Μη ζητήσετε κομμάτια από τους Kronos Quartet (ελληνικά: Κρόνος Κούαρτετ) κατά τη διάρκεια της συναυλίας τους, στο «Παλλάς», στις 20 του μηνός. Έχουν τόσα πολλά που πρέπει να παίξουν μία εβδομάδα χωρίς σταματημό για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες μας.
Ο Ντέιβιντ Χάρινγκτον, ο ιδρυτής του κουαρτέτου, γελάει από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής στο Σαν Φρανσίσκο: «Συνθέτες απ' όλο τον κόσμο έχουν γράψει περισσότερα από επτακόσια διαφορετικά κομμάτια για μας». Από το 1973, τριάντα πέντε χρόνια τώρα, οι Κρόνος Κούαρτετ έχουν συνεργαστεί με όλων των ειδών και των εθνοτήτων μουσικούς. Αφορμή για την επίσκεψή τους στα μέρη μας είναι η παρουσίαση ενός έργου που έκαναν από κοινού με τον Γιώργο Κουμεντάκη. Ένα έργο, εμπνευσμένο από τα σμυρναίικα, τα ρεμπέτικα και τη φωνή της Μαρίκας Παπαγκίκα, μιας παλιάς ρεμπέτισσας της Αμερικής.
«Πρώτη φορά συνεργαζόμαστε με έλληνα συνθέτη. Ήρθαμε σε επαφή με τη μουσική του πριν από μερικούς μήνες. Ο Γιώργος βγάζει ένα ιδιαίτερο συναίσθημα στα βιολιά και τα τσέλα».
Ακούγοντας τη μουσική του Κουμεντάκη οι Κρόνος θεώρησαν ότι βρήκαν το πρόσωπο και τις ικανότητες ενός συνθέτη που αναζητούσαν επί χρόνια. «Είμαι ιδεολογικά συνδεδεμένος μαζί τους στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τη μουσική», λέει ο έλληνας συνθέτης. «Οταν δέχτηκα την πρότασή τους ένιωσα πως ένα από τα όνειρά μου γίνεται πραγματικότητα».
Κάτι αντίστοιχα δυνατό ένιωσε και το κουαρτέτο. Στο τελευταίο μέιλ που έστειλε στον συνθέτη, ο Ντέιβιντ Χάρινγκτον του αποκάλυπτε πως ποτέ έως τώρα δεν είχε συναντήσει τέτοιας ποιότητας έργο. Ο Χάριγκτον μας εξηγεί τον τρόπο που δούλεψαν.
«Οι βασικές παράμετροι της δουλειάς μας ορίστηκαν αρχικά μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Οι πρώτες μας συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στο Βουκουρέστι, όπου και βρεθήκαμε για μία συναυλία. Τα ρεμπέτικα της Παπαγκίκα είναι μερικά από τα πιο ωραία τραγούδια που έχω ακούσει ποτέ στη ζωή μου. Ο Γιώργος δούλεψε πολύ πάνω σε αυτά και νομίζω πως ταιριάζουν στο ύφος των Κρόνος. Προσωπική μου αίσθηση είναι πως μοιάζουν με τα αμερικάνικα μπλουζ και τα πορτογαλικά φάντος».
Το έργο λέγεται «Point of no return» και βασίζεται σε δύο σμυρναίικα τραγούδια, το «Σμυρναίικο Μινόρε» και το «Μανάκι μου Μανάκι μου». «Προσπάθησα να μεταφέρω το συναίσθημα, το χρώμα της ερμηνείας και όλη τη φόρμα του ζεμπέκικου σε πιο κλασικές δομές», λέει ο Γ. Κουμεντάκης.
Η διάρκεια του έργου είναι είκοσι λεπτά και με αυτό θα κλείνει το πρώτο μέρος της συναυλίας. «Θα παρουσιάσουμε ακόμα τη δουλειά μας στα τραγούδια των Ισλανδών Σίγκουρ Ρος» εξηγεί ο Ντέιβιντ, «διασκευές σε μεξικάνικα και κουβανέζικα τραγούδια, αποσπάσματα από τη συνεργασία με τον Τζον Ζορν, συν δύο πραγματικά ξεχωριστά κομμάτια, το ένα από την Πολωνία και το άλλο από τη Σερβία».
Ποιος είναι ο τρόπος που δουλεύετε με τους συνθέτες που συνεργάζεστε κατά καιρούς;
«Στην αρχή κάνουμε μία μακρά κουβέντα. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η μελέτη. Οπως τώρα που ανακάλυψα μία εξαιρετική μουσική ενός αγνώστου συνθέτη από το Ιράκ οπότε, πριν δουλέψω, συμβουλεύτηκα φίλους που γνωρίζουν μουσική και παίζουν πολλά όργανα. Εχω συνεργαστεί με συνθέτες από το Μεξικό, τη Ρωσία, τον Καναδά και όλοι τους είχαν να πουν κάτι κοινό που μόνο η μουσική μπορεί να τα καταφέρει».
Υπάρχει διαφορά στο πώς βλέπουν τη μουσική σε Δύση και Ανατολή;
«Καλή ερώτηση, αλλά θα σας απογοητεύσω γιατί δεν γνωρίζω την απάντηση. Προσωπικά, προσπαθώ να έχω ανοιχτά τα αφτιά μου σε οτιδήποτε συμβαίνει. Και αποτελεί ευθύνη για μένα, ως μουσικός εννοώ, αν θέλω να είμαι εντάξει με τον εαυτό μου».
Σας γοητεύει, πάντως, το αβαντγκάρντ...
«Τι σημαίνει αλήθεια, σήμερα, αβαντγκάρντ; Ο Τζον Ζορν ήταν στη δεκαετία του '90 ένας τέτοιος καλλιτέχνης, αλλά ειδικά για τώρα δεν ξέρω αν πια έχει σημασία ένας τέτοιος όρος».
Τι είναι αυθεντικό; Έτσι όπως κυλάνε τα πράγματα στη μουσική, όμως, με τα τόσα κροσόβερ, υπάρχει η πιθανότητα κάποια στιγμή να μην ξεχωρίζουμε ούτε είδη, ούτε παραδοσιακές μουσικές μεταξύ τους, ούτε τίποτε...
«Δεν ανησυχώ για κάτι τέτοιο, γιατί διαρκώς ανακαλύπτω σπέσιαλ και πολύ διαφορετικά πράγματα σε όλο τον κόσμο. Το σπουδαιότερο για έναν καλλιτέχνη είναι η προσωπικότητα. Η μουσική είναι κάτι αμιγώς προσωπικό. Οσο λοιπόν υπάρχουν μεγάλες μορφές αυτό που λες δεν θα συμβεί, γιατί ο καθένας έχει κάτι ξεχωριστό να παρουσιάσει. Δούλεψα με καλλιτέχνες από το Αφγανιστάν και το Αζερμπαϊτζάν, οι οποίοι και με δίδαξαν πράγματα που ούτε είχα σκεφτεί ποτέ. Αυθεντικά πράγματα, που είναι δύσκολο να σας περιγράψω».
Τι είναι αυθεντικό στη μουσική;
«Την ίδια ερώτηση μπορώ να σας απευθύνω κι εγώ. Αυθεντική μουσική είναι αυτή που γεννάει το συναίσθημα. Είτε είσαι μουσικός, είτε ένας απλός ακροατής. Ο Στραβίνσκι δεν είναι αυθεντικός; Ή, ο Σοστακόβιτς; Αλλά και μία διασκευή μπορεί να είναι αυθεντική, αρκεί να βγαίνει από την ψυχή του καλλιτέχνη».
Τι προσφέρει μία διασκευή σε ένα τραγούδι;
«Αν είναι καλή, μπορεί να βγάλει και άλλες πτυχές του στην επιφάνεια. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οταν διασκευάσαμε τραγούδια του μεγάλου μπλούζμαν του μεσοπολέμου Ρόμπερτ Τζόνσον, τα κάναμε γνωστά σε ένα κοινό που δεν είχε ακούσει ποτέ πριν γι' αυτόν».
Τι είναι εκείνο που κάνει ένα τραγούδι αληθινό έργο τέχνης;
«Τι να σας πω; Πρόκειται για αληθινό μυστήριο. Ακόμα και για τραγούδια που είναι από τα αγαπημένα μου δεν μπορώ να πω τίποτε περισσότερο πέραν του ότι τα λατρεύω».
