Επικρατεί μεγάλη νοσταλγία αυτή την εβδομάδα στο Niata.Net, ο καθένας έβγαλε το άχτι του και τις θυμησές του. Αναπολήσαμε μαζί αντικείμενα που έφυγαν μια για πάντα από τις ζωές μας, φάγαμε ένα φλας μπακ μέσω Photoshop, υγράνθηκαν οι κλειτορίδες μας από τους serial killers που κυκλοφορούσαν, τρομάξαμε με τους πορνοστάρ, ακούσαμε μουσικές ποπ στις οποίες ευτυχώς παρενέβησαν Μαρίγκος και Γεωργία αλλιώς θα είχα αυτοπυρποληθεί — και κάπου εδώ ο editor του κειμένου με θερμοπαρακαλάει να τελειώσω αυτή την ατέρμονη πρόταση.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά φάγαμε στην μάπα την ευαισθητούλικη πλευρά του Στέλιου, Marandonιάσαμε ελαφρώς μασώντας γρασίδι, μάθαμε για τον Stephen King, καρτουνιάσαμε, οργανιάσαμε, ρομαντικιάσαμε και… με βάζουν τώρα εμένα να κλείσω την “εργάσιμη” εβδομάδα! Όχι μωρά μου, μια εβδομάδα με πήγατε στην πίεση, αφού μου ήρθε να στραγγαλίσω την μάνα μου με τα κορδόνια από τις Doc Martens μου αναπολώντας τις βάτες που φορούσε, σήμερα θα εκραγώ και θα επιβιώσουν μονάχα οι κατσαρίδες, o Μαρίγκος, ο Lemmy και ο Ozzy!
Το σημερινό μου θέμα θα το βγάλω κατευθείαν μέσα από τους παιδικούς σας εφιάλτες και δεν αναφέρομαι σε φάσεις τύπου Freddy Krueger… αναφέρομαι σε κάτι πιο αληθινό, πιο επικίνδυνο, τόσο μικρό/αόρατο που δεν το πιάνει το μάτι σου.
26 Απριλίου του 1986: Η ημέρα που η περμανάντ της τότε-“σύγχρονης” Ελληνίδας μάνας ίσιωσε απότομα! Τα νέα ταξίδεψαν γρήγορα από τηλεόραση, ραδιόφωνα, από στόμα σε στόμα, αν υπήρχε τότε Facebook θα εμφανίζονταν 100 group την ημέρα με το θέμα. “Έσκασε το Τσερνόμπιλ“!
Επακολούθησε πανικός που για μια φορά στην σύγχρονη ιστορία της μαζικής υστερίας ήταν απολύτως δικαιολογημένος. Οικογένειες έτρεχαν πανικόβλητες αδειάζοντας τα ράφια του Πριζουνίκ από κονσέρβες πάσης φύσεως και εμφιαλωμένα νερά, οι μπακάληδες έσπρωχναν την πραμάτεια τους όσο-όσο διότι ήξεραν πως έρχονται άσχημες μέρες για τα λαχανικά και οι άνθρωποι δεν ήθελαν να βγουν από το σπίτι τους επειδή κυκλοφορούσε κάτι πολύ χειρότερο της πορδογρίπης H1N1.
Μέσα σε μερικές βδομάδες, έγινε αυτό που όλοι φοβόντουσαν: έβρεξε… και τότε ο κόσμος πάγωσε… Μανάδες έβγαιναν έξω ουρλιάζοντας, με τα χέρια στην μέση (στάμνα look) “Νιιεεεεεκολαααακιεεεε φύγε απτο γρασίδ’ θα κολλήσουν καρκίνο ταρχίδιας!” και ο Νικολάκης τις κοίταζε με το πανηλίθιο αγελαδινό του βλέμμα. Ότι σκατά είχε αμολήσει αυτό το “Τσερνόμπιλ” στην ατμόσφαιρα και παρακαλούσαμε απλά να προσπεράσει, ήρθε η βροχή και μας το έλουσε, μας το κατέβασε να το μυρίσουμε, να το φάμε, να το τρίψουμε στα φιλήδονα κορμάκια μας, να το κοζάρουμε από κοντά.
Τα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν τα καλύτερα: άκουγες για “περισσότερους καρκίνους” να μιλάνε όλοι και οτιδήποτε παρόμοιας φύσεως πάθαιναν, να το αποδίδουν στην έκρηξη του Τσερνόμπιλ. Άκουγες για προβλήματα στον θυροειδή και για λευχαιμίες. Συνέχιζες να μην πολυεμπιστεύεσαι τα λαχανικά…
Όχι εσύ δηλαδή, εσύ παιδούλα γαρ, ήσουν πολύ απασχολημένη να βλέπεις τα “Παραμύθια του κουτιού” στο παραμυθοκούτι, οι γονείς σου ήταν αυτοί που τράβηξαν το “πίπα-κώλος-εμπλοκή”. Μεγαλώνοντας έμαθες λίγο καλύτερα τι έγινε και κατάλαβες πως εκτός των παραπάνω το Τσερνόμπιλ ευθύνεται για το ιδιαίτερα χαμηλό IQ των νέων γενεών — τέλεια δικαιολογία για τις πράξεις σου. Στη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε μπορείς επίσης να χρεώσεις και τα υπερμεγέθη πέη των βορειοελλαδιτών που γεννήθηκαν μεταξύ 80-86.
Τι είναι το Τσερνόμπιλ
To Τσερνόμπιλ (αγγλικά: Chernobyl) ήταν ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας της πρώην Σοβιετικής ένωσης που βρίσκεται στην σημερινή Ουκρανία, κοντά στην πόλη Pripyat. Αποτελούταν από τέσσερις πυρηνικούς αντιδραστήρες τύπου RBMK-1000 που ο καθένας από αυτούς μπορούσε να παράγει 1000 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας και σκόπευαν -πριν το ατύχημα- να προσθέσουν ακόμα δύο τέτοιους αντιδραστήρες. Με λίγα λόγια, για όσους αυτά τα στοιχεία δεν λένε τίποτα, οι αντιδραστήρες ήταν ελαφρώς θηρία. Καθόλου παράξενο λοιπόν που η πόλη Pripyat θεωρούταν “Atomgrad” δηλαδή “ατομική πόλη”, τίτλος που οι Ρώσοι δεν τον έδιναν έτσι για την πλάκα…Τι ακριβώς έγινε στο Τσερνόμπιλ
Στις 26 Απριλίου του 1986, αποφάσισαν να τρέξουν μερικά τεστ ελέγχου στον τέταρτο αντιδραστήρα: με απλά λογάκια να τον τρέξουν σε χαμηλή ισχύ, να δουν πόσο αποδίδει και σαν καλά προσεχτικά παιδάκια να τον κλείσουν για να δοκιμάσουν κάποια άλλη στιγμή να τρέξουν το ίδιο πείραμα σε μεγαλύτερη ισχύ. Από άποψη “δυσκολίας” ή “επικινδυνότητας” δεν ήταν κάτι τρελό (για πυρηνικό εργοστάσιο), οπότε αναφέρεται πως γενικά όλα τα μέτρα ασφάλειας ήταν ελαφρώς χαλαρά.Στις 1:23:04 εκείνης της ημέρας άρχισε το πείραμα και 36 δευτερόλεπτα αργότερα είτε κάποιος πάτησε το κουμπί για “emergency shutdown” του αντιδραστήρα, είτε το σύστημα ενεργοποιήθηκε μόνο του: δεν θα ξέρουμε ποτέ διότι οι χειριστές πέθαναν… Εικάζεται πως ίσως πατήθηκε διότι “κάτι πήγε στραβά” και είδαν τον αντιδραστήρα να αποδίδει απότομα περισσότερο από ότι θα έπρεπε, άλλες περιγραφές όμως μιλούν πως ίσως αυτή ήταν συνήθης πρακτική για να σταματήσεις τον αντιδραστήρα: να εισαγάγεις μαζί όλες τις ράβδους ελέγχου για να σταματήσεις την αλυσιδωτή αντίδραση.
Εδώ είναι που τα πράγματα στράβωσαν πολύ άσχημα: με το που μπήκαν οι ράβδοι ελέγχου, ο αντιδραστήρας αντί να σταματήσει έδωσε δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση απόδοσης (energy spike)… Δευτερόλεπτα αργότερα ακολούθησε η πρώτη έκρηξη που έστειλε το κάλυμμα του αντιδραστήρα βάρους 2.000 τόνων στον Βισνού και τρομοκράτησε σύσσωμο το Τριμούρτι!… Άσχημο; Κάτσε έχουμε και άλλο, αυτό που τίναξε την οροφή ήταν απλά ατμός, σαν να σκάει ο θερμοσίφωνας σου! Δυο ή τρία δευτερόλεπτα αργότερα άνοιξαν οι πύλες τις κολάσεως διότι ο πυρήνας του αντιδραστήρα άγγιξε την κρίσιμη μάζα οπότε έγινε αυτό που ονομάζει ο… κοσμάκης “πυρηνική έκρηξη“. Σημείωσε εδώ πως η έκρηξη αυτή διέσπειρε το υλικό με αποτέλεσμα μόνο μικρό μέρος της ραδιενεργής ύλης να αντιδράσει, αν αντιδρούσε όλη, η κατάσταση θα ήταν ίσως χειρότερη από αυτή της Χιροσίμα.
Το σκηνικό όμως δεν τελείωσε, άρπαξε φωτιά ο γραφίτης των ράβδων ελέγχου, έσκασε μούρη η κυρα-πυρκαγιά και αρκετό από το ραδιενεργό υλικό βγήκε στην ατμόσφαιρα με την μορφή καπνού.Στα φεησμπούκικα αυτό θα το ονόμαζες Epic Fail Failure: αν έπρεπε να διαλέξω μεταξύ μιας ολοκληρωτικής έκρηξης και αυτού του συμβάντος θα βρισκόμουν σε δίλημμα, διότι μια έκρηξη “καταναλώνει” πολύ ραδιενεργό υλικό (το “καίει” κατά κάποιο τρόπο φαντάσου), ενώ αυτή η πυρκαγιά το πήρε και το έβγαλε από το εργοστάσιο ραδιενεργό-ραδιενεργό για να το απολαύσουμε όλοι.
Η αντιμετώπιση του γεγονότος ήταν σχετικά γρήγορη: στείλανε μπόλικους πυροσβέστες και πυροσβεστικά ελικόπτερα (εκ των οποίων το ένα νομίζω συνετρίβη) και αναγκάστηκαν να στείλουν και άτομα μέσα στον αντιδραστήρα να αδειάσουν τα νερά της πυρόσβεσης, διότι το ραδιενεργό υλικό του αντιδραστήρα συνέχισε να ακτινοβολεί και έπιασε μεγάλες θερμοκρασίες με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος για τρίτη και αποτελειωτική έκρηξη. Η πόλη Pripyat εκκενώθηκε και παραμένει ως σήμερα σαν πόλη φάντασμα ενώ όλη η περιοχή τέθηκε σε καραντίνα, η οποία ισχύει μέχρι σήμερα! Ο ατακτούλης αντιδραστήρας ενταφιάστηκε σε μια σαρκοφάγο από μπετόν η οποία όσο περνάει ο καιρός κοντεύει να καταρρέυσει και πρέπει… κάποιοι αρκετά γενναίοι να πάνε και να την ενισχύσουν. Έχουμε κανένα εθελοντή;
Ράβδοι ελέγχου, κρίσιμη κατάσταση, ατμοί που τινάζουν οροφές, Energy Spike
Δεν καταλαβαίνω. Τώρα μιλάς ελληνικά;. Ναι, τα μιλάω που και που. Για να καταλάβεις όλα τα παραπάνω πρέπει όσο να’ ναι να σκαμπάζεις λίγο από τις αρχές λειτουργίας ενός πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ενέργειας. Θα δοκιμάσω να σου εξηγήσω τα βασικά με απλά pop λογάκια, μην φοβάσαι δεν είναι δα και πυρηνική φυσική!Ας αρχίσουμε πολύ απλά. Σε ένα εργοστάσιο που καίει κάρβουνο ή πετρέλαιο για να παράγει ρεύμα η βασική αρχή είναι πολύ απλή: μετατρέπεις την θερμική ενέργεια από το κάψιμο της ύλης σε ηλεκτρική. Πως το κάνεις αυτό; Θερμαίνεις νερό, το κάνεις ατμό και με αυτόν τον ατμό γυρνάς τεράααααααστιες τουρμπίνες οι οποίες είναι σαν τα “δυναμό” που έχει το φωτάκι στο ποδήλατό σου: όσο γυρίζουν παράγουν ηλεκτρισμό.Στο πυρηνικό εργοστάσιο όλα είναι ίδια, μόνο που αντί για κάρβουνο ή πετρέλαιο χρησιμοποιούν ραδιενεργά υλικά όπως ουράνιο για να θερμάνουν το νερό. Εδώ βρίσκεται όλη η μαγκιά!
Αν θυμάσαι κατιτίς από Einsten η ύλη είναι/περιέχει ενέργεια: συγκεκριμένα για να βρεις πόση ενέργεια περιέχει, πολλαπλασιάζεις την μάζα επί την ταχύτητα του φωτός στο τετράγωνo. Με λίγα λόγια η ύλη περιέχει τεράστια ποσά ενέργειας, ένας κύβος ζάχαρης αν ξαφνικά γινόταν ενέργεια θα μπορούσε κάλλιστα να καταστρέψει μια συνοικία, μην το πεις όμως παραέξω διότι είναι απλοποίηση του κώλου.
Όταν καις ένα υλικό, φαντάσου πως η ενέργεια που απελευθερώνεις είναι απειροελάχιστη μπροστά στην ενέργεια που έχει η μάζα του, τρομερό ξόδεμα δηλαδή! Τι θα γινόταν αν μπορούσες να απελευθερώσεις παραπάνω ενέργεια, αν αντί να “καις” δεσμούς ενός μορίου να μπορούσες να “κάψεις” τα ίδια τα άτομα; Θα έπαιρνες τρομερή ενέργεια από πολύ μικρή μάζα, π.χ. το ένα κούτσουρο στο τζάκι δεν θα έκαιγε μια ώρα αλλά ένα χρόνο!
Το πρόβλημα εδώ είναι πως οι δυνάμεις που κρατάνε ένα άτομο κολλημένο, δηλαδή που κρατάνε τα πρωτόνια και τα νετρόνια του πυρήνα τους μαζί, είναι τρομερά ισχυρές — αυτές ουσιαστικά είναι που έχουν την μεγάλη ενέργεια! Για να τις σπάσεις όμως και να απελευθερώσεις αυτά τα τρομαχτικά ποσά ενέργειας θα έπρεπε να ξοδέψεις την ίδια ίσως και περισσότερη ενέργεια, οπότε τζίφος η δουλειά.
Τα ραδιενεργά στοιχεία έχουν μια παράξενη ιδιότητα: Τα άτομα τους είναι πολύ μεγάλα και οι πυρήνες τους που αποτελούνται από πολλά πρωτόνια και πολλά νετρόνια δεν μπορούν να “κρατηθούν” καλά “κολλημένοι”. Ποιο το αποτέλεσμα του παραπάνω; Δεν είναι μόνο ένα, είναι πολλά και διάφορα. Για αρχή, που και που ξεφεύγουν από αυτούς “κομμάτια”: νετρόνια, σωματίδια άλφα και ακτίνες γάμμα (όνομα και πράμα) τα οποία αποτελούν την γνωστή σε όλους ραδιενέργεια.
Επίσης, για καλή ή κακή μας τύχη, αυτοί οι πυρήνες σπάνε εύκολα αν τους χτυπήσεις με ακτινοβολία ή με νετρόνια, δίνοντας την ενέργεια, που θα ονειρευόμασταν να μας δώσει ένα κούτσουρο ξύλο — και μεγάλο ποσό αυτής της ενέργειας απελευθερώνεται ως θερμική: χτύπα το ραδιενεργό σου υλικό με μια δέσμη νετρονίων και ακούμπα το! Θα δεις πως… θα ζεσταθεί πάρα πολύ, ίσως πιάσει θερμοκρασίες λάβας… Δεν υπάρχει όμως λόγος ανησυχίας, με το που θα το κάνεις αυτό θεώρησε τον εαυτό σου ήδη νεκρό διότι το ραδιενεργό σου υλικό θα έχει αρχίσει να παράγει τέτοιες ποσότητες ακτινοβολίας που θα σε έχει “δηλητηριάσει” ανεπιστρεπτί!
Η αλήθεια όμως είναι πως δεν χρειάζεσαι μια ισχυρή δέσμη νετρονίων για να κάνεις το παραπάνω. Δεν είπαμε ότι οι πυρήνες που και πού “φτύνουν” νετρόνια; Δεν είπαμε επίσης πως οι πυρήνες τους σπάνε εύκολα αν χτυπηθούν με νετρόνια; Για κάνε την σούμα: τι θα συμβεί να μαζέψεις αρκετό ραδιενεργό υλικό, τόσο ώστε να “φτύνει” αρκετά νετρόνια, ώστε να σπάει τους διπλανούς πυρήνες των ραδιενεργών ατόμων; Αυτοί θα παράγουν ζέστη και περισσότερα νετρόνια που θα πάνε να σπάσουν περισσότερους πυρήνες κ.ο.κ.
Αρχίζει να σου θυμίζει ντόμινο, για να μην πω αλυσιδωτή αντίδραση διότι… ακριβώς αυτό είναι η “αλυσιδωτή αντίδραση” που ακούς όταν ακούς για πυρηνικά. Η μάζα η οποία χρειάζεται για να αρχίσει αυτό το φαινόμενο ονομάζεται “κρίσιμη μάζα” (μάζα σε “κρίσιμη κατάσταση”) και αυτήν αξιοποιούν τα πυρηνικά όπλα και οι πυρηνικοί αντιδραστήρες! Για μερικά θανάσιμα αστεία ατυχήματα που έγιναν όταν… ερευνητές ή καθηγητές πανεπιστημίων κατά λάθος προκάλεσαν ραδιενεργά υλικά να φτάσουν την κρίσιμη τους μάζα, ψάξε τον όρο Demon Core.
Αυτό απαντάει και την ερώτηση του πως λειτουργεί μια ατομική βόμβα: κάνεις το ραδιενεργό σου υλικό να αγγίξει την κρίσιμη μάζα πολύ πολύ γρήγορα (χιλιοστά δευτερολέπτου) έτσι ώστε η αλυσιδωτή αντίδραση να είναι πολύ βίαιη, με τον ίδιο τρόπο που μια κανονική έκρηξη είναι απλά μια πολύ πολύ γρήγορη -και κατά συνέπεια βίαιη- καύση!
Υπάρχει όμως ένα προβληματάκι εδώ… Πως σταματάς την αλυσιδωτή αντίδραση όταν αυτή αρχίσει; Χμ, δεν μπορείς εύκολα εκτός αν διακόψεις αυτό που την προκαλεί — δηλαδή τα νετρόνια. Υλικά που σταματάνε τα νετρόνια είναι το νερό, ο γραφίτης και άλλα υλικά που σχηματίζουν “πλέγμα”: αν έσκαγε εδώ μούρη ο Πρόβατος θα σου έλεγε πως “το μόνο πράγμα που σταματάει την στρογγυλή Θεά όταν παίζει η ομάδα μου είναι το πλεκτό ρε κουφάλα!” και… θα είχε απόλυτο δίκαιο! Η “στρογγυλή θεά” εδώ είναι τα νετρόνια, και το πλεκτό είναι το πλέγμα — σταματάει τα νετρόνια με τον ίδιο τρόπο! Εδώ πάνω βασίζονται οι ράβδοι ελέγχου: είναι υλικό που απορροφάει νετρόνια.
Οπότε να τι παίζει σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα: έχεις μέσα ράβδους φτιαγμένες από διοξείδιο του ουρανίου οι οποίες χωρίζονται από ράβδους γραφίτη ή άλλες ράβδους ελέγχου. Το όλο σύστημα το περιβάλλει νερό. Όταν εσύ σηκώσεις τις ράβδους ελέγχου, τα νετρόνια από την μια ράβδο ουρανίου πάνε στην άλλη και αρχίζει η αντίδραση που λέγαμε ελευθερώνοντας θερμότητα που κάνει το νερό ατμό και γυρνάει τις τουρμπίνες σου που παράγουν ηλεκτρισμό. Ανεβάζεις τις ράβδους και η αντίδραση επιταχύνεται, τις κατεβάζεις και η αντίδραση επιβραδύνεται! Τόσο απλό που ακόμα και εσύ μπορείς να το καταλάβεις!
Όλα αυτά σχετίζονται με την Πυρηνική Φυσική;
Γιατί η ραδιενέργεια είναι βλαβερή;
Γιατί ήταν τόσο επικίνδυνο αυτό το ατύχημα που συνέβη στο Τσερνόμπιλ
Υπέροχα, επιτέλους το τι νιώθεις αντανακλά την πραγματικότητα, για μια φορά στην ζωή σου — θεώρησε το το πρώτο σου βήμα προς την αυτογνωσία! Για να καταλάβεις γιατί η ραδιενέργεια είναι βλαβερή, σκέψου πως τα νετρόνια και οι ακτίνες γάμμα περιέχουν πολύ μεγάλα ποσά ενέργειας: φαντάσου τα σαν σφαίρες. Γιατί οι σφαίρες είναι… βλαβερές; Διότι έρχονται με μεγάλη ταχύτητα, σε διαπερνούν και ότι βρίσκουν στο διάβα τους το “σπάνε”.Κάτι παρόμοιο κάνει και η ραδιενέργεια, αλλά αυτή την φορά σε μικροσκοπικό επίπεδό: μπορεί να χτυπήσει και να αλλάξει την μοριακή δομή πολλών μοριών από τα οποία αποτελείσαι. Μπορεί να τα “ιονίσει”, να τα κάνει πιο αντιδραστικά, να προκαλέσει μέσα σου αντιδράσεις που “χαλάνε” τα κύτταρά σου, να δημιουργήσει τις τρομερές και φοβερές οξειδωτικές “ελεύθερες ρίζες” που ακούς που και πού. Εδώ το κύτταρο σου μπορεί να επιδιορθωθεί, μπορεί και να πεθάνει… Υπάρχει και η περίπτωση να επιδιορθωθεί λάθος και αν συγκεκριμένα μέρη του επιδιορθωθούν λάθος (το DNA) τότε… κινδυνεύεις αυτό το κύτταρο να μετατραπεί σε καρκινικό. Η ζημιά που θα πάθεις είναι ανάλογη της ραδιενέργειας που θα δεχθείς.
Για να στο δώσω απλά, όσο πιο πολλές σφαίρες ρίξω κατά το μέρος σου τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες κάποια να σε χτυπήσει, να βρει τον στόχο της. Άλλο να ρίξω μια μπαλωθιά και άλλο να αδειάσω προς το μέρος σου δύο γεμιστήρες Uzi. Αυτό είναι γνωστό στην βιολογία και ως “θεωρία στόχου“.
Μου αρέσει όμως να είμαι μαντατοφόρος κακών νέων οπότε θα σου δώσω δυο ακόμα bite-size πληροφορίες για να πας να κλειστείς στην σκοτεινή σου ντουλάπα και να κουνιέσαι μπρος-πίσω μυξοκλαίγοντας.
Πρώτον η ζημιά από την ραδιενέργεια και γενικά από τις ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι αθροιστική: η ζημιά που θα σου προκαλέσει μια ποσότητα δεν φεύγει… οπότε η επόμενη δόση που θα φας θα προσθέσει την ζημιά που θα σου κάνει στην ήδη υπάρχουσα, ασχέτως αν την φας 10 χρόνια αργότερα — με λίγα λόγια η ζημιά συσσωρεύεται. Αυτό διότι αν η ακτινοβολία χτυπήσει το DNA σου και ο οργανισμός σου το επιδιορθώσει “λάθος” μια φορά (αυτό που ονομάζεις “μετάλλαξη”) τότε αυτό το “λάθος” θα μείνει για πάντα στο κύτταρο και στους απόγονους του.
Το δεύτερο είναι πως όταν ένα ραδιενεργό υλικό αρχίσει την αλυσιδωτή αντίδραση δεν την τελειώνει “γρήγορα” και ορισμένες φορές μετατρέπεται σε άλλο ραδιενεργό υλικό (με μικρότερο πυρήνα) το οποίο και αυτό εκπέμπει ραδιενέργεια, και αυτό “διώχνει” νετρόνια για “πολύ καιρό”. Επίσης τα νετρόνια από την αλυσιδωτή αντίδραση μπορούν να μετατρέψουν τα στοιχεία γύρω τους σε ραδιενεργά που ονομάζονται ισότοπα, π.χ. το ιώδιο, το οποίο θα συσσωρευτεί στον θυρεοειδή σου (εκεί το “πάει” ο οργανισμός σου) και αν τύχει να είναι ραδιενεργό την έβαψες! Θα μείνει εκεί και θα ακτινοβολεί το όργανο στο οποίο πήγε. Η ακτινοβόληση θα συνεχιστεί μέχρι το ισότοπο να μετατραπεί σε κάποιο μη-ραδιενεργό.
Πόσο καιρό λοιπόν χρειάζονται αυτά τα στοιχεία για να μην είναι ραδιενεργά; Για να δούμε, εδώ χρησιμοποιείται ο όρος ημιζωή που ως έννοια συγγενεύει με τον αντίστοιχο όρο ημιζωή που στα έπρηζα με αυτόν στο άρθρο για τα φάρμακα: ο χρόνος που χρειάζεται για να μετατραπεί το στοιχείο κατά το ήμισυ σε μη-ραδιενεργό. Το ουράνιο-235 έχει ημιζωή 703.8 εκατομμύρια χρόνια ενώ το ουράνιο-236 23.42 εκατομμύρια χρόνια.
Το ιώδιο-131 έχει ημιζωή 8 μέρες, το στρόντιο-90 28.8 χρόνια και το καίσιο-137 30.1 χρόνια: αυτά μαζί ίσως και με ουράνιο ανιχνεύτηκαν στο σύννεφο που σηκώθηκε πάνω από τον αντιδραστήρα του Chernobyl και αυτά ήταν τα ισότοπα που ο αέρας και η βροχή ρίξαν στην Ελλάδα. Να τα χαιρόμαστε, θα μας κάνουν παρέα για πολύ καιρό ακόμα!
Ποιος έφταιγε για το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ
Την επόμενη φορά που θα δεις Simpsons μη γελάς καθόλου με τις ανοησίες του Όμηρου πάνω από την κονσόλα! Για να πούμε και του στραβού το δίκαιο το λάθος δεν οφείλεται τόσο στον χειρισμό του μηχανήματος όσο σε κακή κατασκευή του αντιδραστήρα. Αργότερα φάνηκε πως όλη η σειρά αντιδραστήρων RBMK-1000 έχουν κακή κατασκευή: ένα από τα χαρακτηριστικά είναι τ’ ότι δεν μπορείς να κατεβάσεις αρκετά γρήγορα τις ράβδους ελέγχου και πως όταν το κάνεις αυτό μπορεί -ας μην μπω σε τεχνικές λεπτομέρειες- να υπάρξει πρόβλημα με την ψύξη του αντιδραστήρα και να υπερθερμανθεί ο πυρήνας του, δηλαδή η “καρδιά” του που έχει το ραδιενεργό υλικό. Αυτό έγινε ουσιαστικά και στο Chernobyl και ίσως να μπορούσε να σταματούσε η καταστροφή αν η πρώτη έκρηξη δεν μπλόκαρε την περαιτέρω κάθοδο των ράβδων ελέγχου.Δυστυχώς ήταν έτσι κατασκευασμένες που εκτός του ότι προκάλεσαν πρόβλημα, έσπαζαν εύκολα, φράκαραν και μετά… ε… τα είπαμε πιο πάνω στα περί αλυσιδωτής αντίδρασης!
Τώρα που σου μαύρισα την καρδιά ας σε αφήσω με κάποια ενδιαφέροντα facts για την καταστροφή του Chernobyl να τα μοιραστείς με άλλα περήφανα μέλη με τα μεγάλα πέη της Fallout Generation!
Όταν έσκασε ο αντιδραστήρας εμφανίστηκε πάνω από το εργοστάσιο ένα… σύννεφο το οποίο φωσφόριζε μπλε! Ήταν ένα μεγαλειώδες θέαμα που ενθουσίασε τους κατοίκους της κοντινής πόλης. Ουσιαστικά το θέαμα ήταν θανάσιμο, όσο το κοιτούσες λουζόσουν με ραδιενέργεια. Γιατί όμως φώτιζε μπλε; Πιθανότατα λόγω ακτινοβολίας Cherenkov: ηλεκτρόνια που ταξίδευαν σε ταχύτητες μεγαλύτερες του φωτός πόλωναν τα μόρια του αέρα και εξέπεμπαν ενέργεια!
Όλη η περιοχή του Chernobyl έχει αφεθεί στην τύχη της αφού εκκενώθηκε από ανθρώπους… Πλέον άγρια άλογα, γουρούνια και πολλά πουλιά έχουν βρει καταφύγιο εκεί. Κατά παράξενο τρόπο (για όσους δεν έχουν πιάσει τα περί εξέλιξης) προσαρμόστηκαν αν και ορισμένα είδη εμφανίζουν προβλήματα ή παράξενους χρωματισμούς (αλφισμό). Η φύση τελικά μια χαρά επιβίωσε.
Γνωρίζεις πως το εσωτερικό του αντιδραστήρα που ακόμα έχει πολλή ραδιενέργεια φιλοξενεί ζωή; Ανακαλύφθηκαν μύκητες όπως οι Wangiella dermatitidis, Cladosporium sphaerospermum και Cryptococcus neoformans ο οποίοι όχι μόνο δεν πέθαναν αλλά… τρέφονται από την ραδιενέργεια! Το κόλπο; Υπερπαράγουν μελανίνη, την ουσία που παράγεις και εσύ το καλοκαίρι στον ήλιο!
Αν μπεις στην περιοχή του Chernobyl και επισκεφτείς τα αφημένα σπίτια, σε ορισμένα δωμάτιά τους κινδυνεύεις περισσότερο από ότι σε άλλα. Σε ποια; Σε αυτά που κοιτάνε τα παράθυρά τους προς τον αντιδραστήρα. Λειτούργησαν ως “παγίδες ραδιενέργειας” συσσωρεύοντας ραδιενεργά ισότοπα και ακτινοβολία.
Γνωρίζεις το “Κόκκινο Δάσος“; Ήταν ένα πευκόδασος κοντά στο Τσερνόμπιλ το οποίο μετά την έκθεση στην ραδιενέργεια έγινε κόκκινο διότι τα φυτά πέθαναν. Μύθοι υποστήριζαν πως αυτό το δάσος “φωσφόριζε” το βράδυ αλλά… μάλλον ήταν μόνο μύθοι. Τι απέγινε; Το ρίξαν με μπουλντόζες και το θάψανε διότι είχε συσσωρεύσει ραδιενέργεια. Το μέρος συνεχίζει να είναι από τα πιο ραδιενεργά μέρη στον πλανήτη γη!
Γνωρίζεις πως πολλά φυτά μπορούν να συσσωρεύσουν ραδιενέργεια και ραδιενεργά ισότοπα (όπως επίσης και βαρέα μέταλλα) και να παραμείνουν ζωντανά; Αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι διότι μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή την ιδιότητά τους για να καθαρίσεις ένα μέρος από πυρηνικά απόβλητα, αν όμως τα καταναλώσεις χωρίς να το γνωρίζεις, θα λάβεις μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών ουσιών. Επίσης, αν αυτά τα φυτά καούν θα απελευθερώσουν τις ραδιενεργές ουσίες στην ατμόσφαιρα με μορφή καπνού! Οι φωτιές σε δάση κοντά στο Chernobyl είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για αυτό τον λόγο!
Πριν χρόνια είχε γίνει διάσημη στο διαδίκτυο η “KiddOfSpeed” ή κατά κόσμο Elena Filatova, μια κοπέλα που με την μηχανή της οδηγούσε στην περιοχή του Chernobyl βγάζοντας φωτογραφίες. Υποστήριζε πως ο πατέρας της ήταν φυσικός και είχε “πάσο” για να μπαίνει στην περιοχή. Αποκαλύφθηκε πως ήταν μύθος, ουδέποτε μπήκε στην περιοχή, είχε βγάλει τις φωτογραφίες στα πέριξ.
Γνωρίζεις πως είχε ξαναγίνει παλαιότερα ατύχημα στο Chernobyl πάλι λόγω κακής κατασκευής του αντιδραστήρα και πως το αποσιώπησαν; Μπορείς να βρεις πότε;
Ψάξε τα παιχνίδια Fallout και S.T.A.L.K.E.R, αν θες να παίξεις κάτι εντός κλίματος της καταστροφής του Chernobyl. Και τα δύο είναι εξαίσια…
