Μέσα στη χρονιά που έφυγε, προσπάθησα να επικοινωνήσω μέσα από το φιλόξενο αυτό ιστότοπο την αγωνία ενός επαγγελματία της αγοράς γύρω από τα τεκταινόμενα σ’ ετούτη τη διεθνώς ανυπόληπτη γωνιά της Ευρώπης. Και θα επιμένω συνεχώς στο σημαντικότερο κεκτημένο των τελευταίων τριών γενεών: Η Ελλάδα, ήταν, είναι και, ελπίζω ειλικρινά πως, θα παραμείνει στο διηνεκές χώρα της Ευρώπης. Για όσους δε έχουν τις αντιρήσεις τους (βλέπε, Θόδωρος Κατσανέβας, της γνωστής οικογενείας που κατέστρεψε τη χώρα από το 1981 κι εντεύθεν, με τοποθέτησή του στο Capital.gr στις 28/12), χωρίς κοινό νόμισμα και κοινή οικονομική πολιτική, δε νοείται κράτος εντός Ευρώπης και εντός δυτικού κόσμου γενικότερα. Οι γεωγραφικοί προσδιορισμοί είναι δευτερευούσης σημασίας, αν αναλογιστεί κανείς πως σύμφωνα με αυτούς, χώρες της γηραιάς ηπείρου νοούνται ακόμα η Μολδαβία και η Αλβανία. Αν επιθυμούμε διακαώς να φτάσουμε στο επίπεδό τους, εκεί δηλαδή που βρισκόμασταν και στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ας επιστρέψουμε στη δραχμή, τις μνες και τους οβολούς κι ας πάψουμε να πρήζουμε τους ανά τον κόσμο οικονομικούς αναλυτές με περίπλοκα τεχνάσματα για το πώς δήθεν θα γλιτώσουμε. Τελικά, δεν είναι πρόβλημα των εταίρων μας να μας σώσουν, το μείζον ζήτημα είναι αν επιζητούμε εμείς οι ίδιοι τη σωτηρία μας.
Προσπάθησα μέσα σε 14 άρθρα (τρία εκ των οποίων αναδημοσιεύτηκαν σε άλλες ιστοσελίδες) να παρουσιάσω την πολιτικοοικονομική επικαιρότητα μέσα από τα μάτια ενός παντελώς ανεξάρτητου παρατηρητή, χωρίς την παραμικρή προσκόλληση σε οποιαδήποτε μορφή συμφέροντος, πέραν ενός τυπικού αυτοπροσδιορισμού ως μέλος της μεσαίας τάξης. Είναι μία τάξη που αναπτύχθηκε ραγδαία στην Ελλάδα και ενίοτε άναρχα, κυρίως κατά τις δεκαετίες του 1970 – 80. Είναι η ίδια τάξη που αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, θα έχει εξαφανιστεί από προσώπου Γης στο τέλος της παρούσας δεκαετίας. Ποιος μιλάει για λογαριασμό της μεσαίας τάξης; Πολύ φοβάμαι, κανείς…
Μέσα σε δύο χρόνια, ο οικονομικός ιστός αυτής της χώρας ξηλώθηκε βιαίως, απόρροια σειράς παραγόντων που σκοπεύω να αναφέρω παρακάτω. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε φτάσει σε ένα άθλιο επίπεδο υποτυπώδους δραστηριότητας που επαρκεί μόνο για την επιβίωση των περισσοτέρων και επ’ ουδενί πλησιάζει τα επίπεδα διαβίωσης που είχε συνηθίσει ο Έλληνας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Γιατί μας συνέβη αυτό το κακό; Μα γιατί η πολιτική ηγεσία του τόπου, ουδέποτε κατόρθωσε (αν ποτέ προσπάθησε) να βάλει το συμφέρον του λαού της πάνω από τα μικροκομματικά συμφέροντα και την πρόσκαιρη προεκλογική δημοφιλία. Πρόκειται για τον ίδιο ακριβώς λόγο που η παρούσα κυβέρνηση δουλεύει τόσο αποτελεσματικά, όσο τα στεγανά που διαχώριζαν τα διάφορα τμήματα του «Τιτανικού». Με τις επερχόμενες εκλογές να τοποθετούνται χρονικά περί τον Απρίλιο, ο καθένας κοιτάει την πάρτη του και δουλειά δεν κάνει κανένας τους. Ιδιαίτερα βέβαια, η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών κι εκείνη του Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και λοιπών φιοριτούρων στον τίτλο. Και αφήνουν αυτά που έπρεπε να είχαν γίνει πρόπερσι, να τα κάνει η όποια νέα κυβέρνηση. Να επωμιστεί δηλαδή ο Σαμαράς την πολιτική φθορά τυχόν νέων αντλαϊκών μέτρων. Με όλο το σεβασμό σύντροφοι Βαγγέλη και Δημήτρη, είστε κυριολεκτικά για κλάμματα. Κι αν κάποιος από τους δύο σας γίνει ο επόμενος αρχηγός του ΠΑ.ΣΟ.Κ., τότε θα ψάχνεστε στις επερχόμενες εκλογές μεταξύ τέταρτης και πέμπτης θέσης. Όχι ότι θα βάλω τα κλάμματα κιόλας!
Μέσα στη χρονιά που έφυγε, ζήσαμε ένα σωρό κωμικοτραγικά στη διακυβέρνηση της χώρας και ο συνεπής αναγνώστης μου θα παρατήρησε μία τάση να τα καταγράφω λεπτομερώς. Διότι έχω την εντύπωση πως οι καιροί που ζούμε θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς στο μέλλον για το τι ακριβώς δεν πρέπει να κάνει κανείς σε μία οικονομία που εκ των πραγμάτων έχει εξαντλήσει πρό πολλού τη δυναμική της (και μάλιστα την παρέτεινε για μια πενταετία από τότε που λογικά θα έπρεπε να ξεκινήσει η κρίση, αλλά αυτή καθυστέρησε λόγω … Ολυμπιακών Αγώνων). Η Ελλάδα έπαψε οριστικά να παράγει βιομηχανικά προϊόντα στη δεκαετία του 1980. Ήρθαν και οι τρισκατάρατες επιδοτήσεις στα αγροτικά προϊόντα κι έδεσε το γλυκό, αφού κόπηκε μαχαίρι και η αγροτική παραγωγή. Αλήθεια, το γνωρίζατε πως η πόλη με αναλογικά το μεγαλύτερο ποσοστό Porsche Cayenne παγκοσμίως, είναι η Λάρισα; Να τα χαίρονται τα άλογα οι γνήσιοι απόγονοι των μαχητών του Κιλελέρ! Μόνο που σε λίγο, δε θα έχουν ούτε για να τα ποτίσουν βενζίνη. Και καίνε και πολύ, τα άτιμα…
Επί είκοσι χρόνια, το όνειρο κάθε γονιού, ήταν να καμαρώσει το βλαστάρι του στο δημόσιο. Εκεί που η δημιουργικότητα, η φαντασία, το όραμα και οι ιδέες, υπολείπονται της ποσότητας βροχής που πέφτει ετησίως στην έρημο Ατακάμα της Χιλής. Εκεί που η πλειονότητα δουλεύει λιγότερο και από δασκάλα ορθοφωνίας σε ινστιτούτο μουγκών, παίρνουν άδειες από τη σημαία και πληρώνονται υπερωρίες για να απλώσουν τη μπουγάδα και να φτιάξουν τα νύχια. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, φτάσαμε εν έτει 2011 στο δημόσιο τομέα να αμείβεται κάποιος περίπου 30 % καλύτερα από τον αντίστοιχο συνάδελφό του του ιδιωτικού και να απολαμβάνει επιπροσθέτως την επιπλέον ασφάλεια της μονιμότητας. Σε καμμία άλλη χώρα του κόσμου (όπου υπάρχει τουλάχιστον ιδιωτικός τομέας) δε συμβαίνει αυτό! Να γιατί ονειρεύονταν τέτοιο μέλλον οι εκπρόσωποι της γενιάς του Πολυτεχνείου: Με τον ελάχιστο δυνατό κόπο, εξασφάλιζαν εργασιακή σταθερότητα και ασφάλεια. Ωραίο πρότυπο έφτιαξαν για τα παιδιά τους! Κι όσα από αυτά έχουν ακόμα λίγο από το παραδοσιακό ελληνικό τσαγανό, ας πάνε τώρα να τους φτύσουν στη μούρη, γιατί το αξίζουν.
Κατά συνέπεια όπως κάθε λαός, αποκτήσαμε διαχρονικά τις κυβερνήσεις που μας άξιζαν. Διαλέγαμε πάντα τους εκλεκτούς εκπροσώπους μας σ’ αυτό το ανεπαρκές συνοθύλευμα που αποτελεί το ύψιστο νομοθετικό σώμα της χώρας (ιδέ: Βουλή των Ελλήνων), ανάλογα με το ποιος θα μας δώσει τα περισσότερα και θα μας διορίσει τον ανηψιό που μετράει ήδη στο παθητικό του δύο απολύσεις από ιδιωτικές τράπεζες, στην τοπική εφορία για ‘’να έχει και τα τυχερά του, το παιδί’’. Αναρρωτιέστε γιατί φτάσαμε ως εδώ; Εγώ πάλι όχι, αλλά ενδεχομένως τα δικά μου παιδιά να έχουν αυτή την απορία. Να γιατί καταγράφω με λεπτομέρειες αυτά που ζούμε σήμερα. Για να εξηγήσω όπου φτάνει η φωνή μου πώς είναι ποτέ δυνατόν, μία χώρα ευλογημένη από το Θεό, με απαράμιλλες φυσικές ομορφιές, ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας πλείστων όσων καταναλωτικών θησαυρών, απόλυτη δυνατότητα πλήρους ενεργειακής αυτονομίας (μέχρι του σημείου να φτάσει σε επίπεδο να καταστεί παγκόσμια εξαγωγική δύναμη ενέργειας), να είναι στα όρια της χρεοκοπίας.
Μπρος στο φάσμα της άτακτης κατάρρευσης και της παντελούς ένδειας, η κυβέρνηση της τελευταίας διετίας, πρότίμησε σαφώς να προστατέψει το πελατειακό κράτος των ψηφοφόρων της, από το μέλλον του συνόλου. Επέβαλλε λοιπόν επί δικαίων και αδίκων κάθε διεστραμμένο μέτρο που μπορούσε να διανοηθεί ο εγκέφαλος ενός ψυχοπαθούς. Η λύση που προκρίθηκε, ήταν οι οριζόντιες περικοπές, οι κάθετοι φόροι και οι δια της πλαγίας οδού φορολόγηση των ακινήτων (τα οποία σημειωτέον, μέσα στο 2011 χαρατσώθηκαν τρεις φορές). Κι όταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, με τον ιδιωτικό τομέα στα όρια της εξαθλίωσης, την ύφεση στο 5,5 % και την ανεργία πάνω από τα ποσοστά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις δημοσκοπήσεις, από το αυτονόητο μέτρο της απόλυσης, επελέγη αυτό της εφεδρείας! Και ενώ μας εξήγγειλαν 30.000 αποχωρήσεις, μόλις φτάσαμε στις 600, ο αρμόδιος υπουργός μας ανακοίνωσε πως η εφεδρεία απέδωσε ό,τι είχε να αποδώσει. Συγγνώμη ρε φίλε, αλλά αν δε μπορείς να αποδώσεις περισσότερο από το να ξεφορτωθείς εξακόσιους νοματαίους (επί καταγεγραμμένου συνόλου 760.000), πήγαινε σπίτι σου και μη μας ταλαιπωρείς άλλο.
Το τραγουδάκι του τίτλου, όπως καλώς γνωρίζετε, έχει χαρωπή συνέχεια: «Ήρθε ο νέος με τα δώρα, με τραγούδια και χαρά». Δε συμμερίζομαι τυχόν αντίστοιχες αισιόδοξες προσεγγίσεις. Η χρονιά που ξεκινάει είναι απείρως δυσκολότερη από εκείνη που φεύγει κι αυτό γιατί πρέπει να γίνουν μονομιάς όλα όσα δεσμευτήκαμε να πράξουμε και τα πήρε ο άνεμος, καθιστώντας μας παγκόσμιο περίγελο. Οι εξελίξεις θα παιχτούν σε τρία αλληλένδετα επίπεδα: Την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, την ελληνική οικονομία και την εγχώρια πολιτική σκηνή. Φοβάμαι πως το πέπλο του τρίτου επιπέδου, θα απειλήσει να σκεπάσει το δεύτερο, υπονομεύοντας κάθε υγιή απόπειρα βελτίωσής του. Μακάρι να αποδειχθώ λάθος και ο κ. Σαμαράς που θα αναλάβει πρωθυπουργός οσονούπω (επικεφαλής κυβέρνησης συνεργασίας, εννοείται) να αποδειχθεί ανώτερος της εκτίμησης που του έχω. Όμως τα πεπραγμένα του στο Υπουργείο Πολιτισμού, με την αθρόα πρόσληψη Μεσσήνιων ψηφοφορων του στο μουσείο της Ακρόπολης, δε με προδιαθέτουν θετικά. Για όλα αυτά τα θέματα όμως, θα μιλήσουμε εκτενέστερα στο μέλλον.
Ένας φίλος που τον βλέπω πια σπάνια, μου είπε τις προάλλες μια πολύ σωστή κουβέντα: ‘’Έχουμε φτάσει πια στο σημείο να θεωρούμε κακό πράγμα την επίτευξη του (νόμιμου, εννοείται) κέρδους’’. Όντως, η κυβέρνησή μας με κάθε ευκαιρία βρίσκει τον τρόπο να επιτίθεται ενάντια σε κάθε μορφής επιχειρηματικότητα (λόγω της φορολογίας, των υπέρογκων δημοσίων χρεών, της διαφθοράς του δημοσίου και της διαδαλώδους γραφειοκρατίας), αλλά και ενάντια σε κάθε μορφής αποταμίευση! Κατ’ αρχάς, επιτέθηκε εναντίον της ακίνητης περιουσίας, φορολογώντας τη με κάθε λογικό και παράλογο τρόπο. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι η νομοτελειακή κατάρρευση στις τιμές κάθε μορφής ακινήτου, κατάρρευση που ακόμα δεν έχει συντελεστεί οριστικά καθώς φοβάμαι πως το κάτω έχει και παρακάτω. Στη συνέχεια, αποψίλωσε με συνοπτικές διαδικασίες (βλέπε, haircut) την περιουσία των ελληνικών τραπεζών.
Και μπορεί ο κ. Βενιζέλος να δηλώνει με λαϊκίστικο στόμφο ότι ‘’είμαστε με το συμφέρον του λαού και όχι με αυτό των τραπεζιτών’’, εσκεμμένα όμως παραλείπει να μας αναφέρει ότι επί παραδείγματι η Εθνική Τράπεζα έχει 800.000 μετόχους, στην πλειονότητά τους φτωχούς μεροκαματιάρηδες που εμπιστεύτηκαν τις αποταμιεύσεις τους σε μία μετοχή που πριν από την κυβερνητική λαίλαπα, είχε την ταμπέλα του ασφαλούς καταφυγίου. Αυτό που υπέστησαν οι μέτοχοι των τραπεζών, ισοδυναμεί με δήμευση της περιουσίας τους στο βωμό της εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. Δηλαδή, επειδή εμείς ως κυβέρνηση αδυνατούμε να περικόψουμε τις δαπάνες μας για να μην αναγκαστούμε να απολύσουμε τους ψηφοφόρους – πελάτες μας, κλέβουμε την περιουσία αυτών που είχαν την ατυχή έμπνευση να επενδύσουν σε μετοχές το τυχόν πενιχρό πλεόνασμά τους!
Ο τελευταίος κουμπαράς στον οποίο ετοιμάζονται οι ανίκανοι κυβερνώντες να βάλουν χέρι, είναι οι ομολογιούχοι του ελληνικού χρέους, είτε πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, είτε όχι. Η φημολογία είναι έντονη και δε μπορώ να την αγνοήσω, παρ’ ότι ο υπουργός οικονομικών έχει πολλάκις διακηρύξει πως το κούρεμα του χρέους δεν αφορά τους μικροεπενδυτές. Άλλωστε, τόσους μήνες δε μας παραμύθιαζε πως δε θα γίνει κανένα haircut γενικώς; Να δούμε λοιπόν τώρα τι θα σκαρφιστούν και πώς θα καλύψουν ‘’φιλολαϊκά’’ τη νέα κλοπή που σχεδιάζουν. Αλήθεια, εσείς κύριοι της κυβέρνησης, διαθέτετε καθόλου ομόλογα του ελληνικού δημοσίου στα κατά τ’ άλλα παχυλά χαρτοφυλάκιά σας; Όχι; Τυχαίο; Δε νομίζω…
Έτσι λοιπόν διαμορφώνεται η κατάσταση στη χώρα στην αυγή του 2012. Έχουμε εμπιστευθεί – και συντόμως θα κληθούμε να επαναδιατυπώσουμε αυτήν την εμπιστοσύνη - την τύχη μας σε ανθρώπους παντελώς ασυνείδητους, οι οποίοι για να διατηρήσουν τη στενή τους πελατεία, δε διστάζουν να κλέψουν ανερυθρίαστα τις αποταμιεύσεις των πολιτών τους. Αυτό που αρνούνται να αντιληφθούν, είναι πως μέσα στη χρονιά η οικονομία μας θα υποστεί ένα άνευ προηγουμένου σοκ. Είτε αυτό θα αφορά στη βίαιη απομάκρυνση εκατό χιλιάδων υπαλλήλων από το δημόσιο τομέα, είτε θα αφορά στη χρεοκοπία του κράτους. Διαλέγετε και παίρνετε…
Υ.Γ. 1: Το παραπάνω ερώτημα είναι εν πολλοίς ρητορικό. Τυχόν πτώχευση του δημοσίου αναπόφευκτα θα σημάνει και την απώλεια των περιττών θέσεων εργασίας. Άρα στην πραγματικότητα, το ζήτημα είναι πότε θα πραγματοποιηθεί αυτή, υπό ποίες συνθήκες και από ποιον υπουργό.
Υ.Γ. 2: Ανικανότατοι φωστήρες του υπουργείου οικονομικών, εισάγατε στη ζωή μας το βλακώδες μέτρο της συλλογής αποδείξεων και μόλις το πανελλήνιο σας δήλωσε το μάξιμουμ που μπορούσε, το καταργήσατε αυτομάτως διότι πληρώσατε πολλές επιστροφές φόρων. Μέχρι εδώ, να δεχθώ ότι είστε απλά ανεπαρκείς. Όμως δυσκολεύομαι να αντιληφθώ για ποιο λόγο δεν έχετε πραγματοποιήσει κανέναν έλεγχο σε κανένα λογιστή, ζητώντας του να σας προσκομίσει όλες τις αποδείξεις όλων των πελατών τους. Για να δούμε επιτέλους ποιοι μάζευαν επιμελώς τις αποδείξεις τους και ποιοι σας έκλεψαν για άλλη μία φορά.
Υ.Γ. 3: Επειδή η εμμονή σας με τους ελεύθερους επαγγελματίες γίνεται ώρες – ώρες εξοργιστική, λες κι αυτοί φταίνε για όλα τα δεινά του τόπου (όχι πως κάποιοι εξ’ αυτών είναι άμοιροι ευθυνών), καλά θα κάνετε να αρχίσετε να ψάχνετε και μέσα στον οίκο σας για μαύρο, αδήλωτο χρήμα. Θα σας πρότεινα λοιπόν, κύριοι του δημοσίου, να εφαρμόσετε άμεσα το θεσμό του ‘’πόθεν έσχες’’ στους εργαζόμενους των Δ.Ο.Υ., των πολεοδομιών, καθώς και στους δικαστές και τους τελωνειακούς. Εκεί να δείτε λαβράκια που θα πιάσετε!
Υ.Γ. 4: Τα θερμά μου συγχαρητήρια για την ολοκλήρωση μίας ακόμα ‘’αποκρατικοποίησης’’ που επετεύχθη με την εκποίηση των τεσσάρων Airbus που μας είχαν ξεμείνει από την πώληση της Ολυμπιακής, έναντι 31 εκατομμυρίων. Θυμηθείτε μόνο ότι το 2020 είχαμε απορρίψει πρόταση 95 εκατομμύρια για τα εν λόγω αεροπλάνα. Αυτό από μόνο του δείχνει πώς το κράτος καθυστερώντας, απαξιώνει μόνο του την περιουσία των Ελλήνων πολιτών. Γι’ αυτό σας ξαναλέω: Προσλάβετε τον Τσάκα κι αφήστε τους ατάλαντους να πουλάνε ραδίκια στη λαϊκή...
Υ.Γ. 5: Καλή χρονιά σε όλους, με υγεία και ευτυχία. Χαρείτε τη συντροφιά των δικών σας ανθρώπων και εκμεταλλευθείτε κάθε στιγμή μαζί τους. Είναι το καλύτερο φάρμακο για να ξεχνάμε, έστω και πρόσκαιρα, τις ασθένειες που μας φόρτωσε το ανίκανο κομματικό μας σύστημα…
