Στο χωριό του, το Σαν Λούις, κοντά στο Πινάρ ντελ Ρίο της Κούβας, όλοι έπαιζαν μουσική και τραγουδούσαν τη «Μούσικα καμπεσίνα», τη μουσική των αγροτών που έχει ισχυρή ανδαλουσιανή επιρροή. Από κει επηρεάστηκε ο Ραούλ Παζ, καθώς και από τους μοναδικούς τέσσερις δίσκους που υπήρχαν στο σπίτι των γονιών του: των Λεντ Ζέπελιν, του Γκιγιέρμο Πορταμπάλες, του Μότσαρτ και της Μίριαμ Μακέμπα. «Τρελός συνδυασμός», λέει ο ίδιος σήμερα, που είναι πια ένας από τους πιο καθιερωμένους σύγχρονους κουβανούς τροβαδούρους.
Από τότε, βέβαια, μεσολάβησαν πολλά. Η κλίση του στη μουσική τον οδήγησε στην Εθνική Σχολή Τέχνης και κατόπιν στο Ανώτατο Ινστιτούτο της Κούβας. Παράλληλα, τελείωσε και τη Θεατρική Σχολή της Αβάνας, πήρε πτυχίο στο κλασικό τραγούδι και, ενώ βρισκόταν στην Αργεντινή, πήγε στη Γαλλία για να σπουδάσει ιμπρεσιονιστική μουσική του 20ού αιώνα. Από το 1996 βρίσκεται εκεί και (με τη συνδρομή του Βασίλη Σταματίου) μας μιλά από το τηλέφωνο με την ευκαιρία τριών συναυλιών που θα δώσει το Σάββατο, την Κυριακή και τη Δευτέρα στο gazArte.
Μόνο η μουσική σάς έκανε να φύγετε από την Κούβα;
Τα νησιά μάς ελκύουν, αλλά συγχρόνως μας κάνουν να θέλουμε να δούμε τι υπάρχει και πέρα από αυτά. Το κίνητρο μου, ίσως περισσότερο από τη μουσική, ήταν η περιέργεια και η δίψα για γνώση και επικοινωνία με περισσότερο κόσμο.
Στη Γαλλία υπήρχε ήδη ένα σημαντικό καλλιτεχνικό κίνημα των μεταναστών, κυρίως Αφρικανών και Λατινοαμερικάνων. Ηταν δύσκολο να ταιριάξετε με τη γαλλική νοοτροπία;
Πράγματι, όταν έφτασα στη Γαλλία είδα τη δυναμική που είχε αποκτήσει η έκφραση των μεταναστών στην τοπική κοινωνία. Για το γαλλικό κοινό δεν εκπροσωπούσα τον τυπικό κουβανό μουσικό. Κάποτε με είδε να παίζω ο Αμερικανός Ράλφι Μερκάδο που είχε τότε την RMM (την πιο ισχυρή δισκογραφική της σάλσα στα χρόνια του '90), και με κάλεσε στη Νέα Υόρκη. Εκεί έβγαλα τους δύο πρώτους μου δίσκους και έμαθα μουσική από τα αστέρια της RMM, που ήταν η Σίλια Κρουζ, ο Τίτο Πουέντε και ο Μαρκ Αντονι. Ωστόσο, η μουσική που έφτιαξα δεν ήταν σάλσα. Επαιξα με τους μεγάλους, όμως κατάλαβα ότι ο δρόμος μου είναι διαφορετικός.
Πως θα περιγράφατε τη δική σας μουσική;
Είναι μια επιμειξία πολλών διαφορετικών στοιχείων: του λευκού και του μαύρου, του ισπανικού και του αφρικανικού, της μουσικής του χωριού που γεννήθηκα και της κλασικής μουσικής, της ροκ και της τζαζ. Είναι μουσική με κουβανέζικη ρίζα που δεν λειτουργεί με κουβανέζικους κανόνες, προσπαθεί να είναι σύγχρονη και αντλεί ιδέες από τις μουσικές όλου του κόσμου.
Πρόσφατα ηχογραφήσατε ένα ζωντανό άλμπουμ και τώρα ετοιμάζετε νέο δίσκο. Τι φέρνει;
Το ίδιο περιμένω να δω κι εγώ! Δουλεύω ακόμα το υλικό και δεν μπορώ να πω αυτή τη στιγμή κάτι παραπάνω. Το ζωντανό άλμπουμ με το DVD γράφτηκε στην Κούβα, ύστερα από 15 χρόνια που είχα να πατήσω στο νησί.
Η μουσική σας είναι γνωστή στην πατρίδα σας;
Τα δύο τελευταία χρόνια. Πριν ήταν απαγορευμένη και δεν μου επέτρεπαν να επισκεφτώ τη χώρα. Αυτό, όμως, άλλαξε όταν έτυχε να βρίσκεται στο Παρίσι ο υπουργός Πολιτισμού της Κούβας και τον έφεραν σε ένα κονσέρτο που έδωσα στο Ολυμπιά. Εντυπωσιάστηκε. Μου είπε "Πώς και δεν σε ξέρουμε στη Κούβα;". Του απάντησα "Επειδή δεν θέλετε να με ξέρετε". Ετσι άρθηκε η απαγόρευση και ήταν για μένα πολύ συγκινητικό να παίξω ξανά στην πατρίδα μου. Εκλεισα ένα κύκλο στη ζωή μου, που ξεκίνησε με την έξοδό μου από την Κούβα και τελείωσε με την επιστροφή μου.
Τώρα ξεκινά ένας άλλος κύκλος, που αυτή τη στιγμή ούτε εγώ ξέρω πώς θα εξελιχθεί. Σκέφτομαι να γράψω κάποια στιγμή ένα δίσκο ειδικά για το γαλλικό κοινό, με στίχους στα γαλλικά.
