Υπάρχει προοπτική την επομένη των μέτρων στήριξης της Ευρωζώνης;

yparchei-prooptiki-tin-epomeni-ton-metron-stirixis-tis-evrozonis


Παρά το γεγονός ότι η χθεσινές εξελίξεις σε σχέση με το νέο πλαίσιο στήριξης της Ευρωζώνης σηματοδοτούν μία νέα προσέγγιση των προβλημάτων από τους εταίρους και μία νέα συλλογιστική αντίδρασης, δεν μπορώ παρά να διερωτηθώ τι μεσολάβησε από την κρίση της Ελλάδος ώστε μέτρα που πριν από έξι μήνες θεωρούντο εκτός πραγματικότητας, σήμερα να λαμβάνονται ως αναγκαία και αποφασιστικά.  Εάν η εύκολη απάντηση είναι ότι δεν ήταν δυνατόν οι Ευρωπαίοι να είχαν προβλέψει την διάχυση του κινδύνου εκτροπής εξαιτίας προβλημάτων στις υπόλοιπες χώρες του Νότου, εύλογα διερωτάται ο κάθε καλόπιστος αναλυτής πως ήταν δυνατόν οι περισσότεροι αναλυτές και διαχειριστές να διέγνωσαν τον κίνδυνο και οι "ηγέτες" να αδυνατούσαν να αντιδράσουν συντομότερα; Άλλωστε, ό όρος PIIGS μόνον τυχαία δεν προέκυψε εδώ και αρκετούς μήνες. Τελικά η χθεσινή απόφαση δεν αντιπροσωπεύει τίποτα περισσότερο από τις αρχικές προτάσεις της χώρας μας όταν ήταν ορατή η κατάρρευση της αγοράς των ομολόγων. Γιατί λοιπόν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί το παράδειγμα της Ελλάδος ως πείραμα για τoν εξορθολογισμό των μηχανισμών αντίδρασης;

Μία πρώτη απάντηση ίσως μπορεί να προέλθει από το γεγονός ότι τις τελευταίες μέρες του Απριλίου –πριν την οριστική κατάρρευση των spreads- αρκετοί θεσμικοί «δοκίμαζαν» την αγορά με σαφή πρόθεση επένδυσης σε τίτλους του Δημοσίου. Κατά περίεργο λόγο τίτλοι δεν υπήρχαν. Όχι λόγω μη διαπραγμάτευσης, αλλά εξαιτίας του γεγονότος, όπως διασταυρώθηκε από το εξωτερικό, ότι οι τίτλοι είχαν γίνει ανάρπαστοι. Με την επισήμανση αυτή δεν επιθυμώ να προκαταβάλλω τον αναγνώστη ότι τελικά η χώρα μας αφέθηκε να ταλανίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας καθαρά κερδοσκοπικών πιέσεων. Αυτό άλλωστε θα ήταν εξαιρετικά άδικο για την υπόσταση και τις δομές της Ε.Ε.. Ούτε βέβαια ο λόγος ήταν να οδηγηθεί η Ε.Ε. στην υποχρεωτική πλέον ανάμειξη του ΔΝΤ στα εσωτερικά της θέματα. Ήταν γνωστό άλλωστε ότι η αρχιτεκτονική της ευρωζώνης είχε σοβαρά ελαττώματα.

Η εμμονή των χωρών της Ευρωζώνης –κυρίως της Γερμανίας εξαιτίας του μεταπολεμικού συνδρόμου που εξακολουθεί να την διακατέχει -για δημοσιονομική σταθερότητα, όταν η κυβέρνηση στις ΗΠΑ μέσω του Fed ακολούθησε εντελώς αντίθετη πολιτική, αποτέλεσε τον ουσιαστικότερο λόγο της κρίσης. Με δεδομένο ότι δεν υπήρχαν σαφείς δομές παρέμβασης στην Ευρωζώνη, θα ήταν προτιμότερο να επιδιωχθεί μία τέτοιας μορφής ευέλικτη προσέγγιση άμεσης παροχής ρευστότητας, παρά το δυσλειτουργικό και μονοδιάστατο πλαίσιο που τελικά επελέγει.  Το τελικό πακέτο στήριξης των 110 δις προς της Ελλάδα θεωρήθηκε από αρκετούς Ευρωπαίους ως υπερβολικό. Οι επικριτές αυτοί  όμως δεν μπήκαν στον κόπο να αντιληφθούν πως τα ποσά που δόθηκαν στις τράπεζες στις ΗΠΑ ήταν πολλαπλάσια. Το Fed παρείχε στο σύστημα αυτό ακριβώς που σύμφωνα με τον καταστατικό της χάρτη αδυνατούσε μέχρι σήμερα να παρέχει η ΕΚΤ. Η ειδοποιός αυτή διαφορά επέτρεψε στους κερδοσκόπους να εκμεταλλευτούν το κενό αυτό, ενώ η ατολμία των χωρών της Ευρωζώνης άνοιξε την πύλη του ΔΝΤ.

Παρά τις παραπάνω επισημάνσεις δεν είναι δυνατόν να μην τονισθεί η σπουδαιότητα της χθεσινής απόφασης. Σηματοδοτεί μία ουσιαστική στροφή προς την κατεύθυνση διαμόρφωσης ενιαίας οικονομικής και νομισματικής πολιτικής σε ένα νέο περιβάλλον αλληλεγγύης. Η νέα αυτή στροφή αποτυπώθηκε σήμερα στις τάσεις των αγορών. Δεν αρκεί όμως για να σημάνει σαφή οριοθέτηση αντιστροφής τάσεων τόσο στην αγορά ομολόγων, όσο και στα χρηματιστήρια. Σίγουρα βραχυπρόθεσμα η θετική διάσταση των εξελίξεων θα συνεχίσει να αποτυπώνεται. Όμως, τα προβλήματα της ευρωζώνης θα αργήσουν να επιλυθούν με αποτέλεσμα σύντομα να καταλάβουν την βαρύνουσα θέση τους στην διαμόρφωση των εξελίξεων. Το σίγουρο πάντως είναι πως τουλάχιστον για τα εγχώρια δεδομένα, οι κινδυνολόγοι διαψεύσθηκαν μέχρι σημείου να θεωρείται «πονηρή» η ανάπτυξη ακραίων θέσεων, τόσο από δημοσιογράφους, όσο και από αναλυτές. Εξίσου σίγουρο βέβαια είναι το γεγονός ότι απαιτούνται ακραία μέτρα για να μπορέσουμε σαν χώρα να εκμεταλλευθούμε την ουσιαστική ρευστότητα που θα είναι δυνατόν να αντλεί το σύστημα από εδώ και στο εξής.