Αν σε περίπτωση που βρίσκεστε αντιμέτωποι με έργα σύγχρονης τέχνης, όπως ένα ξέστρωτο κρεβάτι τοποθετημένο στο κέντρο μιας αίθουσας, και τις αναλύσεις ειδικών για το βαθύτερο νόημα που μπορεί να έχουν, νιώθετε κάπως σαν εξωγήινοι, μην απελπίζεστε: Υπάρχει μία έκθεση στο Λονδίνο ακριβώς για εσάς. Το κέντρο τεχνών Μπάρμπικαν έχει μετατραπεί σε «Μουσείο Αρειανών για την Τέχνη των Γήινων».
Το ευφάνταστο σενάριο έχει ως εξής: Ανθρωπολόγοι από το διάστημα αναλαμβάνουν την αποστολή να κατανοήσουν τη ζωή πάνω στη Γη, ξεκινώντας από το περίεργο φαινόμενο που οι άνθρωποι αποκαλούν «τέχνη» και προσπαθώντας να βγάλουν συμπεράσματα για τον πολιτισμό τους. Τα ευρήματά τους παρουσιάζονται στο «Μουσείο των Αρειανών» και προκαλούν εμάς, τους «γήινους» επισκέπτες, να δούμε τα εκθέματα με άλλη ματιά.
«Ενας από τους στόχους μας είναι να παρουσιάσουμε με έναν πιο χιουμοριστικό και παιχνιδιάρικο τρόπο τη σύγχρονη τέχνη, ακόμα και σε όσους δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι με αυτήν», λέει στο «7» η Λίντια Γι, μία από τους επιμελητές της έκθεσης (ή «σύμβουλος των Αρειανών για τους γήινους» όπως μας τη σύστησαν). «Θέλαμε να αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις ερμηνείες της τέχνης από ιστορικούς και να ενθαρρύνουμε άλλου είδους εκδοχές».
Οι επιμελητές έχουν συλλέξει περίπου 150 έργα από 100 καλλιτέχνες των τελευταίων 50 ετών και τα έχουν κατατάξει, επιχειρώντας να μπουν στη σκέψη των Αρειανών, σε τέσσερις κατηγορίες: «Συγγένεια και Καταγωγή», «Μαγεία και Πίστη», «Τελετουργία» και «Επικοινωνία» - παίζοντας έτσι ένα παιχνίδι με τις, ξεπερασμένες πλέον, κατηγοριοποιήσεις που είχαν υιοθετήσει ανθρωπολόγοι της Δύσης όταν ήρθαν σε επαφή με μη δυτικές κουλτούρες.
«Η κατηγοριοποίηση είναι μία κριτική στον τρόπο που ξεκίνησαν κάποιες συλλογές στη Δύση, όταν τα μουσεία άρχισαν να συλλέγουν μη δυτικά αντικείμενα, όπως μάσκες, και άρχισαν να τα ονομάζουν τέχνη. Μας ενδιέφερε να δούμε τι θα συνέβαινε αν αντιστρέφαμε τελείως τα πράγματα - τι θα γινόταν δηλαδή αν άνθρωποι ή Αρειανοί έπαιρναν την τέχνη μας και την έβλεπαν σαν αντικείμενα με λειτουργική χρήση», εξηγεί η Λίντια Γι.
«Η ιδέα ξεκίνησε από το βιβλίο "Ο Καντ κατά τον Ντισάν" του βέλγου ιστορικού τέχνης Τιερί ντε Ντιβ, ο οποίος μας καλούσε να φανταστούμε τι θα καταλάβαιναν εξωγήινοι για τον πολιτισμό μας αν κατέβαιναν στη Γη για να συλλέξουν έργα τέχνης», προσθέτει η ίδια.
1. Κάποιες φορές οι Αρειανοί «ερμηνεύουν» λανθασμένα την τέχνη των γήινων, με κωμικά αποτελέσματα. Για το έργο του Ντέιμιεν Χερστ «Απομονωμένα στοιχεία που κολυμπούν προς την ίδια κατεύθυνση με σκοπό την κατανόηση», που συνίσταται σε μία μεγάλη βιτρίνα που περιέχει ψάρια μέσα σε τετράγωνες γυάλες με φορμαλδεΰδη, «συμπεραίνουν» ότι πρόκειται για τελετουργία που θεωρούνταν ότι εξασφάλιζε ένα επιτυχημένο κυνήγι...
2. Ο «Μάο» του Αντι Γουόρχολ και η «Ροζ Σερ» του Σκοτ Κινγκ δεσπόζουν στην κατηγορία «Μαγεία και Πίστη» ως θρησκευτικά σύμβολα.
3. Άλλες φορές, τα έργα μοιάζουν να φτιάχτηκαν για μια τέτοια έκθεση, όπως το «Κόκκινο πλανητικό ανάγλυφο - Αρης» του Ιβ Κλάιν, το «Το όνομά μου όπως θα γραφόταν στην επιφάνεια της σελήνης» του Μπρους Νάουμαν ή το «Μια βελανιδιά» του Μάικλ Κρεγκ-Μάρτιν, το οποίο δεν είναι παρά ένα ποτήρι νερό σε ένα γυάλινο ράφι καρφωμένο ψηλά στον τοίχο...
Η έκθεση είναι τολμηρή, ανατρεπτική, περίεργη, σουρεαλιστική. «Αυτά τα μυστηριώδη αντικείμενα που οι άνθρωποι αποκαλούν "τέχνη", έχουν γι' αυτούς μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι θα περίμενε κανείς κρίνοντας απ' την εξωτερική εμφάνισή τους», διαβάζουμε στον «οδηγό» για τους Αρειανούς, που δεν «φαίνονται» ιδιαίτερα εντυπωσιασμένοι από τα έργα που έχουν συλλέξει. «Είναι χαρακτηριστικό ότι οι γήινοι γείτονές μας δεν έχουν έναν σταθερό ορισμό της "τέχνης", ούτε καν δείχνουν να συμφωνούν για το τι είναι η τέχνη», παρατηρούν εύστοχα. Πάντως, στους ανθρώπους η έκθεση προσφέρει μία γερή δόση γέλιου. Θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαΐου.
