Η Κινέζα συγγραφέας Diane Wei Liang μιλά στο «Niata.Net», από το Πεκίνο όπου βρίσκεται για να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες, για το Θιβέτ, τις σαρωτικές αλλαγές που συμβαίνουν στην ασιατική ανερχόμενη υπερδύναμη, καθώς και για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Κίνα προκειμένου να μετατραπεί σε μια σύγχρονη δημοκρατία. Ακόμη, ανακαλεί στη μνήμη της τη διαμονή της στα στρατόπεδα εργασίας του Μάο, καθώς και τη συμμετοχή της στα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν.
Η Μέι έχει γραφείο ερευνών στο Πεκίνο. Μια μέρα, ένας στενός φίλος της μητέρας της ζητά να βρει μια πολύτιμη σφραγίδα από νεφρίτη, της δυναστείας των Χαν. Η σφραγίδα κλάπηκε από το μουσείο κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, όταν οι Ερυθροφρουροί λυμαίνονταν τους δρόμους, καταστρέφοντας τα μνημεία του παρελθόντος. Οι έρευνες της Μέι φέρνουν στο φως μια ιστορία που έχει μεγαλύτερη σχέση με το παρελθόν και την ιστορία της οικογένειάς της απ' όσο περίμενε...
Αυτή είναι η υπόθεση του βιβλίου «Κινέζικο πετράδι» που κυκλοφόρησε προ μηνός στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Πατάκη». Η συγγραφέας του βιβλίου, Νταϊάν Γουέι Λιανγκ, γεννήθηκε στο Πεκίνο το 1966, τη χρονιά που ξεκίνησε η λεγόμενη «Πολιτιστική Επανάσταση» του Μάο και πέρασε αρκετά από τα παιδικά της χρόνια με τους γονείς της σε στρατόπεδο εργασίας σε μια αποκρυσμένη περιοχή της Κίνας. Στη δεκαετία του '80, ενώ φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, συμμετείχε στο Φοιτητικό Δημοκρατικό Κίνημα και στα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν, με συνέπεια να αναγκαστεί να φύγει από την Κίνα και να συνεχίσει τις σπουδές της στις ΗΠΑ. Πήρε διδακτορικό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και έκτοτε διδάσκει σε αμερικανικά και βρετανικά πανεπιστήμια. Σήμερα ζει στο Λονδίνο με τον σύζυγο και τα δύο παιδιά της.
Το πρώτο της βιβλίο, για τα χρόνια του Φοιτητικού Δημοκρατικού Κινήματος με τίτλο «The lake with no name», κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 2003. Ακολούθησαν το «Κινέζικο πετράδι» ( «The eye of Jade» ), το πρώτο βιβλίο μιας σειράς αστυνομικών με ηρωίδα την Κινέζα ντετέκτιβ Μέι, το οποίο μεταφράστηκε σε 25 χώρες, και η «Χάρτινη πεταλούδα» («The paper butterfly», υπό έκδοση στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη).
Πόσο κοντά είναι η ηρωίδα σας, η ντετέκτιβ Μέι, στο μοντέλο της σύγχρονης Κινέζας;
Η Μέι μπορεί να θεωρηθεί εκπρόσωπος της γενιάς της. Οι γονείς της υπέφεραν στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης και ήταν παρόντες στα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν. Αυτή η γενιά βρίσκεται σήμερα στην εμπροσθοφυλακή μετατροπής της Κίνας σε μια νέα οικονομική δύναμη. Η Μέι είναι ένα τυπικό κορίτσι της Κίνας, ανεξάρτητη, φιλόδοξη και εργαζόμενη σκληρά.
Οι εμπειρίες σας, από γεγονότα σημαντικά στα οποία συμμετείχατε, «υπάρχουν» στο λογοτεχνικό σας έργο;
Έχω συμπεριλάβει εμπειρίες τις οποίες μοιράστηκα με τη γενιά μου στη σειρά βιβλίων με ηρωίδα τη Μέι. Δεν το κάνω επίτηδες, απλώς "οδηγούμαι" εκεί από τις ιστορίες των χαρακτήρων μου και τα συναισθήματα που νιώθω κατά την περίοδο συγγραφής.
Έχετε μνήμες από τα παιδικά σας χρόνια στα στρατόπεδα εργασίας του Μάο;
Πολλές. Τα χρόνια που πέρασα με τους γονείς μου στα στρατόπεδα εργασίας είναι τα πρώτα που ενεγράφησαν στη μνήμη μου. Υπήρχαν τόσο πολλά πράγματα που θυμάμαι από εκείνη την περίοδο και τόσο πολλές εικόνες, τις οποίες πιθανότα δεν θα ξεχάσω ποτέ: η ομορφιά των βουνών, η πρώτη φορά που είδα την ενός χρόνου αδελφή μου, η οποία μεταφέρθηκε εκεί με ένα ατμόπλοιο στον ποταμό Γιάνγκτζι από τη Σανγκάη, το ίδιο το στρατόπεδο... Αλλά η πιο ισχυρή εμπειρία μου είναι τη νύχτα όπου η αδελφή μου παραλίγο να πεθάνει από ηπατίτιδα Β. Ηταν τότε δύο ετών.
Συμμετείχατε στα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν. Πόσο αυτά άλλαξαν την Κίνα και αν ήταν αυτά ο λόγος που την εγκαταλείψατε.
Έφυγα από την Κίνα, σε ένα βαθμό επειδή είχα μια υποτροφία για μεταπτυχιακό από ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο και, σε έναν βαθμό, εξαιτίας των γεγονότων της πλατείας Τιενανμέν. Δεν θα ήταν εύκολο να πει κάποιος ότι η Τιενανμέν άλλαξε την Κίνα όπως ο Μάης του '68 άλλαξε την Ευρώπη και την Αμερική. Αλλά η Τιενανμέν επηρέασε σημαντικά μια γενιά Κινέζων και επίσης βοήθησε στη διατήρηση κάποιας ευαισθησίας τόσο στη μνήμη του έθνους όσο και του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία αντικατοπτρίζεται σε πολλές πράξεις και αντιδράσεις της Κίνας σήμερα.
Ποιο στοιχείο της σύγχρονης Κίνας πυροδοτεί το λογοτεχνικό σας αισθητήριο;
Η καρδιά και τα συναισθήματα των ανθρώπων της.
Τα δικά σας συναισθήματα απέναντι στην Κίνα;
Όταν η συζήτηση έρχεται στην Κίνα αισθάνομαι όπως κάποιος που είναι ερωτευμένος. Η απόσταση έχει κάνει το συναίσθημα πιο δυνατό αλλά λιγότερο οικείο. Αγαπώ τους ανθρώπους της Κίνας. Είναι οι πιο ανθεκτικοί και ευπροσάρμοστοι άνθρωποι που συνάντησα ποτέ. Επίσης μαθαίνουν πολύ γρήγορα. Ασφαλώς υπάρχουν πολλές όψεις της Κίνας που μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η προστασία του περιβάλλοντος κ.ά..
Πόσο από το πνεύμα του Μάο είναι ζωντανό στην Κίνα του 21ου αιώνα;
Ο Μάο μνημονεύεται από πολλούς που αισθάνονται αποκλεισμένοι από την καινούργια, οδηγούμενη προς την ευημερία, κοινωνία. Αλλά η Κίνα έχει προχωρήσει πέρα από τον Μάο, πνευματικά και φυσικά, ειδικότερα η μεσαία τάξη της.
Τι θα δούμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες που αρχίζουν αύριο στο Πεκίνο; Πώς είναι η όλη ατμόσφαιρα στην πόλη;
Βρίσκομαι στο Πεκίνο εδώ και αρκετές μέρες μαζί με τα παιδιά μου, με σκοπό να παρακολουθήσουμε κάποια από τα events που έχουν προγραμματιστεί στη μεθαυριανή έναρξη των αγώνων. Θα είναι συναρπαστικό. Υπάρχουν διάφορα φιλμ με καρτούν σχετικά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες που προβάλλονται δωρεάν για τα παιδιά. Αυτή τη στιγμή, οι μηχανές του Πεκίνου δουλεύουν στο φουλ για τη μεγάλη στιγμή. Σίγουρα θα είναι μια επίδειξη μιας ανερχόμενης μεγάλης δύναμης, αλλά ταυτόχρονα και η "βιτρίνα" της μετάβασης μιας μεγάλης κουλτούρας στους μοντέρνους καιρούς.
Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα του Θιβέτ; Θα υπάρξουν διαμαρτυρίες στη διάρκεια των Αγώνων;
Ελπίζω ότι θα ανοίξει ένας μεγαλύτερος διάλογος ανάμεσα στον Δαλάι Λάμα και την κινεζική κυβέρνηση. Αλλά πολλοί Κινέζοι με τους οποίους έχω συνομιλήσει στο Πεκίνο δεν αισθάνονται το ίδιο. Για εκείνους το Θιβέτ σχετίζεται με την ενότητα της Κίνας και θεωρούν ότι δεν θα πρέπει να γίνεται καμία συζήτηση ή να υπάρχουν ερωτήσεις σχετικά με αυτό. Δεν προβλέπω διαμαρτυρίες στη διάρκεια των Αγώνων. Αλλά πολλοί είναι εκείνοι που έχουν διαψευστεί όταν προσπαθούν να κάνουν προβλέψεις σε σχέση με την Κίνα....
Πόσο διαφορετική είστε εσείς από μια γυναίκα της ηλικίας σας, η οποία μεγάλωσε στην Κίνα; Μπορεί να βρεθεί κώδικας συνεννόησης ανάμεσά σας;
Νομίζω ότι είμαστε πολύ διαφορετικές. Θα είναι θεμελιωδώς αδύνατο να σχετιστούμε η μια με την άλλη. Αλλά αυτό θα οφείλεται κυρίως σε μένα, που αισθάνομαι ότι έχω αλλάξει πολύ αυτά τα 20 χρόνια που λείπω από την πατρίδα μου.
Η Κίνα είναι κομμουνιστική ή καπιταλιστική χώρα;
Η Κίνα είναι κομμουνισμός στα χαρτιά και καπιταλισμός στην πραγματικότητα...
Είναι μακρύς ο δρόμος της χώρας σας προς τη δημοκρατία, κατά το μοντέλο της δημοκρατίας των δυτικών χωρών;
Νομίζω ότι ναι, θα της χρειαστεί κάποιος χρόνος....
Πως αλλάζει η Κίνα; Γρήγορα, ήπια, βίαια;
Η Κίνα αλλάζει με όποιον τρόπο μπορεί να φανταστεί κανείς, γρήγορα, ήπια, βίαια, σε πολλές φόρμες, χρώματα και μορφές.
Λένε ότι οι συγγραφείς πάντοτε γοητεύονται από τα μυστικά. Ποια είναι τα πολύ σκοτεινά μυστικά της σημερινής Κίνας;
Δεν ξέρω. Η Κίνα δεν είναι ακριβώς διαφανής. Τα μυστικά της παραμένουν άγνωστα...
