Αν έστω και ένα μικρό μέρος των υποσχέσεων που έδιναν οι αμέτρητοι υπουργοί Πολιτισμού της μεταπολίτευσης όταν αναλάμβαναν τη θητεία τους γινόταν πράξη, η Ελλάδα θα ήταν σήμερα ένας πολιτιστικός παράδεισος. Δεν είναι όμως. Πολιτικά πρόσωπα, στην πλειονότητά τους άνθρωποι της καρέκλας και της πολιτικής καριέρας, περαστικοί και διεκπεραιωτές παρά οραματιστές και ονειροπόλοι, αντιμετωπίζουν το Υπουργείο Πολιτισμού σαν εφαλτήριο για «σπουδαιότερους» και πολυτελέστερους θώκους, σαν Καθαρτήριο για παλιές αμαρτίες, σαν ένα εφήμερο και παροδικό σκαλοπάτι της πολιτικής τους διαδρομής. Από τη Μελίνα έως τον Σαμαρά και από τον Μικρούτσικο ως τον Βουλγαράκη, από τον Βενιζέλο ως τον Λιάπη και από τον Πάγκαλο και την Μπακογιάννη ως τον ίδιο τον Καραμανλή πέρασαν από το πολύπαθο υπουργείο σαν κομήτες που άφησαν (ή δεν άφησαν) την όποια σφραγίδα τους: Κ. Τσάτσος, Κ. Τρυπάνης, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Γ. Πλυτάς, Δ. Νιάνιας, Γ. Μυλωνάς, Τζ. Τζαννετάκης, Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, Α. Ανδριανόπουλος, Σ. Κούβελας, Ελισάβετ Παπαζώη, Σ. Μπένος. Τι πρέπει να κάνει όμως ένας υπουργός Πολιτισμού για να χαρακτηριστεί επιτυχημένος; Πού να ρίξει το βάρος του, σε ποια προβλήματα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη σημασία, τι βεληνεκούς προσωπικότητα πρέπει να είναι, πρέπει να είναι πολιτικό πρόσωπο ή καλλιτέχνης, πώς πρέπει να αντιμετωπίσει τις όχι και τόσο «δημοφιλείς» και «ανταποδοτικές» οικονομικά τέχνες; Ρωτήσαμε τους καθ’ ύλην αρμόδιους, καλλιτέχνες και προσωπικότητες από όλο το φάσμα των τεχνών, «πώς φαντάζονται τον ιδανικό υπουργό Πολιτισμού και αν μέχρι σήμερα έχει περάσει κάποιο τέτοιο πρόσωπο από αυτή τη θέση».
Νάνος Βαλαωρίτης:
«Δεν είναι μόνο αρμόδιος για τα σπασμένα μάρμαρα»
Από όλους όσους πέρασαν μέχρι τώρα, πιο κοντά στην τέχνη ήταν ο Μικρούτσικος και η Μελίνα. Η Μελίνα όμως προωθούσε κυρίως το θέατρο και τον κινηματογράφο και λιγότερο το βιβλίο, ο Μικρούτσικος μάλλον προς τη μουσική πήγαινε. Ένας υπουργός πρέπει όμως να είναι πιο ευρύς στις αντιλήψεις του. Και κυρίως να προωθεί το βιβλίο. Χρειάζεται ένας άνθρωπος πολιτισμένος γενικά και όχι ειδικά σε έναν μόνο τομέα. Κι όχι κατ’ ανάγκη καλλιτέχνης. Ο Σαμαράς έχει έναν πολιτισμό στην ανατροφή του και στον τρόπο του, διαβάζει βιβλία, μία τέτοιου είδους προσωπικότητα είναι σίγουρα πιο κατάλληλη από άλλους που είναι εντελώς άσχετοι, όπως ήταν οι πρόσφατοι, από τον Βενιζέλο μέχρι τον Βουλγαράκη. Ο υπουργός δεν είναι μόνο αρμόδιος για τα σπασμένα μάρμαρα. Πρέπει να διαθέτει σύγχρονο και δίκαιο κριτήριο, να μην παρασύρεται από κλίκες και κυρίως από την εμπορευματοποίηση και την άποψη πως «ό,τι πουλάει πρέπει και να προωθείται». Επί Ελευθερίου Βενιζέλου μπορεί να μην υπήρχε Υπουργείο Πολιτισμού παρά μόνο Υπουργείο Παιδείας, αλλά υπήρχαν πολιτισμένοι άνθρωποι, όπως ο Παλαμάς. Και επί Γεωργίου Παπανδρέου υπήρξαν ενδιαφέροντες υπουργοί, είχαν μεράκι για την κουλτούρα και τη λογοτεχνία. Στο πόστο αυτό πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι με καλλιέργεια. Και να φροντίσουν το θέμα της στελέχωσης των πρεσβειών μας στον κόσμο. Σπάνια στις πρεσβείες μας υπάρχει άνθρωπος που να πονάει την κουλτούρα.
Μιχάλης Κατζουράκης:
«Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες δημιουργούν μια τερατώδη κατάσταση»
Δεν πιστεύω ότι ο υπουργός πρέπει να είναι καλλιτέχνης. Πρέπει να είναι ένας πολύ καλός και καλλιεργημένος μάνατζερ. Το πρόβλημα του Υπουργείου Πολιτισμού, πέραν της έλλειψης των χρημάτων, είναι τα διοικητικά του ζητήματα, όπως οι αρχαιολογικές υπηρεσίες που δημιουργούν μια τερατώδη κατάσταση. Πρέπει να έχει βέβαια και ένα όραμα και τους κατάλληλους συμβούλους, όπως σε κάθε θέση μάνατζερ. Αρκεί να έχει μια γνώση του αντικειμένου, αλλά δεν χρειάζεται να είναι καλλιτέχνης για να είναι αποτελεσματικός. Είναι σπάνιο, άλλωστε, για έναν καλλιτέχνη να είναι και καλός μάνατζερ. Ως προς την έλλειψη χρημάτων, υπάρχει πάντα το παράδειγμα της Αμερικής που είναι ιδιωτικά τα πράγματα, οπότε το κράτος δίνοντας φοροαπαλλαγές σε σπόνσορες προωθεί την ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης που είναι ιδιωτικό και λειτουργεί τέλεια. Γενικά χρειάζονται φωτισμένοι άνθρωποι για να στελεχώσουν τους μηχανισμούς. Από τους μέχρι σήμερα υπουργούς μόνο ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης έχει αφήσει καλό όνομα και ο Τσάτσος.
Έρση Σωτηροπούλου:
«Μόνο η Μελίνα ήταν το κατάλληλο πρόσωπο»
Μαζί με την παγκοσμιοποίηση έχει περάσει η άποψη ότι οι υπουργοί Πολιτισμού πρέπει να είναι μάνατζερ, ότι αρκεί κάποιος πολιτικός να θεωρείται επιτυχημένος στη διαπραγμάτευση της τιμής των λεμονιών, για παράδειγμα, ώστε να αναλάβει κι αυτό το υπουργείο. Με μια τέτοια αντίληψη η κυβέρνηση Σαρκοζί ετοιμάζεται να καταργήσει αρκετά γαλλικά ινστιτούτα σε διάφορες χώρες γιατί δεν είναι «αποδοτικά», πολλοί μάλιστα στην παράταξή του αμφισβητούν και την αναγκαιότητα ενός υπουργείου αφιερωμένου στον πολιτισμό, κλείνοντας έτσι την εποχή των Μαλρό και Ζακ Λανγκ. Στη Σουηδία όπου βρίσκομαι αυτό το διάστημα, η δεξιά κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει έναν νέο νόμο μιλώντας για οικονομικό ορθολογισμό. Οι διάφοροι παράγοντες ήδη ξερογλείφονται. Αν ψηφιστεί ο νόμος, οποιοσδήποτε νομάρχης θα μπορεί να πριμοδοτήσει ένα σόου μόδας και να κλείσει ένα μουσείο. Σε εμάς, όσοι τοποθετήθηκαν από τον Καραμανλή στο υπουργείο αυτό ήταν άσχετοι, ακατάλληλοι και τσαπατσούληδες. Αντιλήφθηκαν τη θητεία τους περισσότερο σαν «πάρκινγκ» και λιγότερο ως δράση, ενώ διακρίθηκαν αρνητικά σε άλλου είδους διαπλοκές. Πρόκειται για μια χιονοστιβάδα στην Ευρώπη που θα έχει ολέθριες συνέπειες. Ο χώρος του πολιτισμού είναι σύνθετος και ιδιαίτερα ευάλωτος μόνο όποιος τον γνωρίζει από μέσα μπορεί να τον διαχειριστεί. Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα μόνο η Μελίνα Μερκούρη ήταν το κατάλληλο πρόσωπο κι ας της καταλογίζουν διάφορα για διοικητικό χάος στη διάρκεια της θητείας της. Τουλάχιστον είχε έμπνευση και στο πλευρό της έναν καλό σύμβουλο, τον Ζυλ Ντασσέν.
Γιώργος Πανουσόπουλος:
«Η Μερκούρη παρέδωσε την τέχνη στους συνδικαλιστές»
Μπορεί ο υπουργός Πολιτισμού να αποκεφαλίσει όλους τους συνδικαλιστές; Η τέχνη δεν γίνεται με δημοκρατικές διαδικασίες. Οι συνδικαλιστές δεν έχουν καμιά δουλειά με την τέχνη. Τους βάζουν να αποφασίζουν οι υπουργοί για να μην παίρνουν οι ίδιοι καμία ευθύνη. Η Μελίνα Μερκούρη παρέδωσε την τέχνη στους συνδικαλιστές. Δεν είχε ιδέα τι έπρεπε να κάνει. Ό,τι θυμότανε χαιρότανε. Ο νόμος του κινηματογράφου, π.χ., είναι νόμος εργατοπατέρων. Προστατεύει τα συμφέροντα των συνδικαλιστών, όχι των καλλιτεχνών. Ένα πρακτικό πρόβλημα που θα έπρεπε να λυθεί είναι η τιμή του εισιτηρίου. Το σινεμά κοστίζει τρεις φορές λιγότερο απ’ ό,τι το θέατρο, παρ’ όλο που ανταγωνίζεται την καλύτερη διεθνή παραγωγή, τα Όσκαρ και τον Μπραντ Πιτ. Αυτός ο ανταγωνισμός δεν υπάρχει στο θέατρο. Ο Λευτέρης Βογιατζής δεν παίζει παράλληλα με το Ολντ Βικ. Ο Μιχαηλίδης δεν έχει απέναντί του το Μπρόντγουεϊ ή την Μέριλ Στριπ. Το κράτος αγοράζει πόντους από τις ταινίες, ενώ στο θέατρο τους χαρίζει. Νομίζω ότι από όσους έχουν περάσει από αυτό το υπουργείο ο Ανδριανόπουλος είχε φιλοδοξίες για τον πολιτισμό. Ήταν νέος και είχε πάρει φόρα. Άκουγε αυτά που του έλεγαν. Να δούμε αν θα έχει φιλοδοξίες και ο Σαμαράς.
Θεόδωρος Τερζόπουλος:
«Καθηλωμένο σε μια κακή αρχαιολατρία»
Ο πρωθυπουργός μίλησε για επανίδρυση της χώρας, αλλά η χώρα αυτή δεν ιδρύθηκε ποτέ. Λειτουργεί ακόμα με το σύστημα των κοτζαμπάσηδων, των σατράπηδων και της οικογενειοκρατίας. Και φυσικά το Υπουργείο Πολιτισμού είναι ένα ξέφραγο χωράφι που η μόνη λειτουργία του είναι οι πελατειακές σχέσεις. Είναι καθηλωμένο σε μια κακή αρχαιολατρία, καλλιεργεί το εφήμερο, δεν μπορεί να παράξει καμιά πολιτική για τις τέχνες. Ξεχάσαμε τον Σκαλκώτα, τον Χρήστου, τον Καβάφη… Αν δεν υπάρξει μια ενιαία, συμπαγής, κεντρική πολιτική, που να αντλεί από την παράδοση και από το παρόν, δεν θα αλλάξει τίποτα. Μας έχει φάει η εσωστρέφεια και η ομφαλοσκόπηση και βαπτίζουμε ελληνικότητα την αυτοαπομόνωσή μας. Η πιο σημαντική πράξη ενός υπουργού Πολιτισμού είναι να διακινεί την ελληνική ιδέα σε όλο τον κόσμο. Δεν έχουμε Ακαδημίατκαι η Αλβανία έχει τρεις. Μόνο η Μελίνα με τα ΔΗΠΕΘΕ και ο Μικρούτσικος με τα δίκτυα των πόλεων κάτι προσπάθησαν, και δεν είναι τυχαίο ότι ήταν και οι δυο καλλιτέχνες. Πρέπει να μπορεί ο καλλιτέχνης να συνεννοηθεί με τον υπουργό. Οι σύγχρονοι υπουργοί δεν έχουν καμιά σχέση με την τέχνη, απλώς τοποθετούνται εκεί για να αποκαταστήσουν την εικόνα τους. Ελπίζω η επόμενη κυβέρνηση να έχει έναν καλλιτέχνη για υπουργό Πολιτισμού και όχι κάποιον που εμφανίζεται στα παράθυρα της τηλεόρασης και σε πρεμιέρες για να αυτοπροβληθεί. Ο υπουργός πρέπει να έχει παιδεία, να παρακολουθεί την τέχνη, τα εικαστικά, το θέατρο, τη μουσική, να έχει γνώμη.
Απόστολος Δοξιάδης:
«Απαιτείται πολλή χαμαλοδουλειά πριν μιλήσουμε για οράματα»
Το λειτούργημα του υπουργού έχει δυο τελείως διαφορετικές όψεις. Η πρώτη αφορά τις υποδομές. Δεν έχουμε σωστά μουσεία, δεν έχουμε σωστά κρατικά θέατρα, δεν έχουμε σωστά στημένους θεσμούς για το σινεμά, τα εικαστικά, το βιβλίο και τόσα άλλα. Και τα χρήματα για τον πολιτισμό είναι πάντα ελάχιστα. Το ιδανικό προφίλ εκείνου που θα έλυνε όλα αυτά λοιπόν δεν είναι του διανοούμενου ή του δημιουργού, αλλά ενός ανθρώπου εργατικού, που ξέρει να ακούει, αξιοκράτη στις επιλογές των συμβούλων, αλλά και δυναμικού, οργανωτικού. Με κάποια έννοια, η δουλειά ενός τέτοιου υπουργού Πολιτισμού θα ήταν να κάνει όλα εκείνα που θα τον καταστήσουν περιττό: Να στήσει τους μηχανισμούς και να φροντίσει για το νομοθετικό πλαίσιο ώστε όλα μετά να λειτουργούν από τις υπηρεσίες και τα όργανα, χωρίς να ανατρέπεται το σύμπαν με κάθε πολιτική αλλαγή. Μόνο αν αυτά, τα αυτονόητα –που όμως φαντάζουν στην Ελλάδα ιδανικά– λυθούν, έχει νόημα να αποζητήσουμε άλλον τύπο υπουργού, τον πνευματικό άνθρωπο, τον οραματιστή, που θα πάει για το παραπέρα, το παραπάνω. Αλλά δυστυχώς απαιτείται πολλή χαμαλοδουλειά πριν μιλήσουμε για οράματα. Μέχρι σήμερα δεν έχει περάσει κάποιο ιδανικό πρόσωπο από αυτή τη θέση. Μια απλή επίσκεψη σε μουσείο, σε οποιαδήποτε στιγμή των 35 τελευταίων ετών –για να μη μιλήσουμε για παλιότερα– μας πείθει απολύτως γι’ αυτό.
Νίκος Ξυδάκης:
«Μπαίνουν δυσαρεστημένοι στο ΥΠΠΟ και φεύγουν ακόμα πιο δυσαρεστημένοι»
Ο υπουργός Πολιτισμού δεν πρέπει να έχει δύο ελαττώματα. Να μη θεωρεί ότι η τέχνη κοστίζει λιγότερο από όλα τα άλλα και να μη θεωρεί ατυχία το ότι βρέθηκε στο συγκεκριμένο υπουργείο. Συνήθως οι εκάστοτε πολιτικοί μπαίνουν δυσαρεστημένοι στο ΥΠΠΟ και φεύγουν ακόμα πιο δυσαρεστημένοι. Επιπλέον, αντιμετωπίζουν την τέχνη σαν ένα όμορφο ζώο, που κάνει πιο εύκολη και διασκεδαστική τη σοβαρή πολιτική. Κι όμως. Η θέση του υπουργού Πολιτισμού έπρεπε να είναι η πιο δημιουργική αντιπολίτευση της παράταξης στην οποία ανήκει. Ο σοβαρός υπουργός Πολιτισμού πρέπει επίσης να παρακολουθεί τι συμβαίνει στην οικουμένη, περισσότερο και από τους καλλιτέχνες, και να διαθέτει πνευματικότητα. Καλό θα ήταν να περνάει ένα ψυχαναλυτικό τεστ προτού αναλάβει, που να δείχνει αν είναι προτεστάντης, υπερβολικά σοβαρός, λογικός ή αντιποιητικός. Γιατί αν είναι έτσι, μάλλον καταδικάζεται και ο ίδιος κι όχι μόνο το αντικείμενο του υπουργείου του. Η γενική εικόνα είναι ότι στην καρέκλα αυτού του υπουργείου έχουν κάτσει άσχετοι άνθρωποι. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο Θάνος Μικρούτσικος και η Μελίνα Μερκούρη είχαν μια πιο εσωτερική σχέση με τις τέχνες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ένας καλλιτέχνης είναι πιο αποτελεσματικός ως υπουργός Πολιτισμού. Προσωπικά, προτιμώ το μοντέλο του πολίτη του κόσμου.
Βασίλης Αλεξάκης:
«Κανένας δεν κατάφερε να είναι καλύτερος από τον άλλον»
Ο υπουργός Πολιτισμού πρέπει να διαθέτει φαντασία και τόλμη. Μια σημαντική πρωτοβουλία που θα έπρεπε να πάρει είναι να χαρίσει η Ελλάδα σε χώρες που δεν έχουν μουσείο ελληνικών αρχαιοτήτων ένα κομμάτι από τα αρχαία που σαπίζουν στα υπόγεια των μουσείων μας. Αυτό όχι μόνο δεν θα είχε κόστος για την Ελλάδα, αλλά θα ήταν μια γενναιόδωρη χειρονομία που θα προέβαλε τον πολιτισμό μας. Θα μας έδινε ένα πελώριο ψυχολογικό επιχείρημα στον αγώνα διεκδίκησης των κομματιών που λείπουν από τον Παρθενώνα. Αυτή την ιδέα την είχα πει στη Μελίνα Μερκούρη, αλλά φυσικά δεν την είχε κατανοήσει. Τον ιδανικό υπουργό Πολιτισμού θα τον παρακαλούσα να μην πειράξει το σπίτι του φίλου μου Βαγγέλη Παπαθανασίου, γιατί δεν θέλω να τον στενοχωρεί κανείς. Θα επιθυμούσα, ακόμα, να διορίσει επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου μια γυναίκα που να ξέρει λίγο καλύτερα ελληνικά και να μην κάνει ένα λάθος σε κάθε φράση, ιδίως όταν προσπαθεί να πείσει τα Ελληνόπουλα ότι πρέπει να διαβάζουν περισσότερο. Σε γενικές γραμμές, το αξιοπερίεργο με τους πολιτικούς που πέρασαν από το Υπουργείο Πολιτισμού, από την μεταπολίτευση κι έπειτα, είναι ότι κανένας τους δεν κατάφερε να είναι καλύτερος από τον άλλον. Πώς είπατε; Να αναλάβω εγώ τη θέση; Δεν είμαι διαθέσιμος, έχω σοβαρότερες δουλειές να κάνω.
Μπέτυ Αρβανίτη:
«Υπόσχονται χρήματα που δεν δίνουν ποτέ»
Ο ιδανικός υπουργός Πολιτισμού δεν πρέπει να είναι «από άλλο ανέκδοτο». Πρέπει και να έχει σχέση με το αντικείμενο και να επιλέγει τους σωστούς συμβούλους. Πρέπει να ευνοεί τη δημιουργία στέρεων, φερέγγυων θεσμών, οι οποίοι να μην ανατρέπονται όταν ο υπουργός αλλάζει. Διότι ιδέες πέφτουν στο τραπέζι συνέχεια, αλλά μόλις αποχωρεί ο εκάστοτε υπουργός, πάμε φτου κι απ’ την αρχή. Δεν τους διαγράφω όλους, νομίζω μάλιστα ότι ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν ως τώρα ο πιο κατάλληλος. Εκτός των άλλων, δημιούργησε θεσμούς, όπως αυτόν των επιχορηγούμενων θεάτρων και των διετών προγραμματισμών, οι οποίοι βέβαια δεν τηρήθηκαν από τους επόμενους. Ένας καλός υπουργός σήμερα πρέπει να ζητήσει αύξηση των κονδυλίων για τον πολιτισμό από τον Προϋπολογισμό, που σήμερα είναι κάτω από 0,5%. Ως προς το θέατρο, θα βοηθούσε πολύ αν αποκτούσε δικό του κωδικό στο υπουργείο. Τέλος, ο ιδανικός υπουργός πρέπει να λύσει το θέμα των επιχορηγήσεων – υπόσχονται χρήματα που δεν δίνουν ποτέ.
Δημήτρης Καταλειφός:
«Σκάνδαλα, κομματική πολιτική και ψαλιδισμένες επιχορηγήσεις»
Ο υπουργός Πολιτισμού θα πρέπει να τηρεί τις εξής προϋποθέσεις: 1) Να έχει σχέση με το αντικείμενό του, 2) Να είναι έντιμος, ο ίδιος και οι συνεργάτες που επιλέγει, 3) Να κάνει αξιοκρατικές επιλογές, όχι κομματικές, 4) Να αγαπάει τον τόπο του, να σέβεται το παρελθόν και να είναι ανοιχτός σε καινούργιες ιδέες και προκλήσεις, 5) Να είναι ευφάνταστος και δραστήριος, 6) Να αξιοποιεί ό,τι θετικό παραλαμβάνει από τον προηγούμενο και να το προχωρά παραπέρα, 7) Να αναβαθμίσει την περιφέρεια και 8) Να καταφέρει να λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία το υπουργείο του και το αντίστοιχο της Παιδείας. Όλα αυτά τα περιμένω από ένα κανονικό υπουργό, όχι από έναν ιδανικό. Νομίζω ότι έως τώρα έχουν ξεχωρίσει η Μελίνα Μερκούρη και ο Θάνος Μικρούτσικος, λόγω του ότι είχαν οι ίδιοι σχέση με την τέχνη. Δεν τους αγιοποιώ βέβαια. Έκαναν λάθη. Έβαλαν όμως κάποιες βάσεις που δυστυχώς δεν εξελίχθηκαν. Τα τελευταία χρόνια αυτό το υπουργείο βρίσκεται σε φοβερή κρίση. Όλο σκάνδαλα, κομματική πολιτική και ψαλιδισμένες επιχορηγήσεις προκύπτουν.
Γιώργος Κουμεντάκης:
«Ας μην τοποθετούνται και άσχετοι...»
Ο ιδανικός υπουργός Πολιτισμού πρέπει να έχει λίγες προτεραιότητες. Νομίζω ότι απ’ όλες τις τέχνες η μουσική είναι η πιο ριγμένη. Ο συνθέτης δεν χρηματοδοτείται ποτέ, όπως συμβαίνει π.χ. με τον σκηνοθέτη. Μιλούν για τα μουσικά σύνολα και τις ορχήστρες απαξιωτικά. Ο κ. Βουλγαράκης ρωτούσε «τι χρειαζόμαστε την Ορχήστρα των Χρωμάτων;». Και θεωρώ απαράδεκτο που ο κ. Λιάπης βρήκε έξι εκατομμύρια ευρώ για τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης. Τέτοιους είδους γιορτές ανεβάζουν το προφίλ του υπουργού, όχι του μουσείου. Αν όντως υπάρχουν τα λεφτά, ας τα επενδύσουν σε νέους ανθρώπους. Υποσχέθηκαν και Ακαδημία Τεχνών. Αν λάβουμε υπόψη τις προϋποθέσεις που έθεσαν, τουλάχιστον για τη μουσική θα ήταν καταστροφή. Από ένα σωρό εξαγγελίες τελικά μόνο ο καινούργιος χώρος Όπερας θα γίνει, που είναι όμως ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Δυστυχώς, το Υπουργείο Πολιτισμού σήμερα χρησιμεύει πιο πολύ για να φτιάχνουν το προφίλ τους ορισμένοι πολιτικοί. Είναι ένα μεταβατικό στάδιο για να πάνε κάπου καλύτερα ή και στο σπίτι τους. Όταν έρχεται ο επόμενος, ακυρώνεται ο προηγούμενος και... ξανά προς τη δόξα τραβά. Λες και πρέπει ο πολιτισμός να ξεκινά από τον πάτο. Όλοι οι υπουργοί είναι πρώην. Για την ακρίβεια, λήγει η θητεία τους πριν καν αναλάβουν. Η Μελίνα Μερκούρη νομίζω είχε ένα όραμα πιο σαφές από άλλους. Καθιέρωσε, για παράδειγμα, τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Η τέχνη ήταν μέρος της ζωής της. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει ντε και καλά να αναλαμβάνουν καλλιτέχνες. Αλλά ας μην τοποθετούνται και άσχετοι, όπως κατά κόρον συνέβη τα τελευταία χρόνια.
Στάθης Λιβαθινός:
«... να έχουν πολιτισμό οι υπουργοί»
Δεν νομίζω ότι υπάρχει ιδανικός υπουργός Πολιτισμού. Το ιδανικό όμως θα ήταν... να έχουν πολιτισμό οι υπουργοί. Αυτό θα έφερνε όλα τα άλλα. Πιστεύω στον πολιτισμό των πολιτικών. Τώρα, επί του πρακτέου, ο υπουργός Πολιτισμού θα έπρεπε να ξεκινήσει από τις θεσμικές ελλείψεις. Μια απ’ αυτές είναι η καλλιτεχνική παιδεία, που δυστυχώς δεν έχουμε. Αυτό είναι βασικό πρόβλημα. Πρέπει να φτιαχτούν ακαδημίες, σχολές, να βγουν καθηγητές. Πέρασαν κάθε είδους άνθρωποι από αυτό το υπουργείο, αρκετοί με καλές προθέσεις, ορισμένοι είχαν και σχέση με την τέχνη, όλοι τους ωστόσο κατάφεραν ελάχιστα πράγματα. Κι είναι τόσο πολλά όσα πρέπει να γίνουν…
