Ο προκαθήμενος της Εκκλησίας είπε ότι κουβαλάει «ως πένθος» την απώλεια πολιτιστικών αγαθών από μονές. Την επιδημία κλοπών από απομακρυσμένα μοναστήρια και εκκλησίες επιβεβαίωσε και η προϊσταμένη της διεύθυνσης Μουσείων του ΥΠΠΟ
«Άγνοια και απληστία» χαρακτηρίζουν την πολιτεία, την εκκλησία και την κοινωνία. Με το σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου να συγκλονίζει αυτό τον καιρό το πανελλήνιο, οι δύο αυτές λέξεις από τα χείλη του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερώνυμου στη χθεσινή εισήγησή του στο συνέδριο για την «Προστασία των πολιτιστικών αγαθών από την παράνομη διακίνηση και διεκδίκηση τους», που γίνεται στο πλαίσιο της έκθεσης «Νόστοι» στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, είχαν ιδιαίτερη βαρύτητα. Ιδίως με τον μειλίχιο τόνο που διατυπώθηκαν χωρίς να εξαιρέσουν κανέναν.
Ο προκαθήμενος της Ελληνικής Εκκλησίας είπε ότι τα τελευταία χρόνια απειλούνται τα μοναστήρια και η ευθύνη βαρύνει πολλούς: την Πολιτεία, την Εκκλησία και τις τοπικές κοινωνίες. Απέδωσε το πρόβλημα στην έλλειψη παιδείας. «Η εκπαίδευση είναι στείρα και η παιδεία έχει χάσει το νόημά της», είπε. «Η Αρχαιολογική και η Δασική Υπηρεσία αντιμετωπίζονται εχθρικά από τους πολίτες. Αυτό που τους απασχολεί, αν κάτι βρεθεί, είναι πώς θα το εξαφανίσουν. Κι όταν ένα μνημείο, ένας ναός ρηγματωθεί, χτίζουν δίπλα του έναν άλλο τσιμεντένιο, αντί να αποκαταστήσουν τον παλιό».
«Κουβαλάω την εμπειρία της απώλειας πολιτιστικών αγαθών ως πένθος», είπε ο κ. Ιερώνυμος και συνέστησε άμεση καταγραφή των εκκλησιαστικών κειμηλίων, γιατί εκτός των άλλων οι αρχαιολόγοι συνηθίζουν να κρύβουν θησαυρούς σε αποθήκες. Ως αρχαιολόγος και ο ίδιος, έτεινε χέρι συνεργασίας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, προτείνοντας την οργάνωση μιας ημερίδας για τα μοναστήρια, «για να πέσει ο τοίχος» που τους χωρίζει.
Οι κλοπές από απομακρυσμένα μοναστήρια και εκκλησίες αποκτούν τα τελευταία χρόνια χαρακτηριστικά επιδημίας, ανέφερε και η προϊσταμένη της διεύθυνσης Μουσείων Μαίρη Πάντου. Από το 1967 μέχρι το 2008 σημειώθηκαν 1.352 κλοπές με λεία εκατοντάδες εικόνες, αλλά και αρχιτεκτονικά μέλη ναών. Από την Αγία Παρασκευή στις Καστανιές Τρικάλων δεν δίστασαν να αφαιρέσουν ολόκληρο άμβωνα, τα επιστήλια και τις δεσποτικές εικόνες. Σε άλλες περιπτώσεις «σήκωσαν» όλο το τέμπλο με το βυμόθυρο.
Οι αρχαιοκάπηλοι δρουν κυρίως στα αφύλαχτα μνημεία φθινόπωρο και χειμώνα, ενώ η Αρχαιολογική Υπηρεσία εντοπίζει τις απώλειές της, ελλείψει προσωπικού, άνοιξη και καλοκαίρι. Προσφορότεροι τόποι για τους αρχαιοκάπηλους, όπως έδειξε «στη γεωγραφία της αρχαιοκαπηλικής δράσης» ο αρχαιολόγος Βασίλης Σακελλιάδης, είναι η Ηπειρος και η Θεσσαλία, με 14 κλοπές η καθεμία και πολυάριθμους χαμένους θησαυρούς κατά την τελευταία οκταετία (2000-2008). Ακολουθούν η Πελοπόννησος με 10 κλοπές (Λακωνία, Αργολίδα και Αρκαδία), η Στερεά Ελλάδα με 9 κλοπές (4 στην Αττική), τα Ιόνια νησιά (6), οι Κυκλάδες (5), η Μακεδονία (4), τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (4), η Κρήτη (2) και τα Δωδεκάνησα (1). Η καταγραφή των περιστατικών την ίδια περίοδο δείχνει σχεδόν διπλασιασμό των απολεσθέντων από το 2004 (43). Συγκεκριμένα, το 2005 κλάπηκαν 88 αντικείμενα και το 2006 108. Τη χρονιά, που διανύουμε, έχουν ήδη κλαπεί 138 αντικείμενα. *
Για την «άγνοια» πιστών και κληρικών ο αρχιεπίσκοπος ανέφερε δύο παραδείγματα. Σε μια περιοχή της Βοιωτίας τα 'βαλαν με τον δεσπότη, τον κατηγόρησαν ότι πούλησε τις παλιές εικόνες, κι όταν αυτές επέστρεψαν συντηρημένες από το Βυζαντινό Μουσείο, έστειλαν τον χωροφύλακα, που ήταν στην επιτροπή συντήρησής τους, με δυσμενή μετάθεση στο Γύθειο, γιατί τους φάνηκαν αγνώριστες. Οσο για τους κληρικούς, κάποτε στη Μονή Σαγματά τούς είδε να χρησιμοποιούν ως προσάναμμα για τη φωτιά παλιές εκδόσεις της Βενετίας.
Διώτης: Ψάξτε στο Γκετί
Υπάρχει μεγάλος αριθμός αρχαίων αντικειμένων ελληνικού ενδιαφέροντος, που πρέπει να αναζητηθούν και να διεκδικηθούν από το Μουσείο Γκετί». Αίσθηση προκάλεσε η παραπάνω παρέμβαση χθες το απόγευμα, στην ημερίδα για την «Προστασία των Πολιτιστικών Αγαθών από την Παράνομη Διακίνηση», αφού προερχόταν από τα πιο επίσημα χείλη. Του αντεισαγγελέα Εφετών Αθηνών Ιωάννη Διώτη. Να μην ξεχνάμε ότι το συγκεκριμένο μουσείο μάς έχει ήδη επιστρέψει έπειτα από πιέσεις μια αρχαϊκή κόρη, μια επιτύμβια στήλη από τη Βοιωτία, ένα αναθηματικό ανάγλυφο και ένα σπάνιο μακεδονικό στεφάνι. Και ότι στην έκθεση «Νόστοι» οι Ιταλοί εκθέτουν 40 αρχαία έργα τέχνης που τους επέστρεψε το ίδιο μουσείο.
Η Αφροδίτη ξαναβρήκε το πόδι της
«Η απομάκρυνση ενός έργου τέχνης από το φυσικό περιβάλλον του είναι ακρωτηριασμός». Με τη φράση αυτή ο Ιταλός πρόεδρος Τζόρτζιο Ναπολιτάνο είδε ως επούλωση ενός τραύματος το γλυπτό θραύσμα από τον Παρθενώνα που μας έφερε ο ίδιος από το Παλέρμο. Η συμβολική τοποθέτηση του κομματιού στη ζωφόρο του Παρθενώνα, που έκαναν από κοινού χθες το πρωί οι Πρόεδροι Ελλάδας -Ιταλίας στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, σηματοδοτούσε την έμπρακτη συνεργασία των δύο χωρών στην πάταξη της αρχαιοκαπηλίας.
Προηγουμένως οι δύο Πρόεδροι είχαν εγκαινιάσει την έκθεση «Νόστοι» με τα αριστουργήματα που κατάφεραν οι Ιταλοί να γυρίσουν από μεγάλα αμερικανικά μουσεία στη χώρα τους. Δυνατή η επιστροφή συλημένων αρχαίων στον χώρο όπου δημιουργήθηκαν, όσο δύσκολη και αν φαίνεται. Η λιτή τελετή έκλεισε με ένα «αντίδωρο» που πρόσφερε ο υπουργός Πολιτισμού Μιχ. Λιάπης στον Ιταλό πρόεδρο, ένα αντίγραφο της «Σκεπτομένης Αθηνάς» από την Ακρόπολη και με την υπενθύμιση από την πλευρά του πρόεδρου του ΟΑΝΜΑ Δημήτρη Παντερμαλή ότι σαν αύριο (26/9/1687) βομβαρδίστηκε ο Παρθενώνας από τις δυνάμεις του Μοροζίνι.
