Το Βαλς του αποχαιρετισμού εμφυσά ζωή στην άψυχη ύλη

to-vals-tou-apochairetismou-emfysa-zoi-stin-apsychi-yli

«Καμίλ Κλοντέλ. Μια γυναίκα, μια καλλιτέχνις»: Με τη φράση αυτή αναγγέλλεται στο παρισινό μετρό η αναδρομική έκθεση που το Μουσείο Ροντέν αφιερώνει στο έργο της δημοφιλούς γλύπτριας που έζησε στη σκιά του Ογκίστ Ροντέν και που αναγνωρίστηκε μετά το θάνατό της το '43. Η έκθεση, η οποία θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 20 Ιουλίου, αρχίζει με προπλάσματα και σχέδια που έκανε η νεαρή Καμίλ στο πατρικό της, έχοντας ως πρώτα μοντέλα τα μέλη της οικογένειάς της και ιδιαίτερα τον αδερφό της, συγγραφέα και διπλωμάτη Πολ Κλοντέλ. Παρά τις αδεξιότητες της πρώιμης αυτής περιόδου, διακρίνουμε το ταλέντο της να εμφυσά ζωή στην άψυχη ύλη. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι η ανθρώπινη μορφή και η πορεία της από τα χρόνια της νεότητας προς το θάνατο.

Η νεαρή Καμίλ μπαίνει στο ατελιέ του Ογκίστ Ροντέν πριν ακόμα κλείσει τα είκοσι. Οντας ιδιαίτερα δύσκολο για μια γυναίκα να ασχοληθεί τον καιρό εκείνο με τη γλυπτική, εργάστηκε αρχικά ως μοντέλο και βοηθός. Προοριζόταν να προετοιμάζει το υλικό με το οποίο θα δούλευε ο μετρ, δουλεύοντας κυρίως πάνω στα άκρα του σώματος. Η Καμίλ εντυπωσιάζεται από την τεχνική του Ροντέν και εστιάζει γρήγορα το ενδιαφέρον της στην έκφραση του χαρακτήρα. Η προσωπική σχέση που αναπτύσσει με τον διάσημο γλύπτη εξελίσσεται γρήγορα σε θυελλώδη έρωτα. Η εμμονή της Καμίλ για την περιδίνηση των μορφών στο χώρο αποτυπώνεται θαυμαστά στο «Βαλς», ένα από τα γνωστότερα έργα της που έχουμε την ευκαιρία να δούμε σε διαφορετικές εκδοχές.

Εργο-κλειδί στην έκθεση το οποίο συσχετίζεται συχνά με την προσωπική της περιπέτεια, καθώς «γεννήθηκε» την εποχή του χωρισμού της από τον Ροντέν, είναι «Η ώριμη ηλικία»: δεκάδες μελέτες και σχέδια προετοίμασαν την ιδιότυπη αυτή σύνθεση που συμβολίζει την απομάκρυνση ενός ώριμου άνδρα από τη νεότητα και τον έρωτα. Η ηλικιωμένη γυναικεία μορφή που τον παίρνει στην αγκαλιά της σαν άλλος άγγελος θανάτου λέγεται ότι δεν είναι άλλη από τη σύντροφο του Ροντέν, Ροζ Μπερέ. Η γλύπτρια ήλπιζε ότι η σύνθεση αυτή θα αποτελούσε το πρώτο δημόσιο έργο της, ωστόσο για άγνωστους λόγους (πιθανολογείται έπειτα από παρότρυνση του ίδιου του Ροντέν) το κράτος ματαίωσε τελικά την παραγγελία του.

Το αριστούργημα της «Ώριμης ηλικίας» πλαισιώνεται στο Μουσείο Ροντέν από μια σειρά μικρών αφηγηματικών συνθέσεων συνήθως από όνυχα και μπρούντζο που έχουν ως θέμα τα «μικρά, ασήμαντα τίποτα» της καθημερινότητας που άρχισαν να απασχολούν ιδιαίτερα την Καμίλ στη δύσκολη περίοδο του χωρισμού της από τον Ροντέν. Μεταξύ άλλων έχουμε εδώ την ευκαιρία να δούμε το εξαιρετικό έργο της με τίτλο «Το κύμα» (1897) που εμπνεύστηκε από τον ιάπωνα καλλιτέχνη Χοκουσάι.

Ωστόσο, η Κλοντέλ δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεπεράσει τα τεράστια οικονομικά και άλλα προβλήματα που της δημιούργησε η δυσάρεστη περιπέτεια της «Ωριμης ηλικίας» και η οριστική απομάκρυνσή της από τον γλύπτη στα 1898. Η έκθεση τελειώνει με τα τελευταία αδιάφορα πορτρέτα - παραγγελίες που η Καμίλ εκτελεί λίγο πριν από τον εγκλεισμό της στα 1913 σε ψυχιατρική κλινική έπειτα από τη συγκατάθεση της οικογένειάς της. Καθώς η μητέρα της αρνείται να τη δεχθεί ξανά στο σπίτι, θα παραμείνει έγκλειστη για τα επόμενα 30 χρόνια της ζωής της, αρνούμενη πεισματικά να ασχοληθεί ξανά με τη γλυπτική.

Η φωτογραφία που την απεικονίζει στα 1929 γερασμένη και εντελώς καταβεβλημένη κλείνει μια αναδρομική που δίνει ιδιαίτερο βάρος στην προσωπική ζωή της γλύπτριας, παρουσιάζοντας, μαζί με τα έργα της, σελίδες από την αλληλογραφία της.