Λαμπερός χάλκινος κόσμος με εξωτικά φτιαγμένος

lamperos-chalkinos-kosmos-me-exotika-ftiagmenos

Στο τέλος της εαρινής καλλιτεχνικής περιόδου ενέταξε το Μέγαρο Μουσικής το ειδικού ενδιαφέροντος Φεστιβάλ Χάλκινων Πνευστών.

Ήταν ένας κύκλος τεσσάρων συναυλιών (12 έως 16/12/2019), που διοργανώθηκε υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του συγκροτήματος Melos Brass, ως συμπαραγωγή του ΟΜΜΑ, των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων και του Εργαστηρίου Πνευστών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συμμετοχή νέων Ελλήνων σολίστ.

Στις 20/5, στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων υπό τον Ανδρέα Τσελίκα παρουσίασε πέντε κοντσέρτα για χάλκινα πνευστά με πλειάδα διαφορετικών σολίστ. Το ακρόαμα διέθετε γενικό αλλά και ειδικό ενδιαφέρον καθώς περιελάμβανε χαρακτηριστικά δείγματα γραφής για χάλκινα πνευστά από το ξεκίνημα του Κλασικισμού μέχρι σήμερα και μάλιστα από διαφορετικές χώρες, με αναγνωρίσιμα εθνικό ήχο. Η βραδιά ξεκίνησε με μια αμήχανη, λίγο ασυντόνιστη ανάγνωση της εισαγωγής στην όπερα «Οι Γάμοι του Φίγκαρο» του Μότσαρτ.

Αμέσως μετά το κουιντέτο χάλκινων πνευστών Melos Brass (Ανθης, Καίσαρης, Λαγός, Φαρούγγιας, Μηρώνης) παρουσίασε το «Κοντσέρτο για κουιντέτο πνευστών και ορχήστρα» του Αμερικανού Αρθουρ Φράκενπολ (γενν. 1924). Ηταν μια σύνθεση τυπικά αμερικανικής εξωστρέφειας και ελαφρότητας, με έντονα δεξιοτεχνικό, κυρίαρχα παιγνιώδη χαρακτήρα, η οποία δανειζόταν απροφάσιστα από το πεδίο των ιστορικών και νεότερων χρηστικών μουσικών των ΗΠΑ (τζαζ, μιούζικαλ, κινηματογραφική επένδυση κ.ά.). Ακριβείς και άνετες στις δεξιοτεχνικές παραγράφους, οι επιμέρους αναγνώσεις των πέντε Ελλήνων μουσικών αποδείχτηκαν αντάξιες των απαιτήσεων της παρτιτούρας. Η ορχήστρα συνόδευσε όχι πάντα δίχως προσπάθεια.

Ακολούθησε το πασίγνωστο «Κοντσέρτο για τρομπέτα» του Γιόζεφ Χάιντν. Ο εικοσάχρονος Κερκυραίος τρομπετίστας Δημήτρης Γκόγκας έπαιξε με αυτοπεποίθηση, καλή τεχνική και αίσθηση των βασικών ισορροπιών στη σχέση σολίστα-ορχήστρας. Ο ήχος του πρόβαλε φωτεινός και εύκαμπτος, με ελεγχόμενες διαβαθμίσεις δυναμικής.

Το δεύτερο μέρος ξεκίνησε με το «Κοντσερτίνο για τέσσερα τρομπόνια και ορχήστρα εγχόρδων» του Ολλανδού Γιαν Κοτσίερ (1911-2006). Το παρουσίασαν ο Σπύρος Φαρούγγιας και οι νεαροί τρομπονίστες Γιάννης Αρβανιτάκης, Αλέξανδρος Ρουβάς, Γιώργος Μάρκου. Ηταν μια ιδιαίτερα φροντισμένη σύνθεση που ισορροπούσε με καλαισθησία αφ' ενός τις πυκνές αναφορές της σολιστικής γραφής στον εύηχο φωνητικό μελωδισμό της ρομαντικής παράδοσης και αφ' ετέρου την ήπια μοντερνιστική γραφή για το σύνολο των εγχόρδων. Αρτια προετοιμασμένοι οι τέσσερις σολίστες έπαιξαν με εύπλαστο ήχο, συντονισμένα και με υψηλή ετοιμότητα που τους επέτρεψε να αποδώσουν με τη δέουσα ελαφράδα τα περάσματα από όργανο σε όργανο. Ομοίως η ορχήστρα κινήθηκε εδώ με περισσότερη άνεση και βεβαιότητα.

Ακολούθησε το ατμοσφαιρικό «Κοντσέρτο για τρομπόνι» του Γάλλου Ανρί Τομαζί (1901-1971), μια σύνθεση καθαρόαιμα γαλλικής αισθητικής με αναγνωρίσιμα μεταραβελική ευαισθησία στο πλάσιμο της φραστικής και τη διαφάνεια της ενορχήστρωσης. Το κοντσέρτο ερμήνευσε εκπληκτικά η Αμερικανίδα(;) τρομπονίστρια Ζένας Κιμ. Ανάλαφρο, αψεγάδιαστα ορθοτονικό και ακριβές, με ήχο σαγηνευτικά εύκαμπτο, φωτεινό και πτητικό, το παίξιμό της έρρευσε ανεμπόδιστα ακολουθώντας τις μαλακές, δυναμικές καμπύλες μιας συνεχούς φραστικής ελισσόμενης με χάρη παραδείσιου πτηνού.

Η βραδιά ολοκληρώθηκε σε χιουμοριστικούς τόνους με το «Κοντσέρτο για Τούμπα» του Αγγλου Ραλφ Βον Γουίλιαμς (1872-1958). Αληθινός... Φάλσταφ της οικογένειας των χάλκινων πνευστών, η τούμπα πήρε εδώ τον πρώτο λόγο. Αναμενόμενα, το αποτέλεσμα ήταν ένα όλως ασυνήθιστο ρεσιτάλ δεξιοτεχνίας στο οποίο ο συνθέτης βρίσκει ωστόσο τρόπο -και τόπο- να εισαγάγει τους απαραίτητους λυρικούς τόνους. Το κοντσέρτο ερμήνευσε υποδειγματικά ο Ισραηλινός τουμπίστας Εγιάλ Κοέν. Στα ακραία μέρη με τους κωμικά πομπώδεις, εμβατηριακούς ρυθμούς τόνισε καλαίσθητα τον μπουφόνικο χαρακτήρα της σολιστικής γραφής. Στην παρεμβαλλόμενη «ρομάντσα» ο ήχος του μαλάκωσε και έγινε σχεδόν μυστικοπαθής προσφέροντας μια σύντομη στοχαστική ανάπαυλα.

ΥΓ.: Αναμφίβολα, η παρουσίαση όλων αυτών των κοντσέρτων είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως η διαδοχική παράθεση τόσων ετερόκλιτων ακουσμάτων είχε κάτι από τον συνωστισμό των... ζώων στην Κιβωτό του Νώε. Σαφώς διαφορετικά θα ήταν, αν τα ακούγαμε εντεταγμένα ανά ένα σε τακτικές συναυλίες, δίπλα σε άλλα έργα όπου άλλωστε είναι και η φυσική τους θέση. Λίγο περισσότερη φαντασία στους προγραμματισμούς των συνόλων -κρατικών και μη- δεν βλάπτει!