Δύσκολα προφέρεις, πόσο μάλλον απομνημονεύεις τα ονόματα των κινέζων καλλιτεχνών, οι οποίοι είναι τα νεόκοπα αστέρια των μεγάλων οίκων δημοπρασιών, όπως οι Σόθμπις και οι Κρίστις και το αντικείμενο του πόθου των σημαντικότερων συλλεκτών, παγκοσμίως. Οι περισσότεροι από αυτούς τους διάσημους κινέζους εικαστικούς περίπου 42 θα έρθουν στην Αθήνα για την έκθεση «Πεκίνο-Αθήνα. Σύγχρονη κινεζική τέχνη» που εγκαινιάζεται στις 12 Μαΐου στην Τεχνόπολη (Πειραιώς 100, Γκάζι), στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών που σηματοδότησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου.
Οι σύγχονοι κινέζοι δημιουργοί δεν θα παρουσιάσουν μόνο γνωστά έργα τους που αγγίζουν την πολιτική ποπ τέχνη, την κρίση ταυτότητας στην κινεζική κοινωνία, την αστική ανάπτυξη, τις αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες, τη σύγκρουση ανάμεσα στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό. Εχουν κάνει και ολοκαίνουρια, ειδικά για την αθηναϊκή έκθεση έργα που είναι εμπνευσμένα από την ελληνική αρχαιότητα, τη μυθολογία, το ολυμπιακό πνεύμα: ο Γιουέ Μιντζούν, γνωστός για τους «Γελαστούς Κινέζους» του, ο οποίος στο παρελθόν είχε αποδομήσει και τη «Σφαγή της Χίου» του Ντελακρουά, θα δείξει στην Τεχνόπολη έναν πίνακα με «Γελαστούς Κενταύρους».
Ακόμα, όμως, και όταν δεν δείχνουν τα κατάλευκα δόντια τους, οι κινέζοι εικαστικοί διοχετεύουν στο τελάρο το ανατρεπτικό χιούμορ τους. Ο Λι Τζι, για παράδειγμα, μόλις ολοκλήρωσε το έργο «Pets in Athens», όπου συμπαθητικά τετράποδα λιάζονται μπροστά σε αρχαία ερείπια. Ο Γουάνγκ Ζιγουέι, ζωγράφισε τον ναό του Απόλλωνα, από όπου ανατέλλει το κεφάλι του Μάο, σε ένα έργο που θυμίζει προπαγανδιστική αφίσα.
Ο Σούι Τζιαν Γκούο προτείνει έναν δισκοβόλο από φάιμπεργκλας, ντυμένο με μοδάτο κοστούμι, ενώ ο δισκοβόλος του Γιάν Λέι είναι μια γυμνή γυναίκα. «Μεταχειρίσου το με αγάπη, φίλε!», προτρέπει ο Γου Μινγκτσόνγκ καθώς στον πίνακά του ένα κουτί ανοίγει για να αποκαλύψει ένα μαρμάρινο κεφάλι αγάλματος.
Οι καλλιτέχνες που θα ταξιδέψουν στην Αθήνα είναι μεταξύ 40 και 50 ετών και αυτό σημαίνει πως κουβαλούν την ανάμνηση της περίφημης Πολιτιστικής Επανάστασης, που έζησαν στη δεκαετία του '70, όταν ήταν ακόμα παιδιά. Οπως ο Τσανγκ Ξιαογκάνγκ -από τους πιο σημαντικούς της έκθεσης- που είδε τους γονείς του να κλείνονται σε «στρατόπαιδα εκπαίδευσης», ζωγραφίζει οικογενειακά πορτρέτα ανθρώπων που μοιάζουν εκπληκτικά μεταξύ τους, είναι ντυμένοι με στολές Μάο και κοιτούν κατάματα τον θεατή με θλιμμένο βλέμμα.
Στη δεκαετία του '80 οι κινέζοι καλλιτέχνες που είχαν μείνει για 50 χρόνια εκτός των μεγάλων εικαστικών κινημάτων αρχίζουν να οικειοποιούνται τη σύγχρονη δυτική τέχνη. Μια ποπ διάθεση με πολιτικές αιχμές κερδίζει έδαφος με εκπροσώπους όπως ο Λι Λουμίνγκ, που θα παρουσιάσει αισιόδοξες συντρόφισσες στα «Πορτρέτα της δεκαετίας του '70» και ο Λι Σαν που βάφει, αλά Αντι Γουόρχολ, το πορτρέτο του Μάο με έντονα ροζ και κόκκινα χρώματα.
Από τη δεκαετία του '90, μετά τα αιματηρά γεγονότα στην Τιεν Αν Μεν και τις αλλαγές που τάραξαν τα θεμέλια της κινεζικής κοινωνίας, οι εκσυγχρονιστές καλλιτέχνες εκφράζουν στα έργα τους την πολυπλοκότητα αλλά και την αντιφατικότητα της χώρας του Κόκκινου Δράκου: νοσταλγία και πόνος από το παρελθόν, υπερηφάνεια για ένα ξανακερδισμένο μεγαλείο, ανησυχία στο υπάρχον ανταγνωστικό περιβάλλον, ερωτήματα για το μέλλον... Η γκάμα ποικίλλει. Από τους βίαιους, κατακκόκινους το αίμα πίνακες του Γιανγκ Σάομπιν -ένας ακόμα σταρ της έκθεσης- του επονομαζόμενου Φράνσις Μπέικον της Κίνας, τα παραδοσιακά τοπία του Λου Χάο που σβήνουν μέσα στην ομίχλη, μέχρι τα κινέζικα πιάτα του Λιου Τζιανχουά με έδεσμα... γυμνές γυναικείες φιγούρες.
«Το πρώτο μισό του 20ού αιώνα ήταν μια εποχή μεγάλων αλλαγών για την κινεζική κοινωνία. Την πτώση της τελευταίας αυτοκρατορικής δυναστείας ακολούθησε η πρώτη προσπάθεια για την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας... ο πόλεμος με την Ιαπωνία, η άνοδος των κομμουνιστών... Τα χαοτικά χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης... Η οικονομική ανασυγκρότηση από το 1980, το τσουνάμι της παγκοσμιοποίησης που ήρθε απροειδοποίητα», επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης Ξιν Ντονγκ Τσενγκ, ο οποίος έχει ανακαλύψει και προβάλλει τους κινέζους εικαστικούς που εκθέτουν σήμερα στα μεγάλα μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. «Αποσυνδεμένη από το ιστορικό παρελθόν, μια ομάδα ξεχωριστών νέων δημιουργών εμφανίστηκε. Δουλεύοντας κάτω από πολλούς περιορισμούς, διερευνούν την εξέλιξη της κινεζικής κοινωνίας, εστιάζοντας στα πνευματικά και υλικά ζητήματα που την απασχολούν. Με διαφορετικές προσεγγίσεις προσπαθούν να δώσουν σχήμα στο όραμα για τη νέα κοινωνική τάξη και τη θέση του ατόμου, εν μέσω καθοριστικών αλλαγών».
Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της ελληνικής πρεσβείας στην Κίνα, ενώ τα εγκαίνια θα γίνουν από την υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη. Οι καλλιτέχνες πάντως που θα έρθουν στην Αθήνα δεν είναι από αυτούς που υποστηρίζει «επίσημα» η κινεζική κυβέρνηση - μάλλον τα στραβά μάτια κάνει. Οι περισσότεροι είναι θρέμμα της πιο θερμής καλλιτεχνικής γειτονιάς του Πεκίνου, μια πρώην εργοστασιακή περιοχή με τον αριθμό 789, που τα τελευταία χρόνια σφύζει από εργαστήρια, αίθουσες τέχνης, καφενεία. Αρχικά φιλοξενούσε την «αντεργκράουντ» σκηνή, πλέον όμως συγκεντρώνει συλλέκτες και εμπόρους τέχνης από όλο τον κόσμο, οι οποίοι αναζητούν νέο εικαστικό αίμα.
Και μάλλον θα δυσκολευτούν. Γιατί, αν κρίνουμε από τους κινέζους καλλιτέχνες που θα δούμε στην Τεχνόπολη, καθώς είναι «γαλουχημένοι με τον κοινωνικό ρεαλισμό, έχουν διατηρήσει από αυτόν μια δεξιοτεχνία αναφορικά με τις τεχνικές του λαδιού στον καμβά, την ακρίβεια της γραμμής και ένα βάθος στην προσωπογραφία», λέει η Μάγδα Μπαλτογιάννη, που οργανώνει την έκθεση. «Επιπλέον, από τη σπουδαία κινεζική παράδοση στην εικονογράφηση έχουν κληρονομήσει την ικανότητα να μεταφέρουν συναισθήματα σε λίγες πινελιές».
