Την Αλεξάνδρεια που ξέραμε, την πόλη που γερνούσε γλυκά σαν παλιά ξεθωριασμένη ζωγραφιά, διατηρώντας την αυθεντικότητα και τη γοητεία της, αποχαιρέτα την, όπως έγραφε και ο Καβάφης.
Όχι πως έφυγαν τα ξέφτια από τις παλιές πολυκατοικίες. Αλλά η παραλιακή κορνίς μπαζώνεται για να φαρδύνει η λεωφόρος. Διαμορφώνονται κιόσκια και κάποιες ανεκτές -ώς την ώρα- εγκαταστάσεις για τους λουόμενους στο μέτωπο της θάλασσας, ενώ έχουν προστεθεί κάποιες τερατώδεις ρωμαϊκού τύπου περιφράξεις με γυάλινα ψηφιδωτά και ογκώδη κοχύλια, απ' όπου τρέχουνε νερά. Στις πλατείες πάλι είδαμε άτεχνα γλυπτά ελληνορωμαϊκού τύπου, όπως η αρπαγή της Ευρώπης, απομιμήσεις που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τη Νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ένα έργο του 21ου αιώνα από χάλυβα, γυαλί και γρανίτη, που προβάλλει διακριτικά.
Η στροφή προς τη Δύση, που ευαγγελίστηκε ο ιδρυτής της νέας Αιγύπτου, Μοχάμεντ Αλι, ο ευφυής Αλβανός, που γεννήθηκε στην Καβάλα και πέτυχε ως πασάς της Αιγύπτου την αυτονομία της (1840), ήταν πάντα ένα ζητούμενο. Η ανατολίτικη ψυχή, όμως, πρόβαλλε τις δικές της αντιστάσεις.
Έτσι, μπορεί σήμερα να υιοθέτησαν πολλοί το γαλλικό λουί κενζ ως αισθητική στο σαλόνι τους και να διακοσμήθηκε το ολοκαίνουργιο ξενοδοχείο «Four Seasons» σαν το «Ακροπόλ Παλλάς» της δεκαετίας του '70 εσωτερικά, με χρυσά γύψινα στολίδια στο ταβάνι και βαριές ταπετσαρίες στους τοίχους, αλλά το παμπάλαιο τρένο και τα ντολμούς (πειρατικά πουλμανάκια) δεν θα πάψουν να ασφυκτιούν από το πολύχρωμο πλήθος των φτωχών.
Τα στενά σοκάκια της παλιάς αγοράς δεν θα χάσουν τις μυρωδιές τους από τα μπαχαρικά και την αποφορά από τα σάπια υπολείμματα ψαριών στο χώμα. Αν και τα κορίτσια κρατούν ακόμη σφιχτά δεμένο το κεφαλομάντιλο, δεν θα πάψουν να μαυρίζουν το περίγραμμα των ματιών και να βάφουν με βαθύ κόκκινο τα χείλη τους.
Αλλά και οι εκπρόσωποί του ισχυρού φύλου, από παλικαράκια αμούστακα ώς γέροι με τις σκονισμένες κελεμπίες τους, δεν θα πάψουν να λιάζονται μακαρίως στους καφενέδες, απολαμβάνοντας αιώνες τώρα κόμπο κόμπο τον ευωδιαστό τους αργιλέ. Μόνο που τώρα οι αραχτοί στις παραλιακές καφετέριες κρατάνε στο ένα χέρι το τσιμούκι και στο άλλο το κινητό, όπως και η 14χρονη Κιμπάρ, που με σχεδόν καλυμμένο το πρόσωπο είχε αφοσιωθεί στην «κινητή» συνομιλία της, αδιαφορώντας αν κάποιοι περίεργοι τουρίστες (Ελληνες) την απαθανάτιζαν.
Φθάσαμε την περασμένη Παρασκευή, μια πολυπρόσωπη ομάδα δημοσιογράφων, με πρόσκληση της Εθνικής Τράπεζας, για τα εγκαίνια της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, που έγιναν με κάθε λαμπρότητα από τον πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο τον Β' και τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της τράπεζας, Τάκη Αράπογλου, το ίδιο βράδυ.
Βρήκαμε την Αλεξάνδρεια λουσμένη στο φως, με τα εμπορικά καταστήματα κλειστά και στην άσφαλτο στρωμένα τεράστια πανιά, αλλού φθαρμένα πολύχρωμα χράμια, για την προσευχή. Τελετάρχες έσπευδαν με τα καπνισμένα μπρούντζινα λιβανιστήρια τους, σκορπίζοντας θυμίαμα βαρύ.
Ξεκινήσαμε με ένα «προσκύνημα» στο σπίτι του Καβάφη και στον ανακαινισμένο ναό του Αγίου Σάββα. Την επομένη μάθαμε ότι στην Αίγυπτο δεν έχει εκδοθεί ποτέ η ποίηση του σπουδαίου αυτού Ελληνα της Αιγύπτου στα αραβικά. Εζησε σε όλη του τη ζωή σ' αυτή την πόλη και ο αιγυπτιακός λαός (όχι οι διανοούμενοι, που τον διάβασαν στα γαλλικά) δεν πήρε μυρωδιά από το έργο του. Ο επικεφαλής του παραρτήματος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού, Βασίλης Φιλιππάτος, μας έλεγε ότι γίνονται τώρα προσπάθειες για να εκδοθεί το έργο του, που έχει από παλιά μεταφραστεί στα αραβικά.
Αλλά, γιατί να μας εκπλήσσει αυτό, τη στιγμή που σ' αυτή την πόλη των 6 εκατομμυρίων κατοίκων (η χώρα αυξάνεται κατά 1,5 εκατομμύριο το χρόνο) μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού τα βιβλιοπωλεία. Γι' αυτό ήταν ελάχιστοι, κι αυτοί φοιτητές, όσοι διάβαζαν προχθές στη Νέα Βιβλιοθήκη Αλεξανδρείας, την τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο, όπως μας έλεγε υπερηφάνως η ξεναγός. Περίσσευαν, όμως, οι τουρίστες που προσέρχονταν με ευλάβεια να την περιηγηθούν.
