Να εξαναγκάσουμε τον τηλεθεατή να θυμώσει

na-exanankasoume-ton-tiletheati-na-thymosei

«Ποτέ δεν μας απασχολεί αν η εικόνα θα σοκάρει τον τηλεθεατή. Θα έλεγα ότι ειδικά σε τέτοια θέματα οι εικόνες πρέπει να τον κάνουν να θυμώσει...».


Τα λόγια ανήκουν στον Σωτήρη Δανέζη και αφορούν την αυριανή πρεμιέρα της «Εμπόλεμης ζώνης» (23.50) στο ΜΕΓΚΑ. Η έκτη σεζόν «ανοίγει» με ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Το Πολύγωνο», που είναι γυρισμένο στα άδυτα του πεδίου πυρηνικών δοκιμών της Σοβιετικής Ενωσης. Στις παγωμένες στέπες του Καζακστάν, η ομάδα της «Εμπόλεμης ζώνης» καταγράφει τι συμβαίνει σήμερα εκεί όπου το 1949 πυροδοτήθηκε η πρώτη σοβιετική ατομική βόμβα και μέχρι το 1989 γίνονταν συνεχώς δοκιμές. Πρόκειται για έκταση 18.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην οποία πραγματοποιήθηκαν 456 πυρηνικές δοκιμές. Μέχρι το 1992 στην περιοχή εργάζονταν 20.000 στρατιωτικοί και επιστήμονες που ζούσαν σε μια απόρρητη-μυστική πόλη. Στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται και σπάνια κινηματογραφικά αρχεία από τη Σοβιετική Ενωση σχετικά με τις πυρηνικές δοκιμές και προπαγανδιστικό υλικό.

Στην Ιατρική Ακαδημία του Σεμιπαλατίνσκ, 150 χιλιόμετρα μακριά από το «Πολύγωνο», υπάρχει μια αίθουσα για τους φοιτητές που προκαλεί ανατριχίλα στον επισκέπτη. Μέσα σε γυάλες με φορμόλη, εκτίθενται τα φρικτά αποτελέσματα, σύμφωνα με τους γιατρούς, της μακροχρόνιας έκθεσης στη ραδιενέργεια. «Αν δούμε τα εκθέματα αυτά, θα παρατηρήσουμε το έμβρυο που είναι διεθνώς γνωστό ως "Κύκλωπας". Πρόκειται για μια γενετική ανωμαλία του εγκεφάλου, ένα έμβρυο με μόνο ένα μάτι. Γεννήθηκε το 1984 και αποτελεί παράδειγμα των συνεπειών του "Πολυγώνου"», εξηγεί ο Αλτάι Γιουσούποφ, βοηθός του πρύτανη της Ιατρικής Ακαδημίας.

Οι κάτοικοι στα χωριά και τις πόλεις, ακόμη και δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από το σημείο μηδέν, θυμούνται μέχρι και σήμερα τα πυρηνικά μανιτάρια που υψώνονταν στον ουρανό και το ραδιενεργό νέφος που ο άνεμος έφερνε πάνω από τα σπίτια τους. «Σαν ήλιος ήταν κι από αυτό βγήκε ένα μανιτάρι... Ενιωθα τα αυτιά μου να βουλώνουν όπως όταν περνάει αεροπλάνο, άνοιξα το στόμα μου για να παίρνω αέρα και το σώμα μου σύρθηκε από το ωστικό κύμα προς τα κάγκελα...», λέει η Λουντμίλα Γκαβρίλοβνα και γεμίζει μια κούπα γάλα για τα δυο παιδιά της.

Ο Αλεξάντερ και ο Ανατόλι έχουν περάσει τα πενήντα αλλά η νοητική τους ανάπτυξη σταμάτησε στην ηλικία των τριών ετών. Η Λουντμίλα έμεινε έγκυος ένα μήνα μετά τη δοκιμή της βόμβας υδρογόνου, τον Νοέμβριο του 1955. «Η μυρωδιά θύμιζε κάτι καμένο, κανείς δεν μας είπε τίποτε. Μας είπαν μόνο ότι γίνονται ασκήσεις... Οταν όμως ήρθαν οι γιατροί και άρχισαν να μας εξετάζουν, τότε αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε...».