Η χθεσινή μέρα ίσως ήταν η χειρότερη από πλευράς πιέσεων φημών και εικασιών ως προς την προσφυή της Ελλάδος στο ΔΝΤ. Σενάρια έδιναν και έπαιρναν καθώς τα spreads και η αγορά «χόρευαν» στους ρυθμούς των κερδοσκόπων. Για πρώτη φορά ίσως έγινε τόσο αισθητή η πίεση για ενεργοποίηση του Ευρωπαικού ( αν είναι δυνατόν να εξακολουθούμε να τον ονομάζουμε έτσι) μηχανισμού στήριξης. Για πρώτη φορά οι φήμες προσδιόριζαν ημερομηνία προσφυγής της Ελλάδος στο ΔΝΤ. Για πρώτη φορά η ψυχολογία του κόσμου ήταν τόσο αρνητική. Δεκτική πλέον των όποιων μέτρων θα τύχαινε να επιβληθούν στο μέλλον. Όλα αυτά παρά τις δηλώσεις αξιοματούχων και του Trichet ότι η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει.
Στην οικονομική θεωρία και την ανάλυση των αγορών υπάρχουν δύο προσεγγίσεις που ξεπερνούν την καθιερωμένη ανάλυση στοιχείων. Η διαμόρφωση της ψυχολογίας και η προώθηση της αντίθετης άποψης (contrarian view). Και στις δύο περιπτώσεις η διαμόρφωση τάσης με βάση μόνον την θεωρητική προσέγγιση πολλές φορές έχει αποτέλεσμα εφάμιλλο της επιβολής μέτρων. Ας μην διαφεύγει για παράδειγμα της προσοχής μας το γεγονός ότι ο πληθωρισμός δεν διαμορφώνεται μόνο από τις συνθήκες της αγοράς, αλλά και από την ψυχολογία προεξόφλησης της εμφάνισης πληθωριστικών πιέσεων. Όσο για τους contrarians, εκτιμώ πως λειτουργούν παρακάμπτοντας τα εμφανή δεδομένα, στηρίζοντας τις απόψεις τους στα αφανή και όχι προβεβλημένα –πιθανώς αντίθετα από τα παρουσιαζόμενα-στοιχεία και εκτιμήσεις.
Προσπαθώντας να εκτιμήσουμε το κατά πόσο είναι αναγκαία η ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης της Ε.Ε. επιλέγω να σταθμίσω τα δεδομένα με βάση τις παραπάνω δύο αναφερόμενες παραμέτρους . Τα χειρότερα από πλευράς αγορών τα είδαμε. Την πιθανότητα περεταίρω αρνητικών μέτρων την έχουμε είδη συνεκτιμήσει. Το ίδιο και οι αγορές. Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα με την κατά 40% μείωση το πρώτο τρίμηνο του ελλείμματος του Δημοσίου αρχίζουν να γίνονται ορατά. Εφόσον εξαγγελθούν ουσιαστικά μέτρα ανάπτυξης εκτιμώ πως θα ήταν τεράστιο λάθος η προσφυγή στο ΔΝΤ. Αν υπήρχε διστακτικότητα στην πρώτη αναγνωριστική φάση της κρίσης από την Κυβέρνηση για επιβολή σκληρών μέτρων, θεωρώ πως η διαμόρφωση της «δεκτικής» ψυχολογίας θα επιτρέψει την λήψη των αναγκαίων διαρθρωτικών και πιθανώς επίπονων για μία ακόμα συγκεκριμένη ομάδα συμπολιτών μας. Μία ομάδα όμως που θα πρέπει να αντιληφθεί πως πρέπει να υποστεί τις επιπτώσεις των δύσκολων συγκυριών προκειμένου οι νεώτερη παραγωγική γενιά να οικοδομήσει σε νέες βάσεις ανταγωνιστικότητας και αξιοκρατίας. Σίγουρα λοιπόν δεν χρειάζεται το ΔΝΤ για να επιβάλλει το αυτονόητο.
Ανήκω στην μερίδα των αναλυτών που εκτιμούν πως η παροχή «τεχνικής» στήριξης από το ΔΝΤ δεν αντιπροσωπεύει τίποτα περισσότερο παρά μία- ορθή στην προκειμένη φάση- πολιτική άσκησης ψυχολογικής πίεσης. Η διαμόρφωση προυπολογισμού είναι μία απλή διαδικασία. Η δε διαδικασία είσπραξης φόρων ακόμα απλούστερη. Πολιτική βούληση χρειαζόταν. Πολιτική βούληση εξακολουθεί να χρειάζεται. Αυτή όμως δειλά-δειλά έχει αρχίζει να εμφανίζεται. Προς ποια κατεύθυνση λοιπόν θα βοηθούσε η παρουσία του ΔΝΤ; Όσο για τις αγορές θεωρώ ότι είναι σαφές πλέον ότι λειτουργούν μέχρι να φανεί ότι τα μέτρα έχουν αποτελέσματα. Θεωρώ δε ότι σταδιακά θα έχουν αποτελέσματα. Με την επισήμανσή μου αυτή τοποθετούμε υπέρ μίας πολιτικής «κέρδους χρόνου» προκειμένου να μην διαλυθεί ο υφιστάμενος κοινωνικός ιστός παρά το γεγονός ότι μέρος του χρειάζεται επανασύνθεση. Εάν προσεγγίσουμε την πορεία των αγορών με το σκεπτικό των contrarians ίσως θα πρέπει να γίνουμε πολύ προσεκτική στην προοπτικής σταδιακά να εμφανίζονται αγοραστικές ευκαιρίες για μελλοντικές αποδόσεις. Οι διαμόρφωση φημών, οι πιέσεις και η κάθετη πτώση του Χ.Α. θα μπορούσε να μην είναι τίποτα περισσότερο από την τελευταία φάση απόσπασης «έκτακτων» κερδών από εκείνους που ρυθμίζουν τις ροές των κεφαλαίων (flows). Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αγορές θα ισορροπήσουν άμεσα. Απλά αποτελεί ένδειξη ότι είναι δυνατόν με την ολοκλήρωση του προγράμματος δανεισμού να κινηθούν ανοδικά με σημαντική ένταση. Εφόσον τηρηθούν οι αναμενόμενες βασικές προυποθέσεις. Προφανώς για να προβαίνω στην παραπάνω διαπίστωση εκτιμώ πως όχι μόνον δεν θα παραστεί ανάγκη προσφυγής στο ΔΝΤ, αλλά επιπρόσθετα μία τέτοια κίνηση θα ήταν εξαιρετικά επιζήμια για την «ιστορική» εξέλιξη της χώρας.
