Η εμπειρία της Σοφίας Σπυράτου από το αρχαίο δράμα καταμετράται στην κινησιολογική επιμέλεια 19 παραστάσεων. Η 20ή θα έχει περισσότερο από ποτέ τη δική της σφραγίδα, αφού δική της είναι η σύλληψη και η χορογραφία στη νέα ανάγνωση που επιχειρεί το Χοροθέατρο «Ροές» πάνω στην «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη. Τίτλος, «Ηλέκτρα Αυτουργός» και βασικοί συντελεστές ο περίφημος Αγγλος μινιμαλιστής συνθέτης και πιανίστας Μάικλ Νάιμαν, γνωστός κυρίως από τις συνεργασίες του με τον Γκριναγουέι, αλλά και ο ποιητής Στρατής Πασχάλης.
Η παράσταση (από τις 7 Απριλίου στις «Ροές») συνδυάζει σύγχρονες χορευτικές τεχνικές, βίντεο και αφήγηση, τοποθετώντας τον Μύθο σε ένα λευκό α-χρόνο σκηνικό που βάφεται στο αίμα. Η Σοφία Σπυράτου μάς συστήνει τα βασικά πρόσωπα της εκδοχής της -που θα ταξιδέψει αργότερα και στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Σεούλ.
- Η Ηλέκτρα: «Είναι αυτουργός και αυτόχειρας. Υπάρχει μόνο για να εκδικηθεί. Σκοτώνοντας τη μητέρα της, σκοτώνει τη ρίζα της. Από κει και πέρα παύει να υπάρχει ως τραγικό πρόσωπο: τελεί την πράξη και εξαφανίζεται».
- Ο Ορέστης: «Φτάνει με τον Πυλάδη για να εκδικηθεί τον Αίγισθο, αλλά απρόθυμος να σκοτώσει τη μητέρα του. Κι όταν εξωθείται από την Ηλέκτρα να το κάνει, παραδίνεται στο χάος».
- Ο Χορός: «Παίζει τεράστια σημασία, καθώς ο Ευριπίδης εισάγει για πρώτη φορά Χορό εργατικής τάξης, που εξωθεί τους ήρωες στο φόνο και μετά τους γυρίζει ως συνήθως την πλάτη».
Συνεργασία με τον Νάιμαν. Αυτό κι αν ήταν έκπληξη!
Καιρό σκεφτόμουν πόσο θα μου άρεσε να έχω μουσική του. Ως τρελή Κεφαλονίτισσα, του έστειλα ένα e-mail και σε δύο μέρες μού απάντησε! Ετσι, κλείσαμε το πρώτο ραντεβού στο Λονδίνο. Ακολούθησαν κι άλλα και τελικά έφτασε να μου εμπιστευτεί το μουσικό του αρχείο. Διάλεξα μερικά θέματα κι έγραψε κι εκείνος ένα καινούργιο. Οταν ήρθε και είδε τις πρόβες, του έκανε κατάπληξη πώς είχαμε συνταιριάξει αρμονικά μουσικές που ο ίδιος θεωρούσε ετερόκλητες. Του άρεσε τόσο το αποτέλεσμα ώστε μου είπε ότι τον ενέπνευσε για μια καινούργια ιδέα.
Η εκδοχή σας για την «Ηλέκτρα» ποια είναι;
Κατ' αρχήν ένας πολύ κινητικός Χορός από γυναίκες ηθοποιούς με μεγάλη κινησιολογική δυνατότητα. Τα χορικά είναι μεταγραμμένα από τον Στρατή Πασχάλη που, ακουμπώντας στον Ευριπίδη, έχει επιχειρήσει μια καινούργια ποιητική προσέγγιση. Ενα από αυτά έχει μελοποιηθεί με την ατονάλ μουσική του Μάικλ Νάιμαν. Ο Στρατής Πασχάλης έχει γράψει και τους τρεις μονολόγους, Κλυταιμνήστρας, Ηλέκτρας και Ορέστη, που ακούγονται από βίντεο προβολές.
Δεν μιλάμε βέβαια για μια κλασικότροπη Ηλέκτρα.
Μα δεν ήθελα μια τέτοια. Ηθελα μια α-χρονη Ηλέκτρα, ένα άγριο έργο που να φανερώνει τα πάθη. Ήθελα επίσης να επαναπροσδιορίσω τη σχέση του Χορού με τα πρόσωπα. Κι από την άλλη πλευρά δεν στόχευα στα πρόσωπα της τραγωδίας, αλλά στην ίδια την τραγωδία. Ηθελα μια παράσταση που να είναι μίξη σκληρότητας και ποίησης. Και το σκηνικό π.χ. είναι ένας άδειος λευκός χώρος με μόνο χαρακτηριστικό ένα μεγάλο επικλινές επίπεδο από το οποίο εμφανίζονται τα πρόσωπα σαν να τα κατεβάζει η Μοίρα. Μόνο η Κλυταιμνήστρα παραμονεύει από την αρχή της παράστασης μέσα σε μια φωλιά.
Σας ενδιαφέρει πάντα η «παράδοση»...
Με την έννοια όσων μας έχουν παραδοθεί, ναι. Αυτά θεωρώ χρέος μου να τα πάω παρακάτω, δημιουργώντας κάτι κι όχι αντιγράφοντας. Εδώ παράδοση είναι ο ίδιος ο μύθος και ο λόγος.
Ως «Ροές» έχουν σταθερή και επιτυχημένη πορεία, αλλά επιχορήγηση (8.000 ευρώ) πήρατε τώρα, πρώτη φορά έπειτα από τρία χρόνια.
Έχει σημασία και πόσες παραστάσεις κάνουμε κάθε χρόνο στην επαρχία -γιατί παρά την έλλειψη σχετικής πολιτικής αυτό μας ενδιαφέρει πολύ. Δεν ξέρω βάσει ποιου σκεπτικού δίνονται οι επιχορηγήσεις. Φυσικά χαίρομαι για όσους συναδέλφους μου παίρνουν περισσότερα, και όλοι τους τα αξίζουν στο ακέραιο. Ο χορός παραμένει πάντως μια εξαιρετικά δύσκολη ιστορία στην Ελλάδα και πραγματικά πρέπει να θυσιαστεί κανείς για να μπορέσει να σταθεί αξιοπρεπώς απέναντι σ' ό,τι έχει στον νου και στην καρδιά του.
Γενικά ο χορός εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται από το ΥΠΠΟ σαν παραπαίδι. Γιατί;
Γιατί χρόνια τώρα δεν καταλαβαίνει ότι ο χορός είναι μια εξίσου μεγάλη παραγωγή με το θέατρο. Δεν είναι 5 χορευτές σε έναν άδειο χώρο. Ακόμα κι ο Μήνας Χορού είναι σαν ένα λουλούδι που ανθίζει και πεθαίνει, χωρίς καμία συνέχεια. Δεν θα 'πρεπε κάποια στιγμή το κοινό να μπορεί να επιλέγει και να συντηρεί με το εισιτήριό του κάποιες ομάδες; Αλλά κι εμείς να μπορούμε να παίξουμε με όρους που ισχύουν στο θέατρο;
Όταν έγινε τελετάρχης των Ολυμπιακών Αγώνων ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, σκεφτήκαμε ότι θα λειτουργήσει μακροπρόθεσμα υπέρ του χώρου σας...
Μακροπρόθεσμα μπορεί να έπαιξε ρόλο, εξ ου και η τεράστια απήχηση που είχε το "2". Από την άλλη πλευρά, το τελευταίο διάστημα, επειδή τα παιδιά μου σπούδαζαν στο Λονδίνο, βρέθηκα συχνά στο "Σάντλερ'ς Ουέλς" και είδα τεράστια ποικιλία παραστάσεων, από τις πιο αβάν γκαρντ μέχρι μιούζικαλ, ακόμα και παιδικά θεάματα: σε όλα έβλεπα κοινό να κατακλύζει το θέατρο. Και δεν εννοώ μπαλετομανείς, αλλά κανονικό κοινό. Είμαστε πολύ πίσω στον τρόπο με τον οποίο προσελκύουμε το κοινό. Δεν μας βοηθάει το υπουργείο, δεν μας εμπιστεύεται και το κοινό. Ακόμα έρχεται διστακτικό να μας δει.
Τόσο το Φεστιβάλ της Καλαμάτας όσο και το Ελληνικό Φεστιβάλ μύησαν, όμως, τα τελευταία χρόνια πολύ περισσότερο το κοινό στο χορό. Αλήθεια, το Ελληνικό Φεστιβάλ πώς το βλέπετε;
Κάθε τι που αλλάζει είναι για καλό. Δεν είμαι από όσους κατακρίνουν κάτι επειδή δεν συμμετέχουν σ' αυτό. Κατακρίνω μόνο το γεγονός ότι αισθάνεται κανείς να μην έχει πρόσβαση στο φεστιβάλ ή π.χ. ότι δεν σου απαντούν εγκαίρως. Και είμαι και σκεπτική απέναντι σε κάποιες επιλογές του, όπως αυτή για τη χρήση της Επιδαύρου: δεν έχω πειστεί ότι ορισμένες παραστάσεις έχουν ως φυσικό τους χώρο το αρχαίο θέατρο. Κατά τα άλλα, δεν μπορώ παρά να επιβραβεύσω τη μεγάλη ποικιλία και την ποιότητα των θεαμάτων που παρακολουθούμε.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης έχει κάνει ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Ερμηνεύουν οι Εύη Χατζάκη (Ηλέκτρα), Ντανίλο Ζέκα (Ορέστης), Αλέξανδρος Κεϊβανάη (Πυλάδης), Λία Τσολάκη (Κλυταιμνήστρα), Δημήτρης Φέρας (Αίγισθος). Χορός: Ξ. Θεμελή, Σ. Κοντοπούλου, Ελ. Κουρκούλη, Λ. Μανιατάκου, Γ. Μηλίτση, Αλ. Μπεζίκη, Τζ. Παλαιοθόδωρου.
