες κουτσομπολιού.

Επισκεφθήκατε ύστερα από χρόνια κάποιο μέρος στο οποίο είχατε πρωτοπάει και απογοητευτήκατε από την «εξέλιξή» του;

Γύρισα στην Αφρική ύστερα από 30 χρόνια και εντυπωσιάστηκα αρνητικά από την παρακμή του παλιού σχολείου στο οποίο δίδασκα. Μάλιστα έγραψα σχετικά με αυτό.

Πού δεν θα πηγαίνατε «για όλα τα λεφτά του κόσμου»;

Τα μέρη στα οποία οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν "για όλα τα λεφτά του κόσμου", είναι τα μέρη που με γοητεύουν περισσότερο. Συνεπώς....

Τι κάνει τη δουλειά ενός ταξιδιωτικού συγγραφέα καλύτερη, πέραν των ταξιδιών του;

Η υπομονή που επιδεικνύει το έτερόν του ήμισυ. Καλό θα είναι να μοιάζει στην Πηνελόπη τον καιρό που εκείνη περίμενε τον Οδυσσέα...