Έχουν γλώσσα, εργαλεία, καθήκοντα, στρατηγική. Δεν πρόκειται μόνο για τα θηλαστικά, αλλά και για τα έντομα και τα πουλιά.
Νομίζετε ότι η νοημοσύνη είναι ίδιον μόνο του ανθρώπου; Και η χρήση εργαλείων ή η γλώσσα; Κάποτε όλοι θα απαντούσαμε θετικά. Σήμερα κανένας ζωολόγος δεν θεωρεί τα ζώα απλώς αυτόνομα όντα, όπως πίστευε κάποτε ο Γάλλος φιλόσοφος Καρτέσιος. Ομοίως είναι αποδεκτό ότι η διάκριση μεταξύ του ανθρώπου ως έλλογου όντος και των ζώων που υπακούουν μόνο στα ένστικτα σαν ρομπότ είναι εσφαλμένη, διαβεβαιώνουν οι ειδικοί. Αυτή η απόπειρα δικαιολογούσε ανέκαθεν την ανωτερότητα του ανθρώπου, του είδους που έπλασε ο Δημιουργός, από τα όντα που δημιούργησε η φύση.
Πολιτισμοί της ζούγκλας
Από τις έρευνες της πρωτευοντολόγου Τζέιν Γκούντολ στη δεκαετία του 1960 μάθαμε ότι οι χιμπατζήδες (Pan troglodytes) είναι σε θέση να χρησιμοποιούν εργαλεία, να δημιουργούν πολύπλοκες κοινωνικές σχέσεις μέσα στην ομάδα τους, να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη και να αναπτύσσουν διαφορετικές συνήθειες ανάλογα με την περιοχή στην οποία ζουν. Τα τελευταία χρόνια η έρευνα προχωρά με καταιγιστικούς ρυθμούς. Εκτός από τους χιμπατζήδες, και οι ουραγκοτάγκοι (Pongo pygmaeus) παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται εντός της ομάδας.Μετά από δεκαετείς έρευνες, οι επιστήμονες συνήγαγαν το συμπέρασμα ότι οι διάφοροι πληθυσμοί αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της ζούγκλας με διαφορετικούς τρόπους και ότι οι γνώσεις για τη συλλογή φρούτων και την προφύλαξη από την κακοκαιρία μεταδίδονται από γενιά σε γενιά όχι μέσω των γονιδίων αλλά με ένα είδος εκπαίδευσης που μοιάζει με την ανθρώπινη.
Πόσο βαριέμαι!
Οι διαφορές μεταξύ των πληθυσμών ουραγκοτάγκων είναι ελάχιστες. Οι ομάδες των Κουτάι, στο Βόρνεο, κόβουν φύλλα δέντρων για να καθαρίσουν τα χείλη τους ή παράγουν τον ήχο ενός ηχηρού φιλιού για να δείξουν ότι πλήττουν. Κάποιοι πληθυσμοί παράγουν τον ίδιο ήχο μόνο με τα χείλη, ενώ άλλοι τοποθετούν φύλλα ή το χέρι για να ενισχύσουν τον ήχο. Στις πολιτιστικές συμπεριφορές που μεταδίδονται με το παράδειγμα –συνολικά έχουν μετρηθεί είκοσι τέσσερις- περιλαμβάνεται η χρήση μικρών ραβδιών και κλαδιών για να συλλέξουν μέλι, να ξεσηκώσουν τα έντομα από τα δέντρα ή να συγκεντρώσουν νερό για να πιουν.Οι χιμπατζήδες προγραμματίζουν τη συμπεριφορά τους, κατασκευάζουν και μεταχειρίζονται εργαλεία. Έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό American Naturalist κατέδειξε ότι ένας πληθυσμός χιμπατζήδων στο δάσος του Κονγκό χρησιμοποιεί δύο διαφορετικά εργαλεία για να «ψαρέψει» τερμίτες μέσα από τη φωλιά τους. Αρχικά ανοίγουν μεγάλες τρύπες με ένα ραβδί. Εν συνεχεία τοποθετούν ένα κλαδάκι για να αιχμαλωτίσουν όσους περισσότερους τερμίτες μπορούν. Συχνά μεταφέρουν τα δύο εργαλεία στον τόπο του «ψαρέματος» από άλλα μέρη, γεγονός που καταδεικνύει την ικανότητά τους να προβλέπουν ότι θα τα χρειαστούν.
