Η νέα γενιά στο στόχαστρο. Πολλοί μιλούν για αυτήν. Συνήθως της σέρνουν τα εξ αμάξης. Έχουμε και λέμε. Γενιά του καναπέ, αποχαυνωμένη από το Ίντερνετ και το playstation, γενιά που σνομπάρει την τέχνη και κυνηγάει τα εντυπωσιακά θεάματα αφού είναι εγκλωβισμένη στην εικόνα, την κατάρα της εποχής. Γενιά του «ωχαδερφισμού» και της έλλειψης πολιτικής ιδεολογίας. Γενιά που βαριέται να ανταλλάξει κουβέντα, αλλά στέλνει αμέτρητα SMS σε μια δική της διαστρεβλωμένη γλώσσα. Μήπως όμως αυτή η εικόνα δεν είναι πραγματικότητα αλλά προκατάληψη;
Μήπως τελικά πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια δυναμική φουρνιά νέων ανθρώπων που θα βάλει τα γυαλιά στις προηγούμενες; Ποια είναι κατά βάθος αυτή η περίφημη γενιά των 700 ευρώ για την οποία τόσος λόγος γίνεται και, επί του προκειμένου, πώς διασκεδάζει; Ποια είναι η σχέση της με την τέχνη; Πρόκειται για υποψιασμένο κοινό ή αδιάφορο; Περνά άραγε το κατώφλι κανενός σοβαρού θεάτρου ή τρέχει στην παραλιακή και την Ιερά Οδό; Τι περιμένει να δει; Πού σπαταλάει το χειροκρότημά της; Έχει καλλιτεχνικές περιέργειες ή δέχεται ό,τι σερβίρει η τηλεόραση; Ρωτήσαμε έντεκα ανθρώπους των τεχνών να μας πούνε την άποψή τους για τη σχέση των νέων με την τέχνη. Πώς οι ίδιοι την εισπράττουν από την επαφή που έχουν μαζί τους.
Δήμητρα Γαλάνη: «Δημιουργούν κίνημα εν ριπή οφθαλμού»
Προσωπικά αποστρέφομαι τη μυθολογία ότι οι νέοι είναι κοιμισμένοι. Είναι μια εύκολη ταμπέλα για να αντιμετωπίσει η κοινωνία αυτό που έρχεται και δεν ξέρει πώς να το βολέψει. Η πολιτική σκέψη των νέων είναι πιο ουσιαστική από αυτή των παλιότερων, που εκφράστηκε στην αθλιότητα των κομμάτων. Η τέχνη ήταν πάντα ένα καταφύγιο για να απαλύνουμε τη μοίρα μας. Γι’ αυτό τα παιδιά έχουν την τάση να φλερτάρουν με την τέχνη. Αναγνωρίζουν ότι είναι ένας χώρος ελευθερίας, με προϊόντα ψυχής. Δεν αναφέρομαι στα σκουπίδια της τέχνης. Υπάρχει μια μερίδα νεολαίας που νομίζει ότι θα λύσει τα προβλήματά της στα μπουζούκια. Αυτό την έμαθαν. Το μεγαλύτερο όμως κομμάτι είναι εκείνο που δεν βλέπουμε στην τηλεόραση αλλά στους δρόμους. Ευτυχώς δηλαδή, γιατί έτσι μένει αλώβητο από την κακογουστιά. Τα ΜΜΕ δεν προβάλλουν την εξαιρετικά δυναμική και ουσιαστική πλευρά της νεολαίας. Υπάρχει. Και είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε. Αλλά το μόνο που θα καταφέρει αυτή η χώρα είναι να το διώξει μια ώρα αρχύτερα. Όσον αφορά το Ίντερνετ, εκεί συμβαίνουν συγκλονιστικά πράγματα, αλλά οι άλλοι κοιμούνται. Έχουμε αναπτύξει φοβικό σύνδρομο απέναντί του, γιατί αυτή η κοινωνία της πληροφορίας μπορεί να δημιουργήσει κίνημα εν ριπή οφθαλμού.
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: «Όσοι ενδιαφέρονται για την τέχνη αναζητούν το καινούργιο»
Οι άνθρωποι που προσέγγιζαν την τέχνη ή επηρεάζονταν από αυτή ήταν πάντοτε μειοψηφία. Δεν υπάρχει μια ενιαία νέα γενιά. Ας μην κάνουμε αφορισμούς. Ορισμένα παιδιά είναι υποψιασμένα και ευαισθητοποιημένα απέναντι στην τέχνη. Άλλα πηγαίνουν στο γήπεδο, στις καφετέριες. Άλλα τα συνδυάζουν όλα. Αυτά πάντως που ενδιαφέρονται για την τέχνη αναζητούν το καινούργιο. Η τέχνη κάνει κύκλους και κάθε εποχή τη βλέπει μέσα από τη δική της οπτική. Κάθε γενιά έχει τη δική της γλώσσα και αισθητική. Ο Θεοδωράκης ή ο Χατζιδάκις δεν συγκινούν τα νέα παιδιά όπως συγκινούσαν εμάς το ’70. Δεν καταλαβαίνω γιατί σήμερα τα παιδιά είναι πιο ποπ απ’ ό,τι παλιότερα, όπως λένε. Αν ένας άνθρωπος του ’60 με καλό γούστο άκουγε τα ποπ που άρεσαν τότε στη νεολαία θα έσκιζε τα ρούχα του. Και τότε δεν άκουγαν Δάκη και Πασχάλη ή Τόλη Βοσκόπουλο, που μεσουρανούσε, και ήταν το απόλυτο κιτς; Ε, και τώρα τους αρέσουν αντίστοιχα πράγματα. Όσον αφορά το θέατρο ποιότητας, ούτως ή άλλως δεν απευθύνεται σε όλη τη νεολαία, αλλά σε ένα κομμάτι της. Το θέατρο είναι άλλωστε η πιο εφήμερη τέχνη, γιατί έχει ανάγκη από την αισθητική της εποχής του.
Σταμάτης Κραουνάκης «Δεν έχω δει νεολαία στη σάχλα»
Δεν έχει να κάνει με τους ίδιους τους νέους αν προτιμούν περισσότερο επιφανειακά παρά δύσκολα κείμενα. Έχει να κάνει με τους κομπλεξικούς σαραντάρηδες της τέχνης. Αυτοί θέλουν την αποδόμηση. Αυτοί δεν θέλουν σοβαρά κείμενα, επειδή οι ίδιοι βαριούνται να διαβάσουν και χρησιμοποιούν τη δικαιολογία ότι αυτά προτιμούν οι νέοι. Δεν έχω δει νεολαία στη σάχλα. Η νεολαία ψάχνεται. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει ότι οι νέοι συντηρούν παραστάσεις όπως «Η κατσαρίδα» ή αυτές που ανεβαίνουν στο Θέατρο του Νέου Κόσμου ή στο Bios. Αυτοί δημιουργούν ρεύμα. Δυστυχώς όμως τους νέους δεν τους λαμβάνει κανείς υπ’ όψιν, ούτε το σπίτι τους, ούτε οι δάσκαλοι, ούτε οι καλλιτέχνες. Δεν υπάρχει θέαμα που απευθύνεται στη γλώσσα της νεολαίας και να μιλά για τα προβλήματά της. Ούτε τραγούδια. Προσπάθησαν να περάσουν την εξέγερση των νέων ως περιστατικό που πρέπει να ξεχάσουμε.
Βασίλης Κατσικονούρης: «Το αίτημα της αυθεντικότητας»
Οι πιτσιρικάδες έχουν μια αφασία επιφανειακή αλλά το αίμα τους βράζει. Το έδειξαν και με τα πρόσφατα γεγονότα. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν τόσο μεγάλη σχέση με την τέχνη όσο οι μεγαλύτεροι των τριάντα. Η τέχνη όμως είναι μια θάλασσα όπου καταλήγουν διάφοροι ποταμοί και παραπόταμοι. Ακόμα και δια της πλαγίας οδού θα καταλήξουν στη μεγάλη θάλασσα της τέχνης και θα ανακαλύψουν ακόμα και τους κλασικούς. Νομίζω ότι αυτό που περιμένουν από τους μεγαλύτερους, οι οποίοι είναι σε θέση δημιουργού, είναι να μη σπεκουλάρουν στα νιάτα τους. Όσο λοιπόν κι αν έχουν παραχαραχθεί κάποια αιτήματα παραμένουν ζωντανά εκείνα της ειλικρίνειας και της αυθεντικότητας. Όταν τα βρίσκουν, τα εκτιμάνε.
Λένα Κιτσοπούλου: «Η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια»
Δεν θα μπορούσα να κατηγοριοποιήσω τους ανθρώπους σε γενιές, αφού μέσα στην ίδια γενιά υπάρχουν διαφορετικά είδη ανθρώπων. Μπορεί ένα παιδί 15 χρονών να χρησιμοποιεί το Ίντερνετ για να δει τσόντες, ένα άλλο για να παίζει παιχνίδια, ένα άλλο για να ακούει τραγούδια κι ένα άλλο για να μπαίνει μέσα σε βιβλιοθήκες του κόσμου. Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχουν γενιές του καναπέ ή γενιές ανήσυχες. Υπάρχουν άνθρωποι του καναπέ ή άνθρωποι ανήσυχοι. Ούτε πιστεύω ότι ένα παιδί που ζει στη φύση είναι καλύτερο από ένα παιδί που ζει μπροστά σε ένα κομπιούτερ. Ούτε όμως και το ανάποδο. Σε κάθε γενιά υπήρξαν άνθρωποι επαναστάτες, που δεν εφησύχαζαν. Και η τέχνη απευθύνεται σε αυτούς. Οι υπόλοιποι μια χαρά ανεβάζουν τις ακροαματικότητες στα κανάλια και μια χαρά βοηθούν κάποιους εγκληματίες να πλουτίζουν. Αυτό συνέβαινε πάντα και αυτό θα συμβαίνει. Σίγουρα οι εποχές αλλάζουν, η τεχνολογία προχωράει, η επιστήμη εξελίσσεται, αλλά η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια.
Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: «Οι σαχλαμάρες πάντα έπαιζαν»
Η νέα γενιά διαφέρει σε αισθήματα. Αλλά η άποψη ότι δεν έχει ανάγκη για επικοινωνία είναι εντελώς λανθασμένη. Εντάξει, δεν υπάρχουν το βινύλιο, ο πάπυρος και η πένα και όλα αυτά που κάνουν τις παλιές εποχές μυθικές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οδεύουμε προς την καταστροφή. Οι σαχλαμάρες πάντα έπαιζαν. Κατακρίνουμε τους νέους επειδή δεν τους καταλαβαίνουμε. Υπάρχουν μεγάλοι που πηγαίνουν στα μπουζούκια και κάποιοι που αγαπούν τη λογοτεχνία. Το ίδιο ισχύει και για τους νέους. Βλέπω νέα παιδιά να μπαίνουν στα θέατρα και στα βιβλιοπωλεία. Ίσως το ίδιο το προτέρημα να γίνεται πρόβλημα καμιά φορά. Δηλαδή η πληροφόρηση είναι τόσο ευρεία που μας κάνει να χάνουμε τον μπούσουλα. Οι νέοι, όπως και όλοι μας, έχουν ανάγκη καθοδήγησης. Όχι όμως με σηκωμένο το δάχτυλο, αλλά μέσα από δρόμους είτε αισθητικής και τέχνης είτε ιδεολογίας. Πολλές φορές όμως είναι οι ασήμαντοι άνθρωποι που παίρνουν τα μικρόφωνα και γίνεται δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα πρόβατα από τα ερίφια. Πιστεύω ότι η επόμενη γενιά είναι πάντοτε καλύτερη από την προηγούμενη.
Γιάννης Κότσιρας: «Δεν είναι όλες οι Ελληνίδες ξανθές και ημίγυμνες»
Η νεολαία έχει πολλά πρόσωπα. Ένα μεγάλο μέρος της κυνηγά το ξέσπασμα, το εφήμερο και το γλέντι. Αυτό το βλέπουμε στην τηλεόραση. Το άλλο όμως θέλει να εκφράσουν τον σύγχρονο λόγο του οι ιδεολογίες, τα τραγούδια, οι φωτογραφίες, οι πίνακες… Αυτή η μερίδα δεν είναι τόσο εκδηλωτική, γιατί δεν έχει πολλές επιλογές. Είναι όμως αυτή που σε άλλες εποχές θα άλλαζε την πολιτική κατάσταση. Φταίνε οι καλλιτέχνες που δεν αντιλαμβάνονται τι θέλουν οι νέοι, αλλά και τα ΜΜΕ. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι όλες οι Ελληνίδες είναι ξανθές, ημίγυμνες και βγαίνουν στα πρωινάδικα. Αυτό το φαινόμενο φθίνει και εξαφανίζεται μέρα με τη μέρα. Η νεολαία περιμένει πολλά από τους ανθρώπους της τέχνης. Αρκεί να την ακούσουν.
Νίκος Καραγέωργος: «Ούτε μελοδραματισμοί ούτε ουτοπίες»
Η νεολαία ψάχνεται. Λατρεύει, για παράδειγμα, το χοροθέτατρο, το οποίο δεν αγαπούσαν οι παλαιότερες γενιές. Πηγαίνει σινεμά και θέατρο. Γενικά έχει αναφορές. Δεν νομίζω ότι οι νέοι περιμένουν κάτι από τις τέχνες. Είναι μηδενιστές από θέση γιατί βλέπουν ότι όλα καταρρέουν. Είναι πιο χαλαροί απέναντι σε όσα συμβαίνουν. Ούτε μελοδραματισμοί, ούτε ουτοπίες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα. Έχουν κρίση, αλλά αποφεύγουν τον κόπο. Όταν όμως τους βγάλεις μπροστά μπορεί να κάνουν αριστουργήματα. Είναι δυνατόν να μην πιστεύεις στη νέα γενιά; Είναι σαν να μην πιστεύεις στο μέλλον.
Βασίλης Μαυρογεωργίου: «Ζούμε σε μια Βαβέλ»
Δύσκολα ένα νέος ξεσηκώνεται από το σπίτι του όπου τα έχει όλα τσάμπα: Ίντερνετ, videogame, εκρήξεις, πιστολίδια. Από την άλλη μεριά, και ο κόσμος δεν είναι υποχρεωμένος να βλέπει στο θέατρο τα πάντα. Γίνεται τικ μετά από κάποιο σημείο. Όντως η ζήτηση είναι μικρότερη στις νεαρότερες ηλικίες. Αναζητούν το καινούργιο. Και αυτό δεν μεταφράζεται στο να σκηνοθετείς τριάντα άτομα γυμνά πάνω σε μια σκηνή, αλλά να κάνεις ένα βήμα παραπέρα σε κάτι που ήδη υπάρχει. Το πρόβλημα όμως της εποχής είναι ότι δεν υπάρχει κοινή αφετηρία. Άλλοι βλέπουν στο Ίντερνετ βιντεάκια, άλλοι τσόντες, άλλοι ντοκιμαντέρ για ζώα. Άλλοι διαβάζουν ερωτικές νουβέλες και άλλοι βιβλία για τη θρησκεία. Ζούμε σε μια Βαβέλ. Ο καθένας έρχεται από αλλού. Η τέχνη είναι ούτως ή άλλως υποκειμενική. Και εγώ προτιμώ ένα μιούζικαλ από ένα βαρύ έργο. Καμιά φορά και το θέατρο αντιμετωπίζεται με όρους λάιφσταϊλ και γίνεται κοσμική έξοδος.
Αποστολία Παπαδαμάκη: «Προτιμούν τα εντυπωσιακά θεάματα»
Η νέα γενιά έχει αφθονία καταναλωτικών αγαθών αλλά πάσχει από έλλειψη συναισθημάτων. Δεν έχει για τι να επαναστατήσει και τι να διεκδικήσει. Έχει εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία, χωρίς όμως αυτή να αποτελεί και ηθική αξία. Δεν έχει ξεκάθαρη άποψη για το τι είναι τέχνη και τι θέαμα. Προτιμά τα εντυπωσιακά θεάματα, τα οποία στηρίζονται στην εικόνα, γιατί αυτή είναι η κατάρα της εποχής. Αποφεύγει τα πιο βιωματικά έργα ή κείμενα που τη βάζουν σε δυσκολία σκέψης σε σχέση με ζητήματα όπως η ύπαρξη, ο θάνατος, ο Θεός. Δεν φταίνε μόνο τα παιδιά, αλλά και ο τρόπος που παρουσιάζεται η τέχνη. Ανοίγεις ένα πολιτιστικό περιοδικό και τα βλέπεις όλα μπερδεμένα. Υπάρχει υπερπροσφορά πολιτισμού και παρουσιάζεται σαν διασκέδαση «για να ξεχαστούμε». Από τι όμως να ξεχαστούμε; Αφού είμαστε ήδη ξεχασμένοι. Ζούμε σε μια συντηρητική κοινωνία. Συντηρητική σε σχέση με το σώμα και τα συναισθήματα. Οι νέοι δεν συνάπτουν ουσιαστικές σχέσεις επειδή φοβούνται και δεν ξέρουν, επομένως είναι δύσκολο να επικοινωνήσουν με ένα έργο τέχνης.
Αργύρης Παπαδημητρόπουλος: «Δεν είναι τσιφτετελοπόπ όλοι οι νέοι»
Το να ισχυριζόμαστε ότι οι νέοι σήμερα είναι κενοί και χωρίς ενδιαφέροντα είναι μια άδικη απλούστευση. Νομίζω ότι όταν κάνουμε κάτι ποιοτικό και ενδιαφέρον θα το ανακαλύψουν. Δεν είναι τσιφτετελοπόπ όλοι οι νέοι. Η γενιά του MySpace είναι και γαμώ τις γενιές. Δεν είναι αλήθεια ότι κάθονται και κωλοβαράνε στο Ίντερνετ και ότι δεν έχουν πραγματική ζωή. Τους πιστεύω και είναι οι μόνοι σωστοί κριτές. Είναι αγνοί ακόμα και δημιουργικοί. Μακάρι να υπήρχαν έξυπνοι παραγωγοί, π.χ. στο σινεμά, και να επένδυαν σε νέους ανθρώπους. Στη μουσική επίσης είναι πολύ μπροστά. Και αλλού, στη μόδα, στη ζωγραφική – δεν κωλώνουν να πειραματιστούν. Επειδή ακριβώς έχουν βομβαρδιστεί από πληροφορίες δεν μπορείς να τους κοροϊδέψεις εύκολα. Έχουν άλλου τύπου κουλτούρα από παλιότερες γενιές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχουν παιδεία. Και τα γεγονότα του Δεκέμβρη μας απέδειξαν ότι οι νέοι δεν είναι, όπως πολλοί λένε, βλαμμένα που κάθονται όλη μέρα μπροστά σε ένα playstation. Τους είδαμε στους δρόμους όχι σαν κάφρους αλλά ως ανθρώπους με σοβαρές απόψεις και δύναμη.
