«Δεν μπορώ να μην στεναχωριέμαι με αυτά που συμβαίνουν στη σύγχρονη Θεσσαλονίκη» δήλωσε ο Φίλιππος Γράψας, ένας στιχουργός που "αναζητά τη Σαλονίκη", κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο περιοδικό CITY και στον Χρήστο Μιχαλέρη (στις 17.07.2007).
Έχει γράψει τραγούδια που έγραψαν ιστορία στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι όπως το «Αναζητώ στη Σαλονίκη» και τα «Λαδάδικα», αλλά και τον εξαιρετικό «Αη Γιώργη» που ερμήνευσε η Μαριώ και τη «Ζωή» που τραγούδησε ο Δημήτρης Μπάσης, όπως και δεκάδες άλλα. Ένας από τους πιο σημαντικούς στιχουργούς μας, ζει στην Θεσσαλονίκη και μας μίλησε με ρομαντισμό για το γράψιμο, για την έμπνευση, για την πόλη, για το ξεκίνημα του…
Πώς ήρθε η πρώτη σου επίσημη στιχουργική υπογραφή σε τραγούδι;
To 1983 ένας φίλος εδώ στη Θεσσαλονίκη, ο Μανόλης ο Χρυσοστομίδης, που δεν υπάρχει πια, μου ζήτησε να γράψουμε ένα τραγούδι για να το στείλουμε στους αγώνες της Κέρκυρας. Ο Μανόλης μου το ζήτησε αυτό γιατί ήξερε ότι διαβάζω ποίηση, της έχω μια μεγάλη αδυναμία κι έτσι κάθισα κι έγραψα αυτό το σπουδαίο και περίεργο, το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη». Αυτό το τραγούδι, αυτός ο στίχος είχε μια μεγάλη πορεία.
Ο Μανόλης έβαλε μουσική, το στείλαμε στους αγώνες της Κέρκυρας, αλλά εκείνη τη χρονιά οι αγώνες της Κέρκυρας ματαιώθηκαν. Το τραγούδι τραγουδούσε η Ειρήνη Κουργάκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις όμως διάβασε τους στίχους και τον περιέφερε στα στέκια του, κυρίως στο «Μαγικό Αυλό», με παρέα τον Αργυράκη, τον Γκάτσο… Την ίδια χρονιά ο Χατζιδάκις ήρθε στη Θεσσαλονίκη να κάνει μια συναυλία για τη νεολαία του «Ρήγα Φεραίου» σ’ ένα πάρκο στην παραλία. Πήγαμε με την Ειρήνη κι ακούσαμε τη συναυλία κι όταν τελείωσε, κουρασμένος ο Χατζιδάκις γύρισε στα παρασκήνια και η Ειρήνη θέλησε να μου τον γνωρίσει. Του λέει «κύριε Χατζιδάκι ο Φίλιππος ο Γράψας». Εγώ έμεινα κατάπληκτος, με ήξερε από το στίχο και μου λέει:
«Συγχαρητήρια, αυτό που έγραψες ήταν σαν να έγραψες τα πάντα. Να συνεχίσεις να γράφεις». Αυτός ήταν ο λόγος που εγώ συνέχισα να γράφω. Δεν είχα τέτοιες τάσεις, να γίνω στιχουργός. Δεν θα μου φύγει ποτέ η αίσθηση του χεριού του Μάνου Χατζιδάκι… Το συγκεκριμένο τραγούδι από τότε γύριζε από εταιρεία σε εταιρεία και η καθεμιά το απέρριπτε για τους δικούς της λόγους, δηλαδή τον εξής έναν, ότι είναι ποίημα και δεν μπορεί να γίνει εμπορικό τραγούδι. Μετά από δέκα χρόνια ο Διονύσης ο Θεοδόσης έδωσε αυτό το στίχο και μερικούς ακόμα στο Μάριο Τόκα κι έγινε η μεγάλη επιτυχία…
Σε στεναχωρεί που παρ’ όλο που έχεις γράψει πάρα πολλά τραγούδια που έχουν τραγουδηθεί ευρέως δεν έχεις την φήμη που έχει π.χ. ο Μανόλης Ρασούλης ως στιχουργός;
Δεν ήμουν ποτέ της προβολής, ήμουν πίσω από τα πράγματα, μ’ αρέσει όμως όταν ακούω το τραγούδι μου να τραγουδιέται, μ’ αρέσει όταν γράφω ένα στίχο κι αρέσει σ’ ένα συνθέτη. Ύστερα όλη η διαδικασία αυτή, να περιμένω από το συνθέτη να μου πει το αποτέλεσμα, να το ακούσω, να πάει στη δισκογραφική, ν’ ακούσω τη φωνή του τραγουδιστή, όλα αυτά είναι πολύ όμορφα. Θα ήταν ωραίο να με ξέρουν ως συντελεστή των τραγουδιών. Είναι πολύ άσχημο να ακούς στο ραδιόφωνο ένα τραγούδι σου και να αναφέρουν μόνο τον τραγουδιστή… Έχω πάρει πολλές φορές τηλέφωνο σε ραδιόφωνα να πω ότι είναι κρίμα γιατί ο τραγουδιστής παίρνει το υλικό αφού έχουν ματώσει κάποιες καρδούλες…
Πολλοί νέοι συνάδελφοι σου μπήκαν στον πειρασμό και δίνουν τραγούδια και στην άλλη όχθη του τραγουδιού… Πώς βλέπεις το φαινόμενο;
Αυτό γίνεται συχνά… Και παρόλο που είμαι σε δύσκολη θέση να πω ένα «όχι», αναγκάζομαι να το πω. Όχι ότι δεν έχω πρόβλημα οικονομικό εγώ, οι στιχουργοί έχουν οικονομικό πρόβλημα, δεν γνωρίζω πολλούς στιχουργούς που ζουν από αυτό αλλά όταν δημιουργείς ένα όνομα ή ένα «ονοματάκι» πρέπει να το κρατάς σαν κόρη οφθαλμού. Απορρίπτεις οικονομικές ιστορίες που σε βάζουν σε καταστάσεις που σε εκθέτουν. Προσέχω τις επιλογές μου πάρα πολύ, αν κι αυτό σημαίνει ότι περνάω μεγάλα διαστήματα εκτός δισκογραφίας.
Η σημερινή Θεσσαλονίκη σε εμπνέει περισσότερο ή λιγότερο;
Πολύ λιγότερο… Γεννήθηκα στην Ανω Πόλη, κουβαλάω μια παράδοση από τις γειτονιές των προσφύγων, πέρασα τόσο όμορφες στιγμές με αυτούς τους ανθρώπους, έμαθα τόσα πράγματα, πληγώθηκα τόσο πολύ από τις ιστορίες τους και είμαι πολύ ευαίσθητος στο θέμα της προσφυγιάς. Και δεν μπορώ να μην στεναχωριέμαι με αυτά που συμβαίνουν στη σύγχρονη Θεσσαλονίκη, δεν μπορώ να εννοήσω την πλατεία Βαρδαρίου με γυάλινα κτίρια… Δεν μπορώ να συγχωρήσω το πανεπιστήμιο που στη ρίζα της Ανω Πόλης έφτιαξε ένα γυάλινο, μοντέρνο κτίριο ή το Βελίδειο μπροστά από το Βυζαντινό και Αρχαιολογικό μουσείο…
Δεν έχω τίποτε με τα μοντέρνα κτίρια, αλλά δεν κρατήθηκε ο ωραίος βυζαντινός της χαρακτήρας, το παραδοσιακό στοιχείο…Με ενοχλεί αυτό το κυκλοφοριακό χάος που κανείς δεν φρόντισε να υπάρχουν parking, τα πεζοδρόμια υπάρχουν πια για να παρκάρουν αυτοκίνητα… Ούτε μ’ αρέσει επίσης η προοπτική της υποθαλάσσιας, φοβάμαι ότι είναι καταστροφή αυτό… Αναζητώ τη Σαλονίκη κι όχι μόνο ξημερώματα, όλο το εικοσιτετράωρο… Και δεν τη βρίσκω, τη βλέπω να χάνεται σιγά- σιγά…
Σε παιδεύει το γράψιμο ενός τραγουδιού;
Κάποιες φορές με παιδεύει… Πιστεύω στην έμπνευση, στην στιγμή που μπορεί να σου ξεφύγει, αλλά αν την πιάσεις καλά τότε μπορεί σε λίγο χρονικό διάστημα, σε μισή ώρα να βγάλεις κάτι. Μπορεί να είναι μια λέξη αυτό… Θέλει πάντως διάβασμα, τις αντένες ανοιχτές και να αξιοποιήσεις αυτό που θα ακούσεις… Γι’ αυτό είμαστε με τα μολύβια και τα χαρτάκια πάντα…
Ποια μελοποίηση στίχων σου θεωρείς την πιο πετυχημένη;
Έχω την εντύπωση ότι όλοι οι συνθέτες που κάθισαν πάνω από το στίχο μου έδωσαν τον καλό τους εαυτό… Αγαπώ ένα δίσκο που κάναμε με το Σπανό για τον Μητροπάνο… Δεν μπορώ να μην πω αυτά τα δυο μεγάλα -από μουσικής άποψης- τραγούδια που έγραψε ο Τόκας , το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη» και τα «Λαδάδικα», καθώς επίσης αγαπώ πάρα πολύ και το «Ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου». Μ’ άρεσε πολύ η μουσική που έβαλε ο Λουδοβίκος στον «Αη Γιώργη», με συγκίνησε πολύ κι αυτό έγινε πολύ γνωστό από τον κόσμο, αγαπήθηκε πάρα πολύ. Επίσης, και η «Καζαμπλάνκα» μου άρεσε που έγραψε ο Σπανός και οι στίχοι είναι δικοί μου.
Ποιες είναι οι πρόσφατες συνεργασίες σου;
Έχω κάνει μια δουλειά που προορίζεται για τον Μπάση… Αλλοι όμως θα πάρουν τις αποφάσεις… Επίσης, ο Γιάννης Ζουγανέλης μου πήρε πρόσφατα στίχους και ετοιμάζει δουλειά… Με τον Γιάννη τον Ζουγανέλη έχουμε συνεργαστεί σ’ ένα δίσκο της Ισιδώρας Σιδέρη και έχουμε μια μεγάλη αλληλοεκτίμηση. Εγώ πιστεύω ότι ο Γιάννης είναι ένας μεγάλος μουσικός, ένα μεγάλο μουσικό ταλέντο. Βέβαια όλα είναι υπό συζήτηση, ακόμα…
