Τα θύματα του απαρτχάιντ σήμερα έγιναν θύτες και καταδιώκουν τους μετανάστες στη χώρα τους. Οι ρόλοι αντιστράφηκαν κατά τον τραγικότερο τρόπο. Την έκρυθμη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι χθες στο Γιοχάνεσμπουργκ της Ν. Αφρικής έζησε και μας μετέφερε μια 37χρονη Ελληνίδα, η Γιάννα Σακελλάρη. Είναι αυτή που υπογράφει τη διασκευή της «Ορέστειας» στη νοτιοαφρικανική παράσταση «Μολόρα», την οποία μετακάλεσε το Φεστιβάλ «Θέατρο πέρα από τα όρια» στο θέατρο «Χορν» (απόψε, αύριο και την Παρασκευή).
Προχτές ακούγαμε από τα μεγάφωνα μια φωνή να κραυγάζει κάτι στα ζούλου. Φοβηθήκαμε για τα χειρότερα - δεν καταλαβαίναμε τι έλεγε. Τελικά μάθαμε ότι η φωνή καλούσε σε συμφιλίωση», μας λέει από την άλλη μεριά της τηλεφωνικής γραμμής στα αγγλικά η Σακελλάρη, που πλέον δεν πολυθυμάται τα ελληνικά.
Με συμφιλίωση θέλησε να μπολιάσει και τα άγρια πάθη των Ατρειδών στη διασκευή της, που μετατρέπει την τριλογία του Αισχύλου σε δράμα της σύγχρονης Ιστορίας της Νοτίου Αφρικής. «Στην παράσταση μιλάμε για το νοτιοαφρικανικό καθεστώς, στην απαρτχάιντ εποχή αλλά και μετά από αυτή. Ο Χορός είναι ο απλός κόσμος, που συμμετέχει στη διαδικασία της μετάβασης και της συμφιλίωσης. Όταν έγραφα τη διασκευή, είχαμε αποφασίσει με τη σκηνοθέτιδα Γιάελ Φάρμπερ να είναι όλο το καστ έγχρωμοι ηθοποιοί.
Τελικά, στη "Μολόρα" (που θα πει τέφρα σε νοτιοαφρικανική διάλεκτο) συμμετέχουν τέσσερις φυλές της Ν. Αφρικής, το μουσικό μέρος ερμηνεύει η παραδοσιακή ντόπια ομάδα Νγκόκο, αλλά η Κλυταιμνήστρα είναι λευκή ηθοποιός. Αυτό μας έβαλε σε σκέψεις: το γεγονός ότι τα μαύρα παιδιά, η Ηλέκτρα και Ορέστης, σκοτώνουν τη λευκή μητέρα θα μπορούσε να προκαλέσει ύποπτους συνειρμούς. Γι' αυτό το λόγο στο τέλος τα παιδιά συγχωρούν την Κλυταιμνήστρα και δεν γίνεται λόγος για εκδίκηση και νέο αίμα».
Φοβηθήκατε με όσα συνέβησαν στο Γιοχάνεσμπουργκ;
Στην περιοχή που μένω δεν υπάρχει κίνδυνος. Δεν είμαστε μέσα στο γκέτο. Τα έκτροπα γίνονταν στις παραγκουπόλεις που υπάρχουν από το απαρτχάιντ. Πάντως, όσα συνέβησαν μας ξαναθύμισαν το απαρτχάιντ. Πισωγυρίσματα. Είναι θλιβερό που δεν μαθαίνουμε από την Ιστορία.
Τι οδήγησε σε αυτή την έκρηξη;
Η ξενοφοβία, κατ' αρχάς, τα τεράστια οικονομικά προβλήματα της χώρας και τα εκατομμύρια μεταναστών. Αυτό, όμως, που συμβαίνει δεν είναι μόνο ένα πολιτικό ζήτημα. Σε μεγάλο βαθμό πίσω από όσα βλέπουμε κρύβεται και το εγκληματικό στοιχείο της χώρας. Δεν είναι δηλαδή, όπως φαίνεται, απλώς μία έκρηξη οργής. Ξενοφοβία, φυσικά, και υπάρχει. Αλλά ο υπόκοσμος της Ν. Αφρικής εκμεταλλεύεται την κατάσταση βαπτίζοντάς την "οργή".
Η κυβέρνηση δεν πήρε αμέσως κάποια μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί το μακελειό σε βάρος των μεταναστών από τη Ζιμπάμπουε;
Η κυβέρνηση ήξερε τι θα συνέβαινε αλλά δεν προέβη σε καμιά ενέργεια για να αποφύγει τα έκτροπα. Δεν πήρε εξ αρχής μια θέση, τη στιγμή που παραδοσιακά η Ν. Αφρική και η Ζιμπάμπουε είναι χώρες σύμμαχοι.
Δεν σκέφτεστε να επιστρέψετε στην Ελλάδα;
Νιώθω πιστή στη Ν. Αφρική. Είναι μια χώρα που σου δίνει δυνατότητες τις οποίες δεν τις έχεις στην Ελλάδα, όπου ο ανταγωνισμός σου κόβει τα πόδια. Ξεκίνησα ως ηθοποιός, σκηνοθέτησα, υπήρξα παραγωγός, ιδιοκτήτρια εστιατορίων και τώρα εργάζομαι σε μια μεγάλη εταιρεία παραγωγής συναυλιών. Οι Νοτιοαφρικανοί βρίσκονται πολύ κοντά στη δική μας ιδιοσυγκρασία. Εχουμε το ίδιο κέφι, την ίδια αντίληψη για τη ζωή. Είναι όμως θλιβερό που η ελληνική κοινότητα της Ν. Αφρικής, αν και πολύ ισχυρή, δεν εξελίχθηκε με το χρόνο.
Τι εννοείτε;
Οι παραδόσεις παραμένουν ισχυρές, αλλά οι Ελληνες δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, εγώ δεν ξέρω πόσοι είναι οι Ελληνες της Ν. Αφρικής. Υπάρχουν βεβαίως παντού και δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά σε όλους τους κλάδους.
Το θέατρο πώς τα πηγαίνει στη Ν. Αφρική; Υποστηρίζεται απ' το κράτος;
Η κυβέρνηση ενισχύει τη μουσική βιομηχανία της χώρας, η οποία έχει γίνει διεθνής, όχι όμως και το θέατρο. Αν δεν βγεις στο εξωτερικό, δεν επιβιώνεις. Ετσι, χάνουμε στη Ν. Αφρική πολλούς καλούς καλλιτέχνες του θεάτρου.
Πόσες σκηνές έχετε;
Μόλις τέσσερα θέατρα, ιδιωτικά και δημοτικά. Αλλά αργοπεθαίνουν, δεν έχουν κοινό. Δεν έχουν οι ντόπιοι τη θεατρική παιδεία των Ελλήνων, ενώ η μουσική έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής κουλτούρας. Κάθε μήνα έχουμε από ένα μουσικό φεστιβάλ.
