Στον πατριωτισμό των αρχαιολόγων και των αρχαιοφυλάκων αφέθηκε και φέτος ο καθαρισμός των αρχαιολογικών χώρων από τα ξερά χόρτα που αποτελούν το καλύτερο προσάναμμα της φωτιάς. Παρά τον περυσινό διασυρμό της χώρας μας από το κάψιμο της Αρχαίας Ολυμπίας, μόλις πριν από λίγες ημέρες το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε εντολή στις Εφορείες Αρχαιοτήτων όλης της χώρας να προκηρύξουν διαγωνισμούς πρόσληψης εργατών για την αποψίλωση των χώρων, δηλαδή να κάνουν το πρώτο βήμα για την πυροπροστασία των μνημείων!
Είχαν βέβαια προηγηθεί οδηγίες από τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων να υπάρξουν αυξημένα μέτρα ετοιμότητας και στενή συνεργασία με τις κατά τόπους μονάδες της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, τις νομαρχίες και τους δήμους. Οι εργαζόμενοι των μεγαλύτερων αρχαιολογικών χώρων ενημερώθηκαν επιτόπου από τους πυροσβέστες για τα άμεσα μέτρα που πρέπει να λάβουν σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς μέχρι να ειδοποιηθούν τα μέσα πυρόσβεσης προκειμένου να υπάρχει συντονισμός στις ενέργειες και να μην επαναληφθεί το αλαλούμ του περυσινού καλοκαιριού.
Ωστόσο, κάποιοι πιο προνοητικοί έφοροι αρχαιοτήτων με τα ελάχιστα χρήματα που είχαν διαθέσιμα ή και χωρίς αυτά, με την εθελοντική προσφορά κάποιων αρχαιοφυλάκων άρχισαν λίγο λίγο να κόβουν τα ξερά χόρτα, δουλειά που ξεκινάει συνήθως γύρω στον Μάρτιο ώστε τον Ιούνιο να έχει πλέον ολοκληρωθεί.
«Χρειαζόμαστε προσωπικό», ακούς να λένε οι αρχαιολόγοι από την Κρήτη ώς τον Εβρο. «Κάνουμε καθαρισμούς, αλλά είναι τεράστιες οι εκτάσεις. Ολη η Ελλάδα είναι ένας ανοικτός αρχαιολογικός χώρος. Τον αποψιλώνεις τώρα, και με μια βροχή ξαναγίνεται το ίδιο», μας είπε στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Το θετικό είναι πως τα τελευταία χρόνια έχουν αποκτήσει εσωτερικό σύστημα πυρασφάλειας σχεδόν όλα τα μουσεία. Τους λείπει, όμως, σε μεγάλο βαθμό η εξωτερική πυροπροστασία, για την οποία απαιτούνται ειδικές μελέτες και κονδύλια που δεν διαθέτει πλέον -μετά τη λήξη του Γ' ΚΠΣ- το ΥΠΠΟ.
Ας δούμε λοιπόν την εικόνα που εμφανίζουν σήμερα οι πιο επίφοβοι για φωτιά χώροι:
Ακρόπολη
«Μόλις παραλάβαμε 37 κρουνούς για τον αρχαιολογικό χώρο των λόφων Φιλοπάππου και Πνύκας. Αγοράσθηκαν με δαπάνες της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων», μας είπε ο έφορος Ακρόπολης Αλέξανδρος Μάντης όλο χαρά. «Πρέπει να σας πω ότι χαίρομαι περισσότερο όταν μου προσφέρεται ένας κρουνός, απ' ό,τι χαιρόμουν παλιά όταν έβρισκα ένα κομματάκι που κολλούσε στα γλυπτά του Παρθενώνα».
Οταν έγιναν τα έργα ενοποίησης τοποθετήθηκε σύστημα πυρόσβεσης περιμετρικά των αρχαιολογικών χώρων, όχι εντός αυτών, γιατί όσο και να φαντάζει περίεργο δεν έχουν ακόμη πλήρως ανασκαφεί. Σε κάποια σημεία είχαν τοποθετηθεί οι πυροσβεστικοί κρουνοί, όπως επί της οδού Απ. Παύλου, όχι όμως σε όλα. Οι λόφοι, ωστόσο, συνολικής έκτασης 700 στρεμμάτων, που είναι κατάφυτοι και γι' αυτό πολύ επικίνδυνοι το καλοκαίρι για πυρκαγιά, διέθεταν πάντα ένα καλό δίκτυο ύδρευσης και άρδευσης, με πολύ νερό, που χρησιμοποιεί ο Δήμος Αθηναίων για να διατηρεί τη βλάστηση και η Α' Εφορεία για να προστατεύει τα μνημεία της, όπως μας είπε η υπεύθυνη αρχαιολόγος Πέπη Λαζαρίδου.
«Έχουμε διάφορα συστήματα πυρόσβεσης γύρω από το βράχο και ένα εκτεταμένο δίκτυο στην Αρχαία Αγορά. Εχουμε ελέγξει αν λειτουργεί, έχουμε κάνει δοκιμές παντού, αλλά η φωτιά είναι ένας επικίνδυνος εχθρός, που δεν αντιμετωπίζεται, όσα μέσα κι αν διαθέτεις. Πρέπει να έχουμε συνεχώς τη σκέψη μας εκεί. Θα συνεχίσουμε τη θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων της Α' Εφορείας, γιατί η φωτιά είναι ένας πραγματικός εφιάλτης», πρόσθεσε ο κ. Μάντης.
Αρχαία Ολυμπία
Μετά την πύρινη λαίλαπα του περασμένου καλοκαιριού και την προσπάθεια δενδροφύτευσης που γίνεται με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Λάτση, η αρχαιολόγος της περιοχής Ολυμπία Βικάτου μάς διαβεβαίωσε ότι έγιναν οι απαραίτητοι καθαρισμοί μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και γύρω από αυτόν. Ακόμη, εργάζονται συνεργεία στη συντήρηση της χαμηλής βλάστησης του καμένου Κρονίου, ενώ έγινε και ο έλεγχος του συστήματος πυροπροστασίας, που στην πράξη απεδείχθη αναποτελεσματικό.
Στην περίπτωση της Ολυμπίας, ύστερα από την καταστροφή, που είδαμε σε ζωντανή μετάδοση, φαίνεται πως ευαισθητοποιήθηκε η τοπική κοινωνία. Για πρώτη φορά συνεργάστηκαν και εκπόνησαν κοινό σχέδιο δράσης ο Δήμος, το Δασαρχείο και η Πυροσβεστική με την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Επίσης, με χορηγίες ιδιωτών υπάρχουν πρόσθετα πυροσβεστικά οχήματα έτοιμα να επέμβουν αν χρειασθεί.
Ωστόσο, μέχρι πρότινος δεν είχαν απομακρυνθεί τα κομμένα χόρτα γιατί δεν υπήρχε προσωπικό να τα μεταφέρει. Και η επέκταση του συστήματος πυροπροστασίας του Κρονίου δεν έγινε, παρότι η σχετική μελέτη έχει ανατεθεί ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. Οταν, όμως, ρωτάς τους υπεύθυνους του ΤΑΠ γι' αυτή την ολιγωρία, σου απαντούν τα γνωστά δημοσιοϋπαλληλικά: είτε ότι δεν τους ετέθη χρονοδιάγραμμα παράδοσης της μελέτης είτε πως δεν υπάρχει πια κάτι να καεί στο Κρόνιο. Στην πραγματικότητα το ΤΑΠ δεν μπορεί να κάνει τίποτα, γιατί από τον περασμένο Μάρτιο δεν διαθέτει καν διοικητικό συμβούλιο. Το ΥΠΠΟ έχει ξεχάσει να ανανεώσει τη θητεία του!
Μυκήνες και Επίδαυρος
Στους υπόλοιπους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Πελοποννήσου, όπως στις Μυκήνες και την Επίδαυρο, υπάρχει αυξημένη ετοιμότητα, όπως φάνηκε από τη λεπτομερή ενημέρωση που είχαμε από την έφορο Αρχαιοτήτων της περιοχής Αννα Μπανάκα. Οι Μυκήνες, ως γνωστόν, είναι ένας τεράστιος αρχαιολογικός χώρος, συνολικής έκτασης άνω των 30.000 τ.μ. Ποτέ δεν είχε σύστημα πυροπροστασίας. Βολεύονταν με έναν κρουνό και ένα πυροσβεστικό όχημα που σταθμεύει καθημερινά έξω από τον αρχαιολογικό χώρο.
Φέτος, σύμφωνα με την έφορο, η Πυροσβεστική έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Στελέχη της ήρθαν προ μηνός στις Μυκήνες και έδωσαν οδηγίες στο προσωπικό μας και μας παραχώρησαν μια δεξαμενή νερού δέκα τόνων η οποία τοποθετήθηκε στο βόρειο άκρο του χώρου, έξω από την περίφραξη. Επειδή χρειαζόμαστε άλλες δύο μεγάλες δεξαμενές, η Επιστημονική Επιτροπή Μυκηνών έχει ζητήσει από το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων (ΤΔΠΕΑΕ) την κάλυψη της δαπάνης. Πρέπει να σας πω ότι υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη πυροπροσταίας για τις Μυκήνες, αλλά δεν μπορεί να εφαρμοσθεί πριν λυθεί το πρόβλημα πίεσης του νερού της περιοχής. Σήμερα είναι αδύνατον να φθάσει στα υψηλότερα σημεία».
Κοντά στις Μυκήνες είναι το Ηραίο, ένας χώρος 26.000 τ.μ. ο οποίος καθαρίζεται καθημερινά από τους αρχαιοφύλακες. «Είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι, αγαπούν τον τόπο και προσφέρουν εθελοντική εργασία. Τώρα θα στείλουμε και εργάτες. Στην Ακρόπολη της Μιδέας υπάρχει ένας μόνιμος εργάτης που φροντίζει να μην υπάρχουν ξερά χόρτα. Αν είχαμε τρεις μόνιμους εργάτες σε κάθε περιοχή, που θα εργάζονταν καθημερινά, πιστεύω πως δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα».
Για το Παλαμήδι η Πυροσβεστική συνέστησε την προμήθεια επιπλέον δεξαμενών νερού. Γι' αυτό βρίσκονται τώρα στην αναζήτηση των σχετικών κονδυλίων. Οσο για την Επίδαυρο, κάθε χρόνο εξαιτίας των παραστάσεων του Φεστιβάλ, εκπονείται σχέδιο πυρασφάλειας. Ο δήμος καθαρίζει τα χόρτα έξω από την περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου και του πάρκινγκ.
Δελφοί
Βορειότερα τώρα, στους Δελφούς, έχει εγκατασταθεί από τη δεκαετία του '90 ένα αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης στον αρχαιολογικό χώρο, το οποίο συντηρείται από εξειδικευμένο συνεργείο. Φέτος για πρώτη φορά καθαρίστηκε και το πευκόφυτο αλσύλιο που αγκαλιάζει το Δελφικό Ιερό. Δεν έχουν παράπονο οι αρχαιολόγοι από τη συνεργασία τους με την Πυροσβεστική Άμφισσας: Φέτος κάθησαν μαζί και κατάρτισαν ένα σχέδιο εκκένωσης του χώρου από το κοινό σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Βεργίνα και Πέλλα
Στη Βεργίνα και στην Πέλλα έγιναν οι απαραίτητοι καθαρισμοί, όπως μας είπε η προϊσταμένη της ΙΣΤ' ΕΠΚΑ Μαρία Ακαμάτη, αλλά οι χώροι είναι πολλοί, χρειάζονται συνεχή φροντίδα, με αποτέλεσμα πολλά πράγματα ελλείψει χρημάτων να γίνονται και εκ των ενόντων.
Δωδώνη
Τέλος, στην κατάφυτη Δωδώνη τοποθετήθηκε μια δεξαμενή νερού για να τροφοδοτεί τους κρουνούς και η Πυροσβεστική υπέδειξε στους αρχαιολόγους τις ελλείψεις που υπάρχουν για να καλυφθούν. «Αλλά αν μας έρθει το κακό, καήκαμε», λέει ο προϊστάμενος της ΙΒ' ΕΠΚΑ Κων. Ζάχος, γνωρίζοντας ότι τα μέσα που διαθέτουν είναι εκ των πραγμάτων ανεπαρκή.
