Αν ο ελληνοαμερικανός συγγραφέας Ντέιβιντ Σεντάρις θελήσει ποτέ να γράψει την αυτοβιογραφία
του, μάλλον θα συναντήσει μεγάλη δυσκολία. Τι άλλο θα μπορούσε να αποκαλύψει για τον εαυτό του, αφού όλα του τα βιβλία είναι, όπως υποστηρίζει και ο ίδιος, αυτοβιογραφικά;
Ακούραστα περιγράφει με καυστικό, γλυκόπικρο χιούμορ και ανελέητο σαρκασμό απίστευτα στιγμιότυπα που έζησε εντός και εκτός της οικογένειάς του. Πάντως, εάν εξακολουθείτε να έχετε απορίες για τη ζωή και τη δουλειά του, ο Σεντάρις θα βρίσκεται αύριο (8.30 μ.μ.) στην Ελληνοαμερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22) για να σας απαντήσει.
Τον συγγραφέα κάλεσαν στην Αθήνα οι εκδόσεις «Μελάνι», που κυκλοφόρησαν πρόσφατα τη σειρά διηγημάτων του «Γυμνός», σε πολύ ζωντανή μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά. Σ' αυτές τις ιστορίες μέσα από την «αγία» οικογένειά του «ξεγυμνώνει» με ελεγειακή διάθεση τη μεσοαστική αμερικανική οικογένεια. Γίνεται αμείλικτος για τον πουριτανισμό, την στενοκεφαλιά, τον καθωσπρεπισμό, τη θρησκοληψία που τη χαρακτηρίζει και απρόσμενα τρυφερός για την ψευδαίσθηση της ευτυχίας και της ελευθερίας.
Ο Σεντάρις αφηγείται τις 17 ιστορίες του πάντα σε πρώτο πρόσωπο. Από την πρώτη κιόλας, το «Ψιλοκομμένο μοσχαράκι», φαίνεται πως ο μικρός Ντέιβιντ ασφυκτιά μέσα σε μια πολύτεκνη οικογένεια: «Δεν είναι ότι ήμασταν φτωχοί. Σύμφωνα με τους γονείς μου απείχαμε πολύ από κάτι τέτοιο, αλλά όχι τόσο όσο θα ήθελα. Ηθελα ένα σπίτι με τάφρο αντί για φράχτη. Για να κοιμάμαι ήσυχα τα βράδια, ήθελα να υπάρχει ένα αεροδρόμιο που να φέρει το όνομά μας», γράφει. Στην «Κατάρα των τικ» τονίζει τη διαφορετικότητά του περιγράφοντας τα περίεργα τικ της παιδικής του ηλικίας, όπως το να γλείφει τους διακόπτες του ηλεκτρικού ή να κοπανάει το παπούτσι στο κεφάλι του.
Με την γιαγιά
Απολαυστική είναι η περιγραφή της «γιαγιά», δηλαδή της μητέρας του έλληνα πατέρα του. Μια γιαγιά «φρικιό», φιλοχρήματη, που συντηρεί ένα σκοτεινό ψιλικατζίδικο και χαρτζιλικώνει μόνο τα αρσενικά εγγόνια της: «Ο αδελφός μου κι εγώ βλέπαμε τη Για Για σαν μια πρωτόγονη μορφή ΑΤΜ»... Στην άσχημη εμπειρία σε μια ελληνική κατασκήνωση, με αφόρητη ζέστη, όπου ούτε μπάνιο στη θάλασσα δεν επιτρεπόταν να κάνει, ήρθε η πανωλεθρία: Ενα αγόρι ανακάλυψε το σημειωματάριο όπου ο έφηβος Σεντάρις έγραφε «Μου αρέσουν οι άντρες». Αλλού πάλι διαβάζουμε πως μαζί με την αδελφή του μυήθηκαν στραβά στον κόσμο του σεξ με ένα πορνογραφικό περιοδικό γεμάτο αμέτρητα τυπογραφικά λάθη του τύπου «Γάμι με σκληρά, πιο σκλερά»!
Η υποδοχή του σενταρικού σύμπαντος είναι ακραία, θετικά και αρνητικά. Οι κριτικοί έχουν χαρακτηρίσει τις ιστορίες του «ξεκαρδιστικές», διακρίνουν σ' αυτόν το πνεύμα του Μαρκ Τουέιν. Αλλοι πάλι δυσπιστούν για το «αυτοβιογραφικό» των θεμάτων του και υποστηρίζουν ότι κάθε φορά εμπλουτίζει ένα σύντομο ανέκδοτο. Ορισμένοι πάλι του την έχουν στημένη για το πρώτο του μυθιστόρημα... εάν ποτέ κατορθώσει να το γράψει, όπως χαιρέκακα λένε.
Εκείνος πάλι δεν πτοείται και τονίζει πως είναι ο πιο αυστηρός κριτής του εαυτού του: «Είμαι χαρούμενος για όλες τις εξευτελιστικές πράξεις που έχω κάνει», λέει με αυτοσαρκασμό. «Σκέφτομαι, ωραία, να μια καλή ιστορία. Νομίζω πως εάν γράψεις για τον εξευτελισμό των άλλων αυτό δεν θα δουλέψει και τόσο καλά. Είναι καλύτερα να μιλάς για το πόσο μαλάκας είσαι εσύ. Είναι πιο εύκολο».
Κι όταν παλαιότερα τον ρώτησαν εάν οι ιστορίες του απορρέουν από την αποστροφή για τον τόπο που μεγάλωσε, απάντησε αφοπλιστικά: «Δεν έχει σημασία πού μεγάλωσα. Εάν μισείς αυτή την περίοδο της ζωής σου, εάν θέλεις να ζεις στο Παρκ Αβενιου, σε ένα σπίτι γεμάτο υπηρέτες, και μένεις στη Νότια Καρολίνα ή στο Φίνιξ... Δεν έχει σημασία που μεγαλώνεις. Ομως, τώρα, τα καλοδέχομαι όλα αυτά. Εύχομαι, ας πούμε, στο σχολείο μου να υπήρχε αυστηρότατη τιμωρία. Θα μπορούσα να γράψω μια ιστορία που να με χτυπάνε με μια αλυσίδα για τα κλειδιά. Τώρα απλώς εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να ήταν χειρότεροι. Θα είχα περισσότερα πράγματα για να γράψω».
Τον 63χρονο Σεντάρις χαρακτηρίζει η έμφυτη περιέργεια και η προσεκτική παρατήρηση. Κρατάει ανελλιπώς ημερολόγια, όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για γεγονότα που τον ενδιαφέρουν, τα οποία αποτελούν υλικό για σατιρικές ραδιοφωνικές εκπομπές και σχόλια στο National Public. Μαζί με την αδελφή του Εϊμι, που είναι ηθοποιός, έχει γράψει θεατρικά έργα. Εδώ και αρκετά χρόνια ζει στο Παρίσι: «Πολλοί με ρωτούν εάν μου λείπει η Αμερική, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι η αμερικανική κουλτούρα είναι τόσο διαδεδομένη που δεν χάνεις τίποτα». λέει. «Δεν είναι ότι μισώ τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πάντα σκεφτόμουν πως είναι κρίμα να μη ζεις στο εξωτερικό. Μου αρέσει να είμαι ξένος».
