Κάνοντας ζουμ πάνω στην πρωταγωνίστρια, χωρίς να παρασύρεσαι από τα πλήθη που κατακλύζουν τα στάδια, χωρίς να βλέπεις τις τεράστιες οθόνες που γεμίζουν το χώρο με εικόνες και κινούμενα σχέδια, χωρίς να διακρίνεις καθαρά τις καμπύλες και τους αφαλούς των χορευτριών και τους μουσικούς που παίζουν αθέατοι στο υποφωτισμένο βάθος της απέραντης εξέδρας, η εικόνα με ήχο στη μικρή φορητή συσκευή δεν κολακεύει τη Μαντόνα.
Γιατί η αμοντάριστη υπεργυναίκα δεν έχει ούτε τη χορευτική «μαθηματική» δεξιοτεχνία του Μάικλ Τζάκσον ή το φυσικό αισθησιακό «κούνημα» του Ελβις Πρίσλεϊ, ούτε τη «ρυθμική» φωνή της Αρίθα Φράνκλιν ή την «ψυχική» ερμηνεία της Τζάνις Τζόπλιν. Ούτε καν τις πρωτότυπες αυτοσχεδιαστικές φιγούρες των ράπερ του δρόμου ή τις πιο χρωματιστές φωνές της Σακίρα και της Τζένιφερ Λόπεζ. Αλλά, παρ' όλ' αυτά, αρέσει πολύ και πουλάει πολύ. Γιατί η Μαντόνα είναι κάτι άλλο.
Είναι κάτι πολλαπλό, multi. Δεν μπορεί να αξιολογηθεί με τα καθιερωμένα κριτήρια. Γι' αυτό έπεσαν τόσο έξω, στο ξεκίνημά της, όσοι είχαν κάνει την πρόβλεψη ότι γρήγορα θα εξαφανιστεί. Γιατί, ενώ τα κριτήριά τους ήταν πολύ επαγγελματικά, εστίαζαν στη Μαντόνα τραγουδίστρια, χωρίς όλα τα υπόλοιπα που αθροιστικά συνθέτουν την καλλιτεχνική της φυσιογνωμία. Γιατί η Μαντόνα είναι το πρότυπο της νέας-όλα-μέσα-εποχής.
Ό,τι κάνει είναι πανεύκολο να αντιγραφεί και να πουληθεί τμηματικά, όπως τα πιο πετυχημένα brands. Τα τραγούδια της χωρίς ερμηνευτικές αξιώσεις έχουν μεγάλη πέραση στα καραόκι. Τα χορευτικά της χωρίς βαθμούς δυσκολίας μεταφέρονται αυτούσια στα νυχτερινά κλαμπ της Νέας Υόρκης και της Κουάλα Λουμπούρ, αλλά και στις πίστες της Ιεράς Οδού. Τα αθλητικά σορτσάκια της φοριούνται από τα κοριτσάκια που πάνε ντίσκο ώς τις καλοστεκούμενες σαρανταροπενηντάρες που αβαντάρουν τη νεανικότητά τους στις παραλίες των καλοκαιρινών θερέτρων, αλλά και τις τραβεστί που συχνάζουν σε gay bar του Βερολίνου και του Ρίο Ντε Τζανέιρο.
Θυμάμαι την Αντζελα Δημητρίου στο «Lido» της Ζ. Πηγής, σε μια πιο υπόγεια εκδοχή της Μαντόνας, με ένα ακριβό φόρεμα τύπου Γκοτιέ, με τον εξωτερικό στηθόδεσμο, κοπιαρισμένο από τους μετρ του Κολωνακίου και της Μυκόνου, και έναν πελώριο σταυρό στο στήθος, να τραγουδάει πάνω στα σπασμένα πιάτα και τις γαρδένιες «Φωτιά στα Σαββατόβραδα», ενώ οι πελάτες των πρώτων τραπεζιών περιέλουζαν με ουίσκι και έβαζαν φωτιά στις φιάλες του Κάτι Σαρκ! Ευτυχώς, προτού ακόμα η Μαντόνα εμφανίσει τον μαύρο Χριστό της με φόντο τους φλεγόμενους σταυρούς της Κου Κλουξ Κλαν: Θα είχαν καεί όλα τα μπουζουξίδικα!
Αλλά αυτό που έδρασε πιο αποτελεσματικά ήταν ο απλόχερος ερωτισμός της Μαντόνας, που εκφράζεται κυρίως έξω από τα τραγούδια, αφού τα υπονοούμενα στους στίχους είναι χλιαρά χωρίς την εικόνα. Υπάρχουν χιλιάδες τραγούδια μπλουζ, κάντρι, ποπ, ροκ και χιπ χοπ με κάθε λογής ερωτικά λόγια, πολύ έντονα και προκλητικά, που δεν δημιουργούν αναταράξεις γιατί τους λείπει η εικόνα. Στη Μαντόνα, ο στίχος και η μουσική υποτάσσονται στην εικόνα. Τραγούδια με λόγια όχι ιδιαίτερα προκλητικά αποκτούν άλλη διάσταση στο σκηνοθετημένο βιντεοκλίπ και στη σκηνή, όταν η Μαντόνα φιλάει ερωτικά στο στόμα την Μπρίτνεϊ Σπίαρς ή αναπαριστά σκηνές αυνανισμού και ομαδικού οργίου ή παλινδρομεί τα γεννητικά της όργανα σε κάθετες μεταλλικές δοκούς όπως κάνουν οι στριπτιζέζ στα καμπαρέ, διεγείροντας τη φαντασία όχι μόνο των μεσηλίκων της κλειδαρότρυπας, αλλά και των πιτσιρικάδων που βιώνουν εικονικά τη φαντασιακή σχέση με την ώριμη αλλά εκρηκτική γυναίκα που γνωρίζει όλα τα ερωτικά «κόλπα».
Άλλο τραγούδι και άλλο βίντεο
Το ίδιο και με τα λίγα μη ερωτικά της τραγούδια. Αντιδράσεις προκλήθηκαν από το βίντεο του «American life» το οποίο μόνο με διασταλτικές ερμηνείες συσχετίζεται με το περιεχόμενο του τραγουδιού. Τελικά, το βίντεο ως αντιπολεμικό -άρααντιαμερικανικό- κόπηκε από τα κανάλια και αντικαταστάθηκε από ένα άλλο εντελώς ουδέτερο και άσχετο, ενώ το τραγούδι συνέχισε να παίζεται χωρίς πρόβλημα.
Οι εικόνες, οι δηλώσεις και οι συμπεριφορές, ανεξάρτητα από τα τραγούδια, διαμορφώνουν το φαινόμενο που λέγεται Μαντόνα. Ενα φαινόμενο που με τις αντιφάσεις του δημιουργεί την υπόνοια ότι το αληθινό μπλέκεται περίτεχνα με το ψεύτικο, το αυθόρμητο με το στημένο. Που συμμετέχει στις εκδηλώσεις του «Live Earth» για τη σωτηρία της χλωρίδας και της πανίδας, αλλά βάφει με χρώματα ένα πρόβατο στο κτήμα της για τις ανάγκες μιας φωτογράφισης ξεσηκώνοντας την οργή των φιλόζωων και των οικολόγων.
Εκθειάζει τον Μάικλ Μουρ για τις ταινίες που καταγγέλλουν την περιφρόνηση της αμερικάνικης κυβέρνησης προς τους άλλους λαούς, ενώ εξοργίζει τους Πορτορικάνους βάζοντας υποτιμητικά τη σημαία τους ανάμεσα στα σκέλια της. Που τραγουδάει «αυτό το είδος της σύγχρονης ζωής δεν μου κάνει, έχει κόστος», ενώ τροφοδοτεί αδιάκοπα με πλούσιο υλικό όλη την κουλτούρα του λάιφ στάιλ και αποκομίζει κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων διαφημίζοντας τα αναψυκτικά της Pepsi, τα καλλυντικά της Max Factor και τα ρούχα της Η&Μ! Που δηλώνει «δεν είμαι ούτε χριστιανή ούτε εβραία» και, μαζί με την Ντέμι Μουρ, την Ντόνα Κάραν και άλλους διάσημους, ενισχύει με πολλά εκατομμύρια δολάρια το «Κέντρο Καμπάλα» στο Λος Αντζελες, το οποίο ανταγωνιζόμενο τη «Σαϊεντολογία», αποτελεί ένα από τα μοδάτα «πνευματικά» καταφύγια των σταρ του Χόλιγουντ. Προσηλυτισμός που αντιμετωπίζεται με ειρωνεία και αποδοκιμασία από τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους, αλλά και από τους εβραίους, των οποίων τα ιερά σύμβολα, σταυρός-ημισέληνος-αστέρι, κρέμονται όλα μαζί από το λαιμό της.
Ευαισθησία κατά περίπτωση
Ευαισθησία που δεν ενεργοποιήθηκε από τις εκκλήσεις της Αντζελα Γκόντφρεϊ Γκόλντσταϊν και άλλων διακεκριμένων ειρηνιστών, να μην επισκεφτεί τα κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Οχθης, στη Βηθλέεμ, όπου ο ισραηλινός στρατός έχει επιβάλει καθεστώς απαρτχάιντ στους Παλαιστίνιους. Αλλά ακόμα και ορθόδοξοι εβραίοι ενοχλήθηκαν, θεωρώντας τις ενέργειές της τρικ δημοσίων σχέσεων και προσβολή για τον ιουδαϊσμό, που απαγορεύει τη μύηση μη εβραίων, και κυρίως γυναικών, στον εβραϊκό μυστικισμό που προϋποθέτει την αυστηρή τήρηση 613 εντολών. Κανόνες που φαίνεται ότι δεν τηρεί ούτε ο γκουρού της Μαντόνας Σαούλ Γιούντκεβιτς, ο οποίος ετέθη από τις δικαστικές αρχές σε κατ' οίκον περιορισμό στο Τελ Αβίβ με την ειδεχθή κατηγορία ότι απέσπασε εκβιαστικά 50.000 δολάρια από μία ετοιμοθάνατη καρκινοπαθή προκειμένου να της δώσει μία φιάλη με θεραπευτικό «άγιο νερό»!
Ο πιο ευχαριστημένος από τη Μαντόνα ήταν ο υπουργός Τουρισμού που εναγωνίως κυνηγάει την προβολή του Ισραήλ στο εξωτερικό. Είναι άραγε συμπτωματικό ότι κοντά στις δύο επισκέψεις της στο Ισραήλ, εξαπέλυσε τις επιθέσεις της στον πρόεδρο Μπους, που τον σύγκρινε με τον Σαντάμ Χουσέιν, και στον υποψήφιο των ρεπουμπλικάνων Μακέιν τον οποίο ταύτισε με τον Χίτλερ; Εξισορροπητική κίνηση, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές της, ανάμεσα στα συντηρητικά τραστ που ελέγχουν ΜΜΕ/σόου-μπίζνες και τη διανόηση των γραμμάτων και τεχνών που ανήκει στο αντιπολεμικό μέτωπο; Ή εκρήξεις αυτοσυνείδησης μιας καλλιτέχνιδας που το κύριο γνώρισμά της είναι η διαρκής αναμόρφωση και προσαρμογή της φυσιογνωμίας της; Ή, απλά, άλλη μία σκανδαλιστική πρόκληση που εξασφαλίζει πρόσθετη δημοσιότητα;
Δύσκολο να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα σ' αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα που ανακύπτουν από τις επιλογές της. Απελευθερώνει, άραγε, τη γυναικεία προσωπικότητα ή επαυξάνει την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος; Επαναφέρει το συναίσθημα ή μηχανοποιεί ακόμα περισσότερο το σεξ;
Γεγονός είναι ότι στη χώρα που η υποψήφια για την αντιπροεδρία των ΗΠΑ Σάρα Πέιλιν πιστεύει ότι η εισβολή στο Ιράκ και η καταστροφική για την παρθένα φύση άντληση πετρελαίου στην Αλάσκα είναι θέλημα Θεού, η Μαντόνα αντιπαρατίθεται με θράσος στις συντηρητικές, θρησκόληπτες και φιλοπόλεμες πεποιθήσεις του μέσου Αμερικάνου.
Οποιες κι αν είναι οι αληθινές προθέσεις της, αν μη τι άλλο, η Μαντόνα καταφέρνει να κάνει πολιτική με το πιο απολίτικο ακροατήριο. Ενα καταναλωτή που, θέλοντας να ξεφύγει από μια άχρωμη καθημερινότητα χαμηλών προσδοκιών, τα θέλει όλα, έστω συμβολικά και θεατρικά. Κι αυτή, με μυαλό, εργασία, σαφήνεια και τέχνη, του προσφέρει ένα πλήρες πρόγραμμα που διαρκώς ανανεώνεται, για την ικανοποίηση των απαιτήσεων και των αισθήσεών του, με μουσική, τραγούδι, χορό, υποκριτική, μόδα, προβολή, γκλαμουριά, μύθο, φαντασία, γάμους, παιδιά, πανσεξουαλισμό, look, σκάνδαλα, τσόντα, πλαστικές, μεταμορφώσεις, ταχύτητα, φιλανθρωπία, αντικομφορμισμό, μυστικισμό, hi-tech, χειραφέτηση, πολιτική, αναγνώριση, μπίζνες, χρήμα και, κυρίως, αιώνια νεότητα. Σε τίποτα σχεδόν δεν είναι καλύτερη από άλλους αξιόλογους καλλιτέχνες, αλλά στο συνδυασμό όλα-μαζί-σε-ένα είναι ασυναγώνιστη. Ταλέντο.
Γι' αυτό, οι ταραχώδεις παρεκβάσεις, αντιφάσεις και ανακολουθίες της ουδόλως παρεμπόδισαν την υπογραφή συμβολαίου αποκλειστικής συνεργασίας και εταιρικής συμμετοχής, αξίας πολλών αργυρίων, με τη Live Nation που διαθέτει ένα εκτεταμένο δίκτυο προώθησης και πώλησης καλλιτεχνικών προϊόντων και υπηρεσιών, με γραφεία σε 18 χώρες, χίλιους συνεργαζόμενους καλλιτέχνες, δέκα χιλιάδες συναυλίες στο ενεργητικό της και ψηφιακό αρχείο 25 εκατομμυρίων πελατών σ' όλο τον κόσμο. «Πρώτη φορά στη ζωή μου, ο τρόπος που η μουσική μου μπορεί να φτάσει στους θαυμαστές μου είναι απεριόριστος», δήλωσε η πιο παγκοσμιοποιημένη αρτίστα του 21ου αιώνα.
Χρειάστηκε να δω με προσοχή 140 βίντεο της Μαντόνας, να ξανακούσω πολλά τραγούδια της, μερικά πολύ καλά, να διαβάσω στίχους και συνεντεύξεις της σε γνωστά περιοδικά και να ανατρέξω σε εκατοντάδες σχόλια και αναφορές στο πρόσωπό της μέσα από πάμπολλα blogs και chat rooms, όπου αμέτρητοι άνθρωποι από την Ιταλία ώς τη Βραζιλία και τις Φιλιππίνες, ασχολούνται με κάθε πτυχή των εμφανίσεων της Υπέροχης, Βασίλισσας, Θεάς!
Με τους σφιχτούς κορσέδες, τις δαντελωτές κιλότες, τις πολύχρωμες κομμώσεις, αλλά και τις τολμηρές στάσεις στις καλλιτεχνικές φωτογραφίες με τα κατακόκκινα χείλη, το στιλπνό στήθος και κυρίως τα «ανφάς» ανοιχτά πόδια που κάνουν update στην πρωτοποριακή τραγουδιστική δήλωση της Ρίτας Σακελλαρίου «οι σαραντάρες ίσον με δύο εικοσάρες»! Ισως τώρα, η πενηντάχρονη λαμπερή Μαντόνα να συμβολίζει ένα νέο όνειρο ευημερίας στη θέση του κενού που αφήνει το «American Dream» καθώς χάνει τη λάμψη του. Εστω και faux!
