Η διαρκής αύξηση των υγρών καυσίμων αποτελεί τα τελευταία χρόνια την κρυφή αγωνία των κυβερνήσεων και των νοικοκυριών για τις επιπτώσεις που θα έχει. Τα καύσιμα αποτελούν τη βάση κίνησης και ενέργειας κάθε χώρας και είναι φυσικό η αύξηση της τιμής τους να έχει αλυσιδωτές, αρνητικές συνέπειες.
Στη χώρα μας πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι για τις ακριβές τιμές στα καύσιμα φταίνε οι βενζινοπώλες! Ουδέν αναληθέστερον. Σε έναν τεράστιο μηχανισμό όπως αυτός των καυσίμων ο τελευταίος και ο πλέον αδύνατος κρίκος δεν θα μπορούσε, και ούτε θα τον αφήναν ποτέ, να είναι ο καθοριστικός παράγοντας της τιμής.
Σε διεθνές επίπεδο όλοι γνωρίζουν ότι ο έλεγχος των αποθεμάτων και της παραγωγής από ένα καρτέλ λίγων πολυεθνικών, εξοστρακίζει κάθε ανταγωνισμό και έτσι οι χώρες και οι καταναλωτές είναι όμηροί τους. Ως εκ τούτου, η πρώτη αρχή εκκίνησης, η διεθνής τιμή, είναι εκτός ανταγωνισμού και ανεξέλεγκτη.
Το ολογοπώλιο καλά κρατεί
Στη χώρα μας δύο διυλιστήρια ελέγχουν το 100% της διύλισης και του εφοδιασμού της αγοράς. Οι τιμές τους είναι ίδιες. Οι εισαγωγές, αν και ελεύθερες, είναι ασύμφορες. Τα διυλιστήρια αυξάνουν ποσοστιαία περισσότερο τις τιμές από τα πρατήρια! Τα περιθώρια κέρδους τους είναι άγνωστα, αλλά η αύξηση των κερδών τους κατά 77% στο Α΄ τρίμηνο 2019 και 90% στο Δ΄ τρίμηνο του 2018 μας αποσαφηνίζει ποιος αυξάνει τα κέρδη του.
Εμείς απορούμε. Γιατί αυξήσεις σαν αυτές των διυλιστηρίων είναι μεγάλη επιχειρηματική επιτυχία που πρέπει όλη η κοινωνία να χειροκροτεί και το ένα λεπτό αύξηση της τιμής από τους βενζινοπώλες ισοδυναμεί με «αισχροκέρδεια» και ανηθικότητα και ζητείται η επέμβαση του εισαγγελέα; Πότε επιτέλους θα πάψει η υποκρισία;
Επτασφράγιστο μυστικό
Στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι το αρχικό πρόβλημα των τιμών ξεκινά από τα διυλιστήρια. Η διαμόρφωση των τιμών τους είναι επτασφράγιστο μυστικό. Ούτε το Υπουργείο Ανάπτυξης δεν γνωρίζει πώς τιμολογούν και τι κόστος έχουν! Καθορίζουν τις τιμές με ένα ασαφές σύστημα τιμής (πλατς;) και όποιος αντέξει! Αυξάνουν τις τιμές κατά βούληση και με βάση τι μελλοντικοί κίνδυνοι (!!!) μπορεί να παρουσιαστούν στη διεθνή αγορά. Προεισπράττουν ζημίες ανεξαρτήτως αν αυτές γίνουν και τις μετατρέπουν σε υπερκέρδη! Ο καταναλωτής πληρώνει το «αρχικό αμάρτημα» του κράτους να μην μπορεί και να μη θέλει ίσως να ελέγξει την αρχική τιμή εκκίνησης. Από κει και πέρα όλα παίρνουν το δρόμο τους.
Στη χονδρική εμπορία δρουν 30 εταιρίες και από αυτές 3-4 ελέγχουν σχεδόν τα 2/3 της αγοράς καθορίζοντας στην ουσία την κίνησή της. Οι συνήθεις διαφορές τιμών μεταξύ τους που είναι εκατοστά του ευρώ, γίνεται μόνο για να αποφεύγουν την Επιτροπή Ανταγωνισμού και δεν είναι προϊόν του ανταγωνισμού μεταξύ τους. Απόδειξη ότι σε περιοχές που ο ανταγωνισμός για το ξαναμοίρασμα της αγοράς είναι οξυμένος όλες οι εταιρίες έχουν περιέργως χαμηλές τιμές χονδρικής, και σε περιοχές που το μοίρασμα έχει συντελεστεί, οι τιμές είναι περιέργως υψηλές. Ακόμη πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής ότι κατά παγκόσμια «πρωτοτυπία» το ποσοστό κέρδους στη χονδρική (των εταιριών) είναι μεγαλύτερο της λιανικής (των πρατηρίων)!
Ο ανταγωνισμός καθορίζει τις τιμές
Στη λιανική δραστηριοποιούνται 8.000 περίπου πρατήρια όλων των μορφών. 'Αλλα είναι ανεξάρτητα, άλλα ιδιόκτητα με χαλαρές συμβάσεις προμήθειας, άλλα με σιδηρές αποκλειστικές συμβάσεις συνεργασίας λόγω επενδύσεων που έκανε η εταιρία, άλλα είναι ΣΕΑ, δηλαδή σταθμοί αυτοκινήτων στους κλειστούς αυτοκινητόδρομους με ειδικά προνόμια, άλλα που είναι περίπου φασόν με προμήθεια και τέλος ένας αριθμός είναι ιδιόκτητα των εταιριών που δουλεύουν με υπαλλήλους τους. Τα πρατήρια είναι κατανεμημένα σε όλη τη χώρα και δεν υπάρχει περιοχή όπου λείπουν. Ο ανταγωνισμός μέσα σε ένα τέτοιο παζλ πρατηρίων είναι όχι μόνο φυσικός, αλλά και πολύ σκληρός σε σημείο εξόντωσης για όποιον αδυνατεί να τον ακολουθήσει. Συνεπώς, εδώ οι τιμές είναι αδύνατο να καθοριστούν αυθαίρετα από τους λιανοπωλητές γιατί αυτό ισοδυναμεί με αυτοκτονία.
Δυστυχώς, γίναμε μάρτυρες πολλών επιθέσεων στους βενζινοπώλες για αισχροκέρδεια, κλοπή, εμπαιγμό των καταναλωτών κ.λπ. Αυτές οι επιθέσεις συνδυάζονται με πολλές άλλες για ανατροπή του θεσμικού πλαισίου της αγοράς, κατάργηση όρων ασφαλείας, κατάργηση ωραρίου κ.λπ. Διαπιστώνουμε ήδη ότι είναι μέρος ενός μεγάλου σχεδίου άλωσης της αγοράς από αλυσίδες μεγάλων συμφερόντων. Θέλουν να μονοπωλήσουν την αγορά. Ξέρετε τι θα γίνει τότε; Οι καταναλωτές θα είναι όμηροι. Στη Γαλλία όπου τα σούπερ μάρκετ ελέγχουν πάνω από το 50 % της κατανάλωσης, οι τιμές είναι στα ύψη, (23% ακριβότερη από την Ελλάδα και 20,1% ακριβότερη από την Ισπανία) και οι Γάλλοι πηγαίνουν στην Ισπανία για να φουλάρουν! Στην Αγγλία όπου μονοπωλείται επίσης η αγορά η βενζίνη είναι 22% ακριβότερη από την Ελλάδα!
Εδώ πρέπει να πω ότι στον πόλεμο κατά των πρατηρίων κάποιοι, όπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού, έφτασαν να πουν ότι τα πολλά πρατήρια φταίνε για την ακρίβεια των τιμών και θα πρέπει να παραδοθούν σε λίγες αλυσίδες σούπερ μάρκετ που δήθεν θα εξασφαλίσουν φθηνές τιμές. Αυτό είναι ντροπή για μια επιτροπή που αποστολή έχει την προστασία του ανταγωνισμού με τη διατήρηση πολλών παικτών.
Αλλά τι χρεία μαρτύρων έχουμε για το τι θα γίνει αν παραδοθεί η αγορά σε λίγες εταιρίες αφού στους αυτοκινητόδρομους που λειτουργούν ολιγοπωλιακά λίγα πρατήρια εταιριών οι τιμές είναι πολύ υψηλότερες από την υπόλοιπη χώρα;
Ποιος ευθύνεται για τις αύξησεις
Μια νέα επίθεση δεχθήκαμε τελευταία και πάλι για την αύξηση των τιμών. Πόσο όμως ευθυνόμαστε εμείς; Η αλήθεια αποκαλύπτεται από τα εξής: Η τιμή διυλιστηρίου του πετρελαίου κίνησης αυξήθηκε από 2/2/2019 ως 9/5/08 κατά 24%. Στη λιανική, η μέση τιμή που δίνει το Υπουργείο Ανάπτυξης για το ίδιο διάστημα αυξήθηκε κατά 14%. Στην αμόλυβδη για το ίδιο διάστημα η αύξηση στην τιμή διυλιστηρίου ήταν 12,5% και στα πρατήρια μόνο 8,5%. Οι βενζινοπώλες όχι μόνο δεν έκαναν αναλογικά ποσοστιαίες αυξήσεις αλλά μείωσαν το κέρδος τους! Παρότι η αλήθεια είναι εξόφθαλμη για το ποιος αυξάνει τις τιμές, η προπαγάνδα σε βάρος μας συνεχίζεται κατά απαράδεκτο τρόπο. Ποιος λοιπόν θα πει επιτέλους την αλήθεια για τις τιμές;
Φθηνές τιμές; Ναι, αλλά πώς;
Αν οι καταναλωτές αναρωτιούνται πως θα έχουν φθηνότερες τιμές, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις απλώς, μπορούν όμως να γίνουν τα εξής:
1. Αφού δεν μπορεί να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός στα διυλιστήρια ούτε και με την απελευθέρωση των εισαγωγών θα πρέπει να υπάρξει έλεγχος του κράτους στο σχηματισμό των τιμών τους. Το κοινωνικό συμφέρον εδώ είναι πάνω από το επιχειρηματικό.
2. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αντί να κυνηγά τους βενζινοπώλες θα πρέπει να δει τη χονδρική σε βάθος και να επιβάλλει τη λειτουργία πραγματικού ανταγωνισμού.
3. Σε επίπεδο λιανικής εμπορίας πρέπει να προστατευθεί ο αριθμός των πρατηρίων, γιατί αλίμονο στους καταναλωτές αν μονοπωληθεί και αυτή, η μόνη στην οποία λειτουργεί ο ανταγωνισμός.
4. Μια άλλη πηγή ακρίβειας είναι οι υπέρογκοι φόροι που ξεπερνούν το 50% της τελικής τιμής. Τόσο ο ειδικός φόρος όσο και ο ΦΠΑ μπορούν να μειώνονται αναλογικά με την άνοδο των διεθνών τιμών ώστε να μην έχουμε ακραίες αυξήσεις τιμών.
5. Τέλος, από μέρους μας μια πηγή μείωσης του κόστους και των τιμών είναι οι μεταφορές. Αν αποκτήσουμε την ελευθερία στην απόκτηση βυτιοφόρων, θα έχουμε βελτιωμένη προσφορά στους καταναλωτές.
