Η περίφημη και εντυπωσιακή έκθεση που φέρει τον τίτλο «Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω... Νομίσματα και Κωνσταντίνος Καβάφης», θα συγκεντρώσει 38 νομίσματα που σχετίζονται με 4 ποιήματά του, αλλά και άλλο, πλούσιο αρχαιολογικό υλικό και προσωπικά ντοκουμέντα. Τον Δεκέμβριο στο Ιλίου Μέλαθρον
«Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,
το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.
Παιδί τον έδιωξαν απ' την Καππαδοκία,
απ' το μεγάλο πατρικό παλάτι,
και τον εστείλανε να μεγαλώσει
στην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους (...)».
Βλέποντας την όψη του βασιλιά Οροφέρνη πάνω σε ένα τετράδραχμο, ο Κωνσταντίνος Καβάφης γράφει ένα από τα ωραιότερα ποιήματά του. Δεν είναι το μοναδικό αρχαίο νόμισμα, ούτε το μοναδικό απομεινάρι κάποιας μακρινής εποχής που απογειώνει την έμπνευσή του. Δύο σειρές που σώθηκαν από μια επιγραφή των Ελληνιστικών χρόνων στην Αλεξάνδρεια, δύο χρυσόβουλα και τρία μολυβδόβουλα βυζαντινών αρχόντων, ένα ανάγλυφο, ένα όνομα χαραγμένο σε μια επιτύμβια στήλη γίνονται το έναυσμα για την ανασύνθεση προσώπων, γεγονότων, δράσεων, όχι κατ'ανάγκην επιτυχημένων.
Τα αντικείμενα, που είχε υπόψη του ο Καβάφης για να γράψει μερικά από τα διάσημα ποιήματά του, φωτίζει μια έκθεση που οργανώνει το Νομισματικό Μουσείο στο Ιλίου Μέλαθρον (επί της οδού Πανεπιστημίου), με τον τίτλο «Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω... Νομίσματα και Κωνσταντίνος Καβάφης» (Δεκέμβριος 2008 - Μάρτιος 2009).
Στόχος των διοργανωτών είναι να δείξουν στο κοινό ότι ο Καβάφης όχι μόνο διάβαζε Πλούταρχο και Πολύβιο, όχι μόνο γνώριζε σε βάθος την Ιστορία, την εικονογραφία και πολλές επιγραφές, αλλά χρησιμοποίησε τα νομίσματα ως μέσα επικοινωνίας με το παρελθόν, όπως είπε προχθές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου, Δέσποινα Ευγενίδου, ζητώντας την άδεια για τη διοργάνωση της -κατά κύριο λόγο αρχαιολογικής- έκθεσης αυτής.
Ποιήματά του θα παρουσιαστούν μαζί με τα νομίσματα που απεικονίζουν το πρόσωπο ή την ιστορική στιγμή στην οποία αναφέρονται. Επίσης, αντικείμενα της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής Αλεξάνδρειας, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θα δώσουν την ατμόσφαιρα της πόλης από την ιστορία της οποίας εμπνεύστηκε ο Καβάφης. Προσωπικά αντικείμενά του, σχέδια και επιστολές του από τη συλλογή Μάνου Χαριτάτου και από το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, θα φέρουν τον επισκέπτη πιο κοντά στον Αλεξανδρινό ποιητή.
Κι επειδή δίνεται έμφαση στα νομίσματα που τον ενέπνευσαν, μπαίνοντας ο επισκέπτης θα βλέπει 38 νομίσματα που έχουν σχέση με 4 ποιήματά του, ανάμεσα στα οποία τον «Οροφέρνη». Εκτός από το τετράδραχμο του Οροφέρνη (157-154 π.Χ.) θα εκτεθούν νομίσματα του παππού του, Αντιόχου Γ' (223-187 π.Χ.), του πατέρα του, Αριαράθη Δ' της Καππαδοκίας (220-163 π.Χ.), και του προστάτη του, Δημητρίου Σωτήρος (162-150 π.Χ.).
Το υπόλοιπο υλικό παρουσιάζεται με χρονολογική σειρά σε έξι ενότητες:
* «Αρχαίαι Ημέραι», με τα ποιήματα «Θερμοπύλες», «Ναυμαχία» και νομίσματα των αντιπάλων Περσών και Αθηναίων και του επικεφαλής του αθηναϊκού στόλου Θεμιστοκλή.
* «Ελλαδικαί Ημέραι»: Η Ελλάδα μετά τον Αλέξανδρο.
* «Μικρασιατικαί Ημέραι»: Τα βασίλεια του Πόντου και της Αρμενίας.
* «Αλεξανδριναί Ημέραι», της εποχής του τέλους των Πτολεμαίων, αρχής της ρωμαϊκής κυριαρχίας.
* «Ιουλιαναί Ημέραι»,για τον αυτοκράτορα Ιουλιανό (361-363) και
* «Βυζαντιναί Ημέραι», για τους Κομνηνούς, τους Παλαιολόγους και τον οικογενειακό τους περίγυρο, λίγο πριν από την Αλωση της Κωνσταντινούπολης.
Το ποίημά του «Ιθάκη» θα στολίζει το εισαγωγικό πανό της έκθεσης και το «Περιμένοντας τους βαρβάρους» θα συνεκτεθεί με νομίσματα λαών των μεγάλων επιδρομών. Εχουν επιλεγεί 169 νομίσματα, 18 αρχαία αντικείμενα, 2 μολυβδόβουλα και 1 χρυσόβουλο, που αναφέρονται σε 34 ποιήματα. Εκτός από τα ελληνικά μουσεία, δάνεισαν έργα το Kunsthistorisches Museum της Βιέννης και η Εθνική Βιβλιοθήκη Cabinet des Medailles του Παρισιού. Την ιδέα για την οργάνωση αυτής της έκθεσης είχε ο Στέφανος Γερουλάνος και η πρώτη παρουσίαση ενός ανάλογου υλικού έγινε πέρυσι, στη Βιέννη. *
