Από τα πιο ελπιδοφόρα νέα ταλέντα των Σκοπίων, ο 35χρονος σκηνοθέτης Ιγκόρ Ιβάνοφ, που με την τελευταία μικρού μήκους ταινία του κέρδισε την Χρυσή Λεοπάρδαλη στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, επισκέφθηκε το Νοέμβριο την Θεσσαλονίκη για να μας δείξει στο φεστιβάλ την πρώτη μεγάλη ταινία του «Τα πάνω κάτω» («Prevrteno»), που αποτέλεσε και το «διαβατήριό» του για την Ελλάδα. Στη χώρα του, όπως μας είπε, παράγονται μία, άντε δύο ταινίες το χρόνο. «Έχουμε περιορισμένο κινηματογραφικό προϋπολογισμό και το σινεμά θεωρείται ελιτίστικη τέχνη. Με πενήντα ή εξήντα ταινίες στο ενεργητικό μας, η ποιότητα των φιλμ μας και η καλλιτεχνική τους αξία ξεπερνά κάθε προσδοκία».
Τις ταινίες αυτές χρηματοδοτεί το Εθνικό Ταμείο Κινηματογράφου που ιδρύθηκε πέρυσι. «Στο παρελθόν την κινηματογραφική παραγωγή στήριζε το υπουργείο Πολιτισμού και κάποιοι ξένοι πόροι υπό τη μορφή συμπαραγωγών. Χρήματα συγκεντρώνουμε επίσης από το Eurimages και άλλους ευρωπαϊκούς φορείς. Η ταινία μου ήταν μια μακεδονο-κροατική συμπαραγωγή που υποστηρίχθηκε κι από έναν φορέα της Νέας Υόρκης».
Ως νέος σκηνοθέτης, ποια η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζετε;
Να κάνεις σινεμά είναι δύσκολο όπου κι αν είσαι στην Ευρώπη, ειδικά σε μικρές και φτωχές χώρες που δεν είναι μέλη της Ε.Ε. Οι βασικές μας δυσκολίες σχετίζονται με τη χρηματοδότηση αλλά και την δυσκολία που έχουμε να επικοινωνήσουμε με των έξω κόσμο εξαιτίας του καθεστώτος της βίζας.
Το ζήτημα της ονομασίας και η γενικότερη διαμάχη μεταξύ των δύο χωρών σάς προβληματίζουν;
Νομίζω πως και η πατρίδα σας και η δική μας βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση λόγω μιας καμπάνιας δημοσίων σχέσεων από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης. Αυτή η καμπάνια είναι που δημιούργησε αυτήν την ένταση. Καλούμαστε να συμβιβαστούμε σε ό,τι αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματά μας και την ταυτότητά μας, αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν. Στις πρεσβείες μας στο Πεκίνο, τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον υπάρχει ταμπέλα που αναγράφει "Δημοκρατία της Μακεδονίας", όπως και σε εκατοντάδες άλλες χώρες. Οι e-mail διευθύνσεις μας και οι ιστοσελίδες μας τελειώνουν με την αναφορά "mk".
Το ίδιο και οι πινακίδες των αυτοκινήτων μας -είναι το διεθνές σήμα των οχημάτων μας. Ζούμε μια φυσιολογική ζωή, έχουμε τα ινστιτούτα μας για τη μακεδονική κουλτούρα και γλώσσα, βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια... Και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό. Ασφαλώς και αντιλαμβανόμαστε το γεγονός πως υπάρχει ένα πολιτικό πρόβλημα με το νότιο γείτονά μας, αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα μεταξύ δύο χωρών που απαιτεί χρόνο και υπομονή.
Στην Ελλάδα συνεχώς ακούμε ακραίες φωνές και από τις δύο πλευρές, όμως δεν έχουμε εικόνα του τι υποστηρίζει ο μέσος Σκοπιανός, πόσω μάλλον οι καλλιτέχνες σας...
Ο κόσμος πιστεύει πως η Ελλάδα δεν έχει ούτε ηθικό ούτε ιστορικό δικαίωμα να θέσει βέτο και να σταματήσει τη διαδικασία ένταξής μας σε ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ενωση εξαιτίας της ονομασίας -που αποτελεί ένα ζήτημα το οποίο έχει δύο πλευρές. Ανέκαθεν ήμασταν τμήμα της Ευρώπης. Είτε εντός είτε εκτός ΝΑΤΟ θα είμαστε πάντα εδώ, με τη λαϊκή μας παράδοση, τη γλώσσα, τις εκκλησίες και τους αρχαιολογικούς θησαυρούς μας. Ακριβώς όπως εσείς.
Υπάρχουν πρόσφατα τραγούδια, βιβλία ή ταινίες για το θέμα;
Δεν έχω προσέξει κάτι τέτοιο. Αλλά υπάρχουν πολλά βιβλία, τραγούδια και ταινίες γύρω από την έξοδο του μακεδονικού λαού από την Βόρεια Ελλάδα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου τη δεκαετία του '40. Αυτό αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα θέματα στη σύγχρονη καλλιτεχνική μας ιστορία. Ενα από τα καλύτερα φιλμ μας, το "Black Seed" (1970), βασίζεται ακριβώς σε αυτό. Και στη συνείδηση του έθνους μας αυτή η ιστορική στιγμή σχετίζεται στενά με την τωρινή διαμάχη.
Όταν ήρθατε το Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη, σας προβλημάτιζε το πώς θα σας αντιμετωπίσει το ελληνικό κοινό;
Καθόλου. Εχω πολλούς φίλους στην Ελλάδα και νιώθω πάντα ελεύθερος όταν έρχομαι στη Θεσσαλονίκη ή την Αθήνα. Το '80 ερχόμουν στη Θεσσαλονίκη να αγοράσω δίσκους. Τώρα έρχομαι και για συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις και πάντα το απολαμβάνω πολύ.
Πως νιώθετε όταν βλέπετε πως στους κινηματογραφικούς καταλόγους μας η χώρα προέλευσης της ταινίας σας αναφέρεται ως FYROM;
Με τις ταινίες μου έχω επισκεφθεί περί τα 60 φεστιβάλ διεθνώς τα τελευταία 10 χρόνια, πάντα υπό το όνομα Μακεδονία. Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία ως FYROM. Και δεν μου άρεσε καθόλου. Σε άλλη περίπτωση δεν θα δεχόμουν ποτέ κάτι τέτοιο. Μόνο στη χώρα σας, διότι σε στιγμές πολιτικής έντασης σαν κι αυτήν νιώθω πως έχουμε μια υποχρέωση να δημιουργήσουμε γέφυρες πολιτισμού μεταξύ μας και να επικοινωνήσουμε σε ένα πολύ ανώτερο επίπεδο από αυτό των εφημερίδων και των πολιτικών δηλώσεων.
