Η χρήση της τεχνολογίας είναι σύμμαχος των αρχαίων μνημείων

i-chrisi-tis-technologias-einai-symmachos-ton-archaion-mnimeion

Το καλοκαίρι του 406 π.Χ. μια δυνατή δόνηση ταρακουνά τους Αθηναίους. Ο πρώτος καταγεγραμμένος σεισμός στην ιστορία της Ελλάδας, με επίκεντρο την Αταλάντη, μετακινεί τη βορειοανατολική γωνία του Παρθενώνα και μετατοπίζει το ένα τρίτο της ανατολικής πρόσοψης του ναού κατά 2,5 εκατοστά. Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την σεισμική δραστηριότητα στην κεντρική Ελλάδα, καταγράφει άλλους 80 σεισμούς στην περιοχή από τον 5ο έως τον 18ο αιώνα.

Σ' αυτόν μόνο τον τελευταίο, το αρχαίο μνημείο γνωρίζει κι άλλες καταστροφές. Τη νύχτα της 17ης Σεπτεμβρίου του 1805 κομμάτια από το δυτικό αέτωμα σωριάζονται στη γη και λίγες μέρες μετά τον σεισμό των 6,9 ρίχτερ, τον Απρίλιο του 1894, οι μικρές ρωγμές στο ανατολικό αέτωμα γίνονται μεγαλύτερες.

Η Ακρόπολη δεν είναι παρά ένα από τα εκατοντάδες μνημεία που πληγώνονται από τον Εγκέλαδο:

* Στην επαρχία Σε Τσουάν, πριν από μερικές μέρες, ο φονικός σεισμός κατέστρεψε πολλά αρχαία κτίρια και περισσότερα από 840 εκθέματα του μουσείου, ενώ κατεδάφισε το 2.000 ετών βουδιστικό ιερό, γνωστό ως «Ναό των δύο βασιλιάδων», μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

* Στο Κάιρο, ο σεισμός του 1992 προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές σε 560 μνημεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, βέβαια, ο σεισμός έρχεται απλώς να ολοκληρώσει μια καταστροφή που έχει προηγουμένως προκαλέσει μια σειρά από άλλους παράγοντες όπως η διάβρωση του εδάφους, οι παράνομες ανασκαφές, η φθορά των θεμελίων και της κατασκευής και η ελλιπής ή ανεύθυνη συντήρηση.

* Η έκθεση που έκανε το ICOMOS, το διεθνές συμβούλιο μνημείων και τοποθεσιών, το 2001, για τα μνημεία που κινδυνεύουν, επισημαίνει ότι μετά τον σεισμό του 1999, οι κάθετες ρωγμές στις βορειοανατολικές και νοτιοανατολικές γωνίες του τρούλου της Αγιάς Σοφιάς, στις εσωτερικές σοβατισμένες επιφάνειες, έχουν μεγαλώσει.

Αυτό υποδηλώνει ότι οι ρωγμές στην τοιχοποιία που βρίσκεται πίσω, ίσως να έχουν και αυτές διευρυνθεί, επισημαίνοντας τον κίνδυνο μερικής κατάρρευσης ιδιαίτερα σε μελλοντικούς σεισμούς. Φοβούμενοι την προχειρότητα που επέδειξαν σε άλλα μνημεία, τα οποία επιδιορθώθηκαν χωρίς τη συμβολή των ειδικών, η έκθεση ζητά την αναστήλωση του τρούλου, ώστε να εξασφαλιστούν στο ελάχιστο οι επισκέπτες.

* Στην Ούμπρια της Ιταλίας, αντίθετα, δοκιμάστηκαν πρώτη φορά πρωτοποριακές μέθοδοι προστασίας. Στον σεισμό του '97 η Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης υπέστη μεγάλες ζημιές και κομμάτια από τις περίφημες τοιχογραφίες του Τζιότο, που έπεσαν από την οροφή, πουλήθηκαν από επιτήδειους σε αστρονομικά ποσά.

Καλώδια τιτανίου η λύση


Οι επιστήμονες από χρόνια αναζητούσαν τρόπο για να εξασφαλίσουν την αντοχή των μνημείων σε νέους σεισμούς. Οι μεταλλικές δοκοί που χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν τα ιστορικά κτίρια, μπορούσαν να τα προστατεύσουν μέχρι ένα ορισμένο σημείο καθώς η ακαμψία τους αποτελούσε μειονέκτημα σε ένα μεγάλο σεισμό.

Αυτό που χρειαζόταν τώρα ήταν δυνατοί αλλά ταυτόχρονα και ευέλικτοι μηχανισμοί ικανοί να κρατήσουν το κτίριο και να απορροφήσουν τους κραδασμούς. Ετσι κατέληξαν στο τιτάνιο, ένα υλικό ελαφρύ και ανθεκτικό που αυξάνει την αντοχή του κτιρίου, περιορίζει την απώλεια ενέργειας και η μεγάλη ελαστικότητά του δίνει τη δυνατότητα στα επιμέρους κομμάτια να ανακτούν το αρχικό τους σχήμα μετά τις παραμορφώσεις που προκαλεί ο σεισμός.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδότησε μια πολύ απλή ιδέα: Δεσμίδες με καλώδια από τιτάνιο τοποθετούνται στους τοίχους και την οροφή επιτρέποντας στο καθένα να κινείται ανεξάρτητα κατά τη διάρκεια των δονήσεων και αμέσως μετά να επιστρέφουν στην αρχική τους θέση.

Τα νέα αυτά καλώδια θα μπορούν να είναι ευέλικτα και να απορροφούν την κίνηση πιο πολύ από τις παραδοσιακές μεταλλικές δοκούς, αντέχοντας σ' ένα σεισμό κατά 50% περισσότερο απ' αυτές, που, αντί να προστατεύουν, πολλές φορές τραυμάτιζαν τα ίδια τα μνημεία.

Η Πέτρα στην Ιορδανία, η αρχαία πόλη της Παλμύρας στη Συρία, μικρά κομμάτια των πυραμίδων στο Κάιρο και παγόδες στην Μπούρμα είναι μόνο μερικά από τα πολλά μνημεία που έπληξαν οι σεισμοί και πάντως λιγότερα από αυτά που κινδυνεύουν άμεσα. Ο πύργος της Πίζας μέχρι στιγμής έχει γλιτώσει, αλλά μόνο με ένα θαύμα της μηχανικής θα μπορέσει να παραμείνει... πλάγιος.